Mehter Müziği Nedir?

Mehter Müziği Nedir?

mehter Mehter dünyanın en eski askeri bandosudur

Çalgılarçevgenborunakkare davulzurna ve zil bulunur Yeniçeri ocağının bir parçasıydı Bu ocak kaldırılınca kapatıldı sonra yeniden açıldı Günümüzde en ünlüleri fatih ve eyüp mehteran bölükleridir 13yy ilk kez yazılı kaynakta Mehter adı geçiyor

Osmanlı Devletinde; hazerde (sulhde) askeri ruhu canlı tutmakseferde askerin cesaretini arttırıp düşmana korku vermek için kurulan askeri mızıka teşkilatıdır Mehter kelimesi pek ulu manasına olup çoğulu mehterandır Bütün İslam devletlerinde hükümdarlık alametlerinden biri olan tabihane (mehterhane) Osmanlı Devletine Türkiye Selçuklu Devletinden geçti Selçuklu sultanı üçüncü Alaeddin KeykubatOsman Gaziye 1299da beylik alameti olarak sancak ile beraber davul vs de göndermişti Osmanlı Devletinin istiklalinin başlangıcı da kabul edilen bu tarihten itibaren nevbet vurulurken (çalınırken) Fatih Sultan Mehmed Hana kadar bütün padişahlarSelçuklu hükümdarına hürmeten ayağa kalkarlardı Fatih Sultan Mehmed Han “iki yüzyıl evvel vefat etmiş bir padişaha ayağa kalmak lüzumsuzdur diyerekmehter çalınırken ayağa kalkma adetini kaldırdı

Mehter takımı her gün padişahın bulunduğu yerde yani padişah seferde ise çadırın önündedeğilse saraydaki muayyen yerinde ikindi namazsından sonra nevbet vururdu Bundan başka yatsı namazından sonra üç fasıl mehter çalınıp padişaha dua edilirsabaha karşı divan halkını namaza kaldırmak için yeniden nevbet vurulurdu Ayrıca Yedi kule Eyyub Kasım paşa Galata Tophane Beşiktaş Anadolu hisarı Üsküdar ve Kızkulesinde aynı saatlerde mehterhane çalınırdı Buralarda vazife gören mehterlerin mevcudu bin kadardı Devlet merkezinin dışındaki kalelerde de muayyen vakitlerde mehterhane çalardı Ayrıca sadrazamların derya kaptanlarının vezirlerin beyler beylerin mehter takımları bulunurdu Bihassa sefer zamanlarında askeri çoşturmak ve düşmanın maneviyatını bozmak hususunda mehterlerin büyük hizmeti ve faydası görüldü

Hükümdara mahsus mehterhane on iki katlıyani her aletten on iki tane çalınırdı Diğerleri iseçalındığı yerin seviyesine göre yedi katlı veya dokuz katlı olurdu Padişah sefere gidersemehter takımı iki misline çıkarılırdı Kösler yalnız padişahların mehterhanelerinde bulunursadrazam ve sair vezirlere ait mehterlerde bulunmazdı Hükümdar sefere gittiği zamanpadişah mehterhanesi saltanat sancaklarının altında durup çalınırdı Sefer esnasında önce padişahınyoksa serdarın mehterhanesi ve sonra üç tuğlu paşaların yani vezirlerindaha sonra ikişer tuğluların (beylerbeylerinin) mehterhanelerinin çalınmaları kanundu Muharebe zamanında düşmana yaklaşıldığı zaman mehterin sesi arttırılır bu sırada davul çalanlar “Yekdir Allah yek” diye bağırırlardı

Mehterhane emir-i aleme bağlı oluppadişaha mahsus mehterhaneyi idare eden zata mehterbaşı denirdi Kendisi aynı zamanda İstanbulda bulunan bütün mehterlerin amiriydi Ayrıca her cins çalgıyı çalanların bir başı vardı kionlar da çalgılarına göre sertabbal (davulcu başı)sernefiri (borucu başı)sernak kazeren serzurnaz enser zincviri (zilci başı)serköşi diye anılırlardı Mehterlerin başlıca usul ve makamları; ahlatihalil evikalen deripeşrev Türki sakil çenber küçük hafif büyük hafif nakış revanidef usuluyarım ahlati perişian değişmekısmı sakilmurabbadevri hindikara batak ezgi sofiyen semai çengi harbizammı devir ve safdı

Mütad zamanları dışında; padişah cülüslarındakılıç alaylarında zafer haberi geldiği zamanlardaarife divanlarında düğünlerde şiehzade ve sultanın doğumu gibi hallerde mehterhanelerin nevbet vurması kanundu

Mehter nevbet vuracağı zaman mehter takımı hilal şeklini alırnak karazenler oturup diğerleri ayakta dururdu Kösler hilalin orta ilerisine yerleştirilirdi İç oğlan başçavuşu mehter faslı başlamadan önce daireden çıkarak ortaya gelir ve “Vakt-i sürur u sefamehterbaşı ağa! Hey! Hey!” diye bağırırdı Bu sırada hazır bulunanların dikkatlerini çekmek için nakarelerle sofyan usulunde üç tempo atılırdı Nakkareler çalarken de mehterbaşı ağa mehterin önüne gelir “Hasduuur” diyerek çalınacak marşın adını söylerdi Hemen arkasından “haydi ya Allah” diyerek mehteri icraya geçirirdi Nevbet bitince mehter gülbankı (duası) okunur ve fasl sona ererdi

Mehterin kendine has bir yürüyüşü olup üç adımda bir dururyarım sağa ve yarım sola dönerdi Yürüyüş esnasında mehter efradıhep bir ağızdan Rahim Allahkerim Allah derlerdi

Mehter takımının yürüyüş nizamında merasime iştiraki şu sıraya göre tertib ekilirdi önde çorbacıbaşı unvanını taşıyan ve başında üsküf bulunan mehteran bölüğü komutanıonun arkasında sol tarafta zırhlı muhafızı ile birlikte yeşil sancakortada istiklal alameti olan ak sancakbaştaki ser zırhlı muhafızı ile birlikte kırmızı sancak bulunurdu Sancakların arkasında iseüçerli koldan üç sıra halinde dizilmiş dokuz tuğ gelirdi Sağ tarafta kırmızı sancaküın arkasında iseyeniçeriler tarafından taşınan hücum tuğu yer alırdı Tuğlardan sonra ortada mehterbaşı bulunurdu Mehterbaşından sonra isesıra ile; mehterin iki katı adedince cevgenler (okuyucular)zurna zenler boruzenler nakkareler zilzenler ve davul çalanlar gelmekteydi En arkada isebir at sırtında taşınan kös bulunmaktaydı

Yüzyıllar boyunca Osmanlı askerini çoşturup düşmana korku veren mehterhane15 Haziran 1826da yeniçeri ve diğer kapıkulu ocaklarıyla beraber ikinci Mahmud Han tarafından ilga edildi Mehterhanenin önemine binaen yerine Mızıka-yı hümayun isminde askeri mızıka teşkilatı kuruldu

Ahmed Muhtar Paşa ve Celal Esat mehteri yeniden canlandırmak gayesiyle 1911de yeni bir takım kurdular Bu takım 1914 yılında teşkilatlandırılarak mehterhane-i hakani adını aldı Mehterhane-i hakaninin kurulduğuBirinci Dünya savaşında orduya tamim edildi İstiklal harbinde de hizmet verdi Cumhuriyetin ilanından sonra milli savunma bakanımehteri saltanat alameti sayarak lağvetti1952 yılında feshedildisonra genelkurmay tarafından İskoçların bando takımını gördüBundan etkilenilerek tekrar mehter takımı kuruldu

Takım
Altı kat''yedi kat' ve 'dokuz katlı' takım 'Dokuz katlı' takım kös davulnak karehalile çevgannefir boru seslerden oluşuyor Mehterhane-i Hakani veya Mehterhane-i Hümayun Padishah Mehteri 18 katlı takımdan oluşuyordu özelikle savaş zamanlarda

Sesler
Tuğlar
Çorbacıbaşı
Sancaklar
Zurnazen
Boruzen
Zilzen
Davulzen
Cevgen
Kös
Nakkrezen