Osmanlıca Sözlük Lügat T Harfi

T Harfi

TU f Sen
TU(Y) f Katmer, kat
TUAM (Tu´me C) Azıklar, yiyecek şeyler * Çeşniler, tadlar
TUB Kiremit * Tuğla
TUBA Ne hoş Ne iyi Her şeyin iyisi ve efdali * İyilik, güzellik Baht * Cennette bulunan ve kökü göklerde dalları aşağıda olan ağaç ismi * Çok berrak ve saf olan * Saâdet Hayır Devlet
TUBA-İ HİLKAT Hilkat ağacı, hilkat tubası Kâinat, teşbih yapılarak tuba ağacına benzetilmiştir(Tuba-i hilkatten semavat şıkkına hep kehkeşan ağsanınaBir Cemil-i Zülcelâl´in dest-i hikmetiyle takılmış pek güzel meyveleriz biz M)
TUBAHA Çömlek * Ağızdan çıkan köpük
TUBAL Kızmış bakırdan ve kızmış demirden çekiçle vurulduğunda kopup dökülen parça
TUBALE (C: Tubâlât) Dişi koyun
TUBA LE-KE Ne mutlu sana, devlet ve saadet sana Tuba sana
TUB´AN Mühür mumuTUBERTU : (Tu-ber-tu) Kat kat
TUBU Bir nevi kene
TUBUL (Tabl C) DavullarTUDE : f Yığın, küme
TUDE-BE-TUDE Yığın yığın Küme küme
TUF f Yankı Akseden ses Aks-i sada
TUFA Sihir, efsun
TUFAHE (TAFÂHE) Çömlek * Her ne olursa olsun ağzına alan köpek * Her nesnenin üzerine gelen
TUFAN Çok şiddetli ve her tarafı kaplayan yağmur * Nuh Peygamber (AS) zamanındaki büyük su baskını hâdisesi (Hz Nuh´un (AS) Cenab-ı Hak´tan aldığı emri kavmine tebliğ etmesi neticesinde kavminin ekserisi hürmetsizlik ve dinlememezlik yaptıklarından ve zulme başladıklarından, Cenab-ı Hakk´ın izni ile devamlı ve şiddetli yağmurla büyük su baskını oluyor ve Nuh Peygamber (AS) bir gemi yaparak, kendisine iman edenlerle ve her sınıf canlı mahluktan birer çift alarak su üzerine çıkıyor ve zâlimler suya gark oluyor, Peygambere itimad ile tâbi olanlar da tufandan kurtuluyor Bu hâdisenin vukuu Kur´anda sâbittir)
TUFANZEDE f Tufan görmüş Tufana uğramış
TUFAVE Güneş dairesi * Ay ağılı, hâle * Kabile
TUFEYLÎ (Davetsiz ziyafete giden Tufeyl adında birisinin ismindendir) Sahte * Dalkavuk Çanak yalayıcı * Başkasının sırtından geçinen Asalak Parazit Fazladan
TUFF Tırnak arasında olan kir * Parmakların üstünde olan kir
TUFFAH(A) Elma
TUFU´ Ateşin sönmesi
TUFUH Kap ağız ağıza dolma * Yukarı kalkma * Çabuk geçme
TUFUL Güneşin batmağa yaklaşması * (Tıfl C) Çocuklar
TUFULÂNE f Çocukçasına
TUFULİYYET (Tufulet) Çocukluk Küçüklük Yavru oluş * Ter u tazelik
TUFYE Mukul ağacının yaprağı Yılanın arkasındaki hatta teşbih edilir
TUGAT (Tâgi C) Tâgiler Azmış ve hak yoldan sapmış olanlar
TUGAVE Güneş dairesi * Araptan bir kabile
TUGMUS Şeytanın ve cinnin gayet habisi
TUGVAN (TUĞYÂN) Haddinden tecavüz etmek, haddini aşmak
TUGVE Dağ başı * Yüksek mekân
TUGYAN Zulüm ve küfürde çok ileri gitmek Azgınlık, taşkınlık Taşkın mizaçlılık * Kan galebe etmesi hali * Resmî devlet kuvvetlerine karşı durmak * Su baskını
TUGYE Dağ başı * Yüksek mekân
TUH Helâk olmak * Berbad olmak (Hakaret için söylenilen bir kelimedir)
TUHAF (Tuhfe C) Hediyeler * Münâsebetsiz hâl * Eğlenceli, gülünç * Garip iş veya şey * Hoşa giden ve az bulunur şeyler
TUHAL Dalak ağrısı
TUHARE Taharet ettikleri suyun bakiyyesi
TUHFE Turfanda şey * Görülmemiş yeni çıkan Yeni * Hediye, armağan
TUHFÎ İyilik etmek
TUHLA Kara ile boz arasındaki renk
TUHLÜB (C: Tahâlib) Soysop, sülâle
TUHM (C: Tühum) Her yerin ve her köyün nihayeti
TUHME Mide dolgunluğu Hazımsızlık
TUHME Hayvanın burnunun kara olması
TUHR Pâklık, temizlik, taharet * Kadınların iki âdet görmeleri arasındaki temizlik hâlleri (Temizlik hâli uzayan, devam eden kadına "Mümtedet-üt tuhur" denir)
TUHRA Yufka bulut
TUHRUBE (Tahrebe-Tıhrıbe) Bez parçası * Bulut parçası
TUHRURE (C: Tahârir) Bulut parçası
TUHTUH Kötü ahlâk
TUHUHA Hamurun ekşimesi
TUHUR (C: Tahârir) Bulut parçası
TUHUR Arınıp pâk olmak, temizlenmek
TUHUT Hor ve hakir kimse
TUHVE Yufka bulut
TUHYAN Karlık gibi su soğutacak kap Buzluk, buzdolabı
TUHYE Benî Temim kabilesinden bir cemaat
TUKA Takva Allah´tan korkmak Havfullah
TUKAT Nefsini haramdan ve şüpheli nesnelerden saklamak
TUKUS Yaban havucu
TUKYE Sakınma
TUL Boy * Uzunluk * Ömür ve hayat * Uzamak * Zaman çokluğu * Çokluk, bolluk
TUL-U EMEL Bitmeyen istek * Hiç ölmeyecek gibi dünyaya dalmak ve düşünmek (Ey gafil Said! Bil ki: Galat-ı his nev´inden gayet muvakkat dünyayı lâyemut ve daimî görüyorsun Etrafına ve dünyaya baktığın zaman bir derece sabit ve müstemir gördüğünden, fani nefsini de o nazar ile sabit telâkki ettiğinden, yalnız kıyametin kopacağından dehşet alıyorsun Güya kıyametin kopmasına kadar yaşayacaksın gibi, yalnız ondan korkuyorsun Aklını başına al Sen ve hususi dünyan, daimî zeval ve fena darbesine maruzsunuz Senin bu galat-ı hissin ve mağlatan şu misale benzer ki: Bir adam elinde olan âyinesini bir hâne veya bir şehre veya bir bahçeye karşı tutsa; misali bir hâne, bir şehir, bir bahçe o âyinede görünür Edna bir hareket ve küçük bir tegayyür âyinenin başına gelse, o hayalî hâne ve şehir ve bahçede hercü merc ve karışıklık düşer Hariçteki hakiki hâne, şehir ve bahçenin devam ve bekası sana faide vermez Çünkü senin elindeki âyinedeki hâne ve sana ait şehir ve bahçe, yalnız âyinenin sana verdiği mikyas ve mizan iledir Senin hayatın ve ömrün, âyinedir Senin dünyanın direği ve âyinesi ve merkezi, senin ömrün ve hayatındır Her dakikada o hane ve şehir ve bahçenin ölmesi mümkün ve harap olması muhtemel olduğundan, her dakika senin başına yıkılacak ve senin kıyametin kopacak bir vaziyettedir Mâdem öyledir; sen bu hayatına ve dünyana, çekemedikleri ve kaldıramadıkları yükleri yükletme! L)
TUL-U ÖMÜR Ömrün uzunluğu Uzun ömür
TULEN Uzunlukça Uzunluk cihetinden Boyca
TULA Boynun ön tarafı
TULA Çok uzun Pek uzun
TULAN (Tul den) Uzunluğuna, boyuna
TULATILE (Talâtıla) (C: Talâtıl) Hayvanları içeri koymak Bel ağrısı * Zahmet
TULGA Kusmak
TULHA Boz renk
TULHE Azıcık su * Azıcık ot * İyi nesne
TULHUM Lezzeti değişmiş olan su
TULK Mutlak Bağlı ve kayıtlı olmayan
TULL Süt
TULLAB (Talebe C) Talebeler
TULLAB-I NUR Nur talebeleri, Kur´an şakirtleri
TULLEB (Tâlib C) İstekliler, tâlibler, isteyenler
TULME (C: Tulum) Ekmek * Havuz dibinde kalan su
TULU´ Doğma, doğuş Birden zuhur etme * Hücum etme * Bir şeye vâkıf olup bilme
TULUAT (Tulu´ C) Hazırlıksız olarak birden kalbe gelen mânalar, ilhamlar Doğuşlar
TULUK (Tuluka) Açık yüzlü ve hâli iyi olmak * Cömert olmak
TULYE (C: Tulâ) Boyun önü * Göğüs önü
TU´M (Tu´me) Azık, yiyinti, yiyecek şey * Tad, çeşni
TUMA´NİNE İtminan Emin olma, inanma, gönlü rahat olma
TUMAR (C: Tevâmir) Dürülüp yuvarlak yapılmış şey, tomar
TUME Kadınlar topluluğu Avretler cemaati
TU´ME (Bak: Tu´m)
TUMEA´ (Tâmi´ C) Tamahkârlar
TUMRUK Yarasa kuşu
TUMRUS Sıcak külde pişmiş ekmek
TUMTUMAN Peltek
TUMTURAK Söylenişi ahenkli ve parlak olan ibare * Gösteriş, debdebe
TUMUH Yüksekteki bir şeye göz dikme, yüksek bir şeye göz dikerek bakma
TUMUM Su baskını * Saçını kırkıp tıraş etmek
TUMUR Aşağı sıçramak * Doldurmak * Seyahat edip gitmek * Defnetmek, gömmek
TUMUS Bir şeyin mahvolması
TUNB Nâhiye, cânip, taraf, yön
TUNBURANİ (Tunburâni) Tanbur çalan
TUNİ f Sefih, alçak, rezil * Külhanbeyi * Hırsız
TUNUB (C: Etnâb) Ağaç kökleri * Gövdenin siniri * Süngü eğriliği * Çadır ipleri
TUR Dağ * Had ve mikdar
TUR-U SİNA (Bak: Sina)
TUR SURESİ Kur´an-ı Kerim´in 52 Suresidir Mekkîdir
TURA (Aslı: Tuğra) t Topuz gibi yapılmış mendil, kuşak gibi oyun âleti Kös, davul, trampet gibi şeylere vurmaya mahsus ip veya çomak * Kamçı, örme kırbaç * Demet, bağ, paket (Bak: Turra)
TU-RA f Seni, sana, senin
TURAB Toprak, toz
TURAME Dişte olan kamaşma
TURAN Eski İranlılar tarafından Türkistan ve Tataristan taraflarına verilen isimdir Turan, eskidenberi Türklerin oturduğu yerlere denirdi "Türk" ile "Tur" kelimeleri arasındaki benzerlik de bu iki ismin bir asıldan ibaret olduğunu gösteriyor
TURBUŞ Takke, külah Başa giyilen örtü Fes
TURFANDA Mevsiminden önce yetiştirilen meyve veya sebze
TURFE (C: Etrâf) Nâziklik, yumuşaklık * Nimet * Güzel yemek * Zarif, iyi nesne * Üst dudağın ortasında fazlalık olarak yumru et olması (O kişiye "etref" derler
TURFE Görülmemiş, tuhaf, yeni şey Şaşılacak şey
TURFE-KÂR f Garip şeylerle uğraşan Şaşılacak şeyler yapan
TURGUL Çil kuşuna benzer bir kuş
TURHAN Rum subaylarından beş bin neferin zâbiti (On bin olsa "patrik" derler)
TURKA Bir kere
TURMUK Yarasa kuşu
TURMUS Zayıf * Kül içinde pişen ekmek
TURRA (Tuğra) Mühür Pâdişah damgası Pâdişahın imzası * Kumaşın etrafındaki nişan ve işaret Kumaşta ipekten çevrilen kenar * Herşeyin ucu ve kenarı * Alındaki saç Tura
TURS Kuvvet
TURSUS (TURSUN) (C: Tarâsis) Kalkan denilen dikenli ot
TURŞ f Ekşi, hâmız
TURTUBE Akçe
TURTUR Uzun boylu ince adam
TURU´ Bir yerden bir yere gitmek * Sonradan olmak
TURUH Uzun
TURUK (Tarîk C) Yollar, tarikler Meslekler Usuller * Aygırlanmak
TURUK-U HAFİYYE Gizli tarikler, yollar, tarikatlar Gizli zikir yapan tarikatlar
TURUK Geceleyin eve gelmek
TURUR Düşürmek
TURUŞ f Ekşi
TUS Tabiat * Asıl
TUSEN f Serkeş ve sert at
TUSU´ Dokuz bölükte bir bölük
TUŞE f Azık Ölmeyecek kadar yenecek şey
TUŞE-İ RÂH Yol azığı, yol yiyeceği
TUT f Dut
TUTANAK (Bak: Zabıt)
TUTİ Dudu kuşu Papağan İşittiği sözleri ezberleyip, insan sesi taklidini yapan ve söyleyen bir kuş
TUTİYA Çinko
TU´TU Söylerken duraklamak
TUTU Çinko
TUTUK Örtü, perde, peçe
TUUM (Taam C) Taamlar, yemekler * Lezzetler, tadlar, zevkler
TUVA Övünmüş, senâ edilmiş şey * Tur-i Sina dağı eteğinde bir vâdinin adı * Örülmüş kuyu
TUVAL Uzun
TUVAN f Güç, kuvvet
TUVAR Evin çevre yanı
TUVEYRAT Kuşçuklar, küçük kuşlar
TUVEYS Küçük tavus kuşu
TUVMAR (C: Tevâmir) Uzun dürülmüş nesne
TUVT Lüle ağzına takılan pamuk parçası * Pamuk * Uzun
TUVVEL Ayakları uzun olan bir cins su kuşu
TUYUF (Tayf C) Korkudan dolayı karanlıkta görünen hayâller * Uykuda iken görünen hayâller
TUYUR (Tayr C) Kuşlar
TUYUR Birbiri ardınca iade etmek, peşpeşe geri çevirmek Tekrarlamak