Jarramas (Yaramaz) Ve Jilderim (Yıldırım)

**Prof. Dr. Sinsi** · 11-04-2012

"Türk donanması gibi donanmam olsa"
"Demirbaş Şarl", Dimetoka'da ev hapsinde tutulduğu dönemi iyi
değerlendirmiş, İstanbul'daki günlerinde Marmara kıyılarında görüp hayran
olduğu donanma gemilerinin planlarını çizmişti

İsveç kralı, dönemin
parmakla gösterilen matematikçi ve mühendislerinden biriydi

Geniş
karinaları ve yüksek hızları ile Osmanlı teknelerinin benzerleri İsveç'in
elinde olsa; en büyük arzusu sıcak denizlere açılmak olan Deli Petro'nun bu
amaçla kurdurduğu St

Petersburg (Leningrad) daha doğmadan haritadan
silinebilirdi

Demirbaş Şarl, 1714'te göz hapsinde bulunduğu Dimetoka'dan gizlice kaçmış;
kaçmadan iki ay önce çizdiği planları da casusları aracılığıyla İsveç'e
yollamıştı

Stockholm'deki savaş konseyine bir de mesaj gönderen kral,
konseyden, kendisi ülkeyle dönünceye kadar Jilderim ve Jarramas adını
verdiği firkateynlerin inşa edilmesini emretmişti

XII

Karl'ın Dimetoka'daki ev hapsi günlerinde çizdiği tekne eskizleri bugün
elimizde

Titrek bir yazıyla altına "Carolus" yazarak imzaladığı planlar,
bugün Stockholm Kraliyet Kütüphanesi'nde sergileniyor

İsveç donanmasında iki Türk: "Yaramaz" ve "Yıldırım"
Demirbaş Şarl, Türkiye'de kaldığı beş yıl içinde Türkçe'yi epey öğrenmişti

Nitekim, bu iki gemiye ad koyarken de, kulağına hoş gelen iki Türkçe
kelimeyi seçmişti: Yıldırım ve Yaramaz

Kral, çizdiği planların üstüne,
güzel bir sülüs yazıyla teknelerin ismini Osmanlıca yazdırmayı da ihmal
etmemişti! *(Yukarda)*

Kralın emriyle, Karlskrona Tersaneleri'nde yapımına başlanan "Yaramaz" ve
"Yıldırım", 1716 yılında bitirildi

44 top taşıyan ve 39 metre uzunluğundaki
Jarramas (Yaramaz), artık İsveç donanmasının sancak gemisiydi

Türk korsan
teknelerinin çizgilerini taşıyan bu tekne, İsveç donanma sancağını buharlı
tekneler çağına kadar gururla taşıdı

Yüksek hıza ve üstün manevra yeteneğine sahip bu iki firkateyn, suya
indirildikleri andan itibaren Baltık Denizi'ni Ruslara dar etmişti

Bu
gemiler, sadece Ruslara karşı değil, başka düşmanlara karşı da
kullanılmıştı

1756-1763 yılları arasındaki "Yedi Yıl Savaşları" nda Yaramaz
ve Yıldırım, Kuzey Denizi'nde sayısız İngiliz gemisi batırmış, 1805'te de
müttefiklerle birlikte Napolyon donanmasına karşı güçlerini göstermişlerdi

Jilderim (Yıldırım), Prusyalılar ile yapılan bir deniz savaşında batırılmış;
İsveçliler tarafından uğuruna inanılan Jarramas ise, her hizmetten
çekilişinde inşa edilen daha modern bir tekneye adı verilerek efsanevi ününü
sürdürmüş, İsveç donanmasında da bir geleneğin oluşmasına yol açmıştı:
Hizmete giren her yeni Jarramas'ta, "Demirbaş Şarl" ın orijinal planlarına
ve Türk teknelerinin o muhteşem çizgilerine sadık kalınması kaydıyla!

Dördüncü kuşak son Jarramas, 1899'da yine Karlskrona Tersaneleri'nde inşa
edilip denize indirildi

Jarramas, son askeri görevine II

Dünya Savaşı
günlerinde 1944'te çıktı

Bu son görev, Alman denizaltılarının İsveç
karasularına girmesini engellemekti

Jarramas, bugün İsveç denizciliğinin gurur kaynağı olarak, 1944'ten bu yana
okul gemisi olarak hizmet veriyor

Dünyanın en güzel firkateynlerinden biri
sayılan, Karlskrona'daki Kraliyet Deniz Müzesi önünde demirli Jarramas, bir
zamanlar Akdeniz'i titreten Türk korsanlarının belki de dünyada hâla yaşayan
tek tanığı

Sisli günlerde, Jarramas tüm yelkenlerini fora ettiğinde, İsveçli
denizcilerin bağrışmalarına yabancı bir sesin daha karıştığı söyleniyor

Yolunuz Karlskrona'ya düştüğünde, belki siz de o sesi duyabilirsiniz

Öfkeli
bir Türk korsan reisinin güvertedeki "İsveçli leventlerine" verdiği
"Yelkenler foraaa!" emrini

*Teşekkür: Bu yazının hazırlanmasındaki eşsiz katkılarından ötürü, İsveç
Kraliyet Deniz Müzesi müdürü Ann-Britt Christensson*'*a ve Helena Grönnsjö*'
*ye teşekkürler

*

11-04-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Jarramas (Yaramaz) Ve Jilderim (Yıldırım) "Türk donanması gibi donanmam olsa" "Demirbaş Şarl", Dimetoka'da ev hapsinde tutulduğu dönemi iyi değerlendirmiş, İstanbul'daki günlerinde Marmara kıyılarında görüp hayran olduğu donanma gemilerinin planlarını çizmişti İsveç kralı, dönemin parmakla gösterilen matematikçi ve mühendislerinden biriydi Geniş karinaları ve yüksek hızları ile Osmanlı teknelerinin benzerleri İsveç'in elinde olsa; en büyük arzusu sıcak denizlere açılmak olan Deli Petro'nun bu amaçla kurdurduğu St Petersburg (Leningrad) daha doğmadan haritadan silinebilirdi Demirbaş Şarl, 1714'te göz hapsinde bulunduğu Dimetoka'dan gizlice kaçmış; kaçmadan iki ay önce çizdiği planları da casusları aracılığıyla İsveç'e yollamıştı Stockholm'deki savaş konseyine bir de mesaj gönderen kral, konseyden, kendisi ülkeyle dönünceye kadar Jilderim ve Jarramas adını verdiği firkateynlerin inşa edilmesini emretmişti XII Karl'ın Dimetoka'daki ev hapsi günlerinde çizdiği tekne eskizleri bugün elimizde Titrek bir yazıyla altına "Carolus" yazarak imzaladığı planlar, bugün Stockholm Kraliyet Kütüphanesi'nde sergileniyor İsveç donanmasında iki Türk: "Yaramaz" ve "Yıldırım" Demirbaş Şarl, Türkiye'de kaldığı beş yıl içinde Türkçe'yi epey öğrenmişti Nitekim, bu iki gemiye ad koyarken de, kulağına hoş gelen iki Türkçe kelimeyi seçmişti: Yıldırım ve Yaramaz Kral, çizdiği planların üstüne, güzel bir sülüs yazıyla teknelerin ismini Osmanlıca yazdırmayı da ihmal etmemişti! (Yukarda) Kralın emriyle, Karlskrona Tersaneleri'nde yapımına başlanan "Yaramaz" ve "Yıldırım", 1716 yılında bitirildi 44 top taşıyan ve 39 metre uzunluğundaki Jarramas (Yaramaz), artık İsveç donanmasının sancak gemisiydi Türk korsan teknelerinin çizgilerini taşıyan bu tekne, İsveç donanma sancağını buharlı tekneler çağına kadar gururla taşıdı Yüksek hıza ve üstün manevra yeteneğine sahip bu iki firkateyn, suya indirildikleri andan itibaren Baltık Denizi'ni Ruslara dar etmişti Bu gemiler, sadece Ruslara karşı değil, başka düşmanlara karşı da kullanılmıştı 1756-1763 yılları arasındaki "Yedi Yıl Savaşları" nda Yaramaz ve Yıldırım, Kuzey Denizi'nde sayısız İngiliz gemisi batırmış, 1805'te de müttefiklerle birlikte Napolyon donanmasına karşı güçlerini göstermişlerdi Jilderim (Yıldırım), Prusyalılar ile yapılan bir deniz savaşında batırılmış; İsveçliler tarafından uğuruna inanılan Jarramas ise, her hizmetten çekilişinde inşa edilen daha modern bir tekneye adı verilerek efsanevi ününü sürdürmüş, İsveç donanmasında da bir geleneğin oluşmasına yol açmıştı: Hizmete giren her yeni Jarramas'ta, "Demirbaş Şarl" ın orijinal planlarına ve Türk teknelerinin o muhteşem çizgilerine sadık kalınması kaydıyla! Dördüncü kuşak son Jarramas, 1899'da yine Karlskrona Tersaneleri'nde inşa edilip denize indirildi Jarramas, son askeri görevine II Dünya Savaşı günlerinde 1944'te çıktı Bu son görev, Alman denizaltılarının İsveç karasularına girmesini engellemekti Jarramas, bugün İsveç denizciliğinin gurur kaynağı olarak, 1944'ten bu yana okul gemisi olarak hizmet veriyor Dünyanın en güzel firkateynlerinden biri sayılan, Karlskrona'daki Kraliyet Deniz Müzesi önünde demirli Jarramas, bir zamanlar Akdeniz'i titreten Türk korsanlarının belki de dünyada hâla yaşayan tek tanığı Sisli günlerde, Jarramas tüm yelkenlerini fora ettiğinde, İsveçli denizcilerin bağrışmalarına yabancı bir sesin daha karıştığı söyleniyor Yolunuz Karlskrona'ya düştüğünde, belki siz de o sesi duyabilirsiniz Öfkeli bir Türk korsan reisinin güvertedeki "İsveçli leventlerine" verdiği "Yelkenler foraaa!" emrini Teşekkür: Bu yazının hazırlanmasındaki eşsiz katkılarından ötürü, İsveç Kraliyet Deniz Müzesi müdürü Ann-Britt Christensson'a ve Helena Grönnsjö' ye teşekkürler