Tarihde Bugün 2 Haziran

Tarihde Bugün 2 Haziran

Yazar Orhan Kemal, 1970 yılında Sofya'da 56 yaşındayken hayata veda etti

Asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü olan Orhan Kemal 15 Eylül 1914 yılında Adana'nın ceyhan ilçesinde dünyaya geldi



Babası milletvekili ve bakanlık yapmış Abdülkadir Kemali Bey, annesi ortaokul mezunu aydın bir kadın olan Azime Hanım'dı

Babası siyasal nedenlerle 1931'de Suriye'ye kaçınca, orta öğrenimini yarıda bıraktı ve Suriye'ye giderek bulaşıkçılık ve matbaa işçiliği yaptı Bir yıl sonra tek başına Türkiye'ye döndü ve Adana'da çırçır fabrikalarında işçilik yaptı

Bu yıllardaki birikimleri, ilerde romanlarına hayat verdi 1937'de çırçır fabrikasında (Milli Mensucat) bir işçi olan Nuriye Hanım ile evlendi, bir yıl sonra ilk çocuğu Yıldız doğdu

1938'de Niğde'de askerliğini yaparken 'Maksim Gorki ve Nazım Hikmet kitapları okumak' ve 'yabancı rejimler lehinde propaganda ve isyana muharrik' suçundan 5 yıl hapis cezasına mahkum edildi

1940'ta, Bursa Cezaevi'nde tanıştığı Nazım Hikmet'in toplumcu görüşlerinden etkilendi; kendisinden Fransızca, felsefe, siyaset dersleri aldı Orhan Kemal'i şiir yerine roman ve öykü yazmaya teşvik eden de Nazım Hikmet oldu

İlk öykülerini Orhan Raşit takma adıyla yayımladı İlk kez 1943 yılında 'İkdam' gazetesinde 'Asma Çubuğu' öyküsünde 'Orhan Kemal' adını kullandı 1943'te tahliye olunca Adana'ya döndü Amelelik, hamallık gibi işlerde çalıştı

1944'te doğan oğluna Nazım adını verdi 1949'da üçüncü çocuğu Kemali'nin doğumundan sonra ailesiyle İstanbul'a yerleşti ve ölümüne kadar kitap ve makale yazarak geçindi 1957'de dördüncü çocuğu Işık doğdu

1958'de 'Kardeş Payı' adlı öyküsü ile Sait Faik Hikaye Armağanı'nı aldı 1966'da bir ihbar üzerine hücre çalışması ve komünizm propagandası yaptıkları gerekçesi ile iki arkadaşı ile birlikte tutuklandı; suç teşkil eden bir cihet bulunmadığı yolundaki bilirkişi raporu üzerine bir ay sonra serbest bırakıldı

1967'de '72 Koğuş' oyunu ile Ankara Sanatseverler Derneği tarafından En İyi Oyun Yazarı seçildi 1969'da Türk Dil Kurumu Ödülü'nü ve Sait Faik Hikaye Armağanı'nı 'Önce Ekmek' adlı kitabı ile aldı

Bulgar Yazarlar Birliği'nin çağrısı üzerine gittiği Sofya'da, tedavi görmekte olduğu hastanede 2 haziran 1970'te hayata veda etti

Anısını yaşatmak için İstanbul'da Orhan Kemal Müzesi açıldı 1972'den bu yana adına bir roman yarışması (Orhan Kemal Roman Armağanı) düzenlenmektedir

Yaşamı, yoksul kesimin, işçilerin, öğrencilerin, sokaktaki adamın yaşamını anlatan öykü ve romanlar yazmış ve insan-toplum ilişkilerini gerçekçi bir dille yansıtmıştı 27'si roman, 19'u öykü kitabı olmak üzere 51 eser bıraktı

Yapıtlarından bazıları

'Avare Yıllar', 'Baba Evi', 'Murtaza', '72 Koğuş', 'Cemile', 'El Kızı', 'Ekmek Kavgası', 'Bereketli Topraklar Üzerinde'

Başka neler oldu:

1475: Gedik Ahmet Paşa komutasındaki Türk orduları, Kırım Yarımadası sahillerine çıktı
1742: Fransız yazar Marquis de Sade hayata merhaba dedi
1793: Fransa'da Maximillian Robespierre öncülüğünde Jakobenler iktidarı ele geçirdi
1924: ABD Kongresi, ülkede doğmuş bütün Amerikan yerlilerine oy hakkı tanıdı 1948'e kadar kimi eyaletler yerlilere oy hakkını yaşama geçirmedi
1927: Paris Güzel Sanatlar Okulu'nda öğrenim görmüş ünlü ressam Avni Lifij, İstanbul'da 41 yaşında hayatını kaybetti
1935: Türkiye'de ilk kez pazar günü resmi tatil uygulamasına başlandı
1941: Türk Ceza Kanunu'nun 526'ncı maddesinde yapılan değişiklikle Arapça ezan ve kamet okuyanlara ceza öngörüldü
1953: İngiltere Kraliçesi Elizabeth taç giydi
1960: Başbakan Cemal Gürsel, 28 nisan olaylarında ve 27 mayısta ölenlerin Anıtkabir etrafına gömüleceğini açıkladı
1961: Yurtdışında öğrenim görmek serbest bırakıldı
1964: Demokratik, laik ve ulusal bir Filistin devleti kurmayı amaçlayan ve çeşitli ulusal örgütleri bir araya getiren Filistin Kurtuluş Örgütü kuruldu Yaser Arafat, 3 şubat 1968'de örgütün başına geçti
1967: Tiyatro sanatçısı ve yönetmen Asaf Çiyiltepe 33 yaşında yaşamını yitirdi
1977: Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Alpaslan Türkeş, "utanmaz adam Bülent Ecevit'ten biz hesap soracağız" dedi
1977: Başbakan Süleyman Demirel, Genelkurmay Başkanlığı, İçişleri Bakanlığı ve MİT Müsteşarlığı'na yazı göndererek, CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit'e İstanbul Taksim'de düzenlenen mitingde Sheraton Oteli'nin üst katındaki bir odadan uzun menzilli ve dürbünlü bir silahla ateş edileceğinin haber alındığını bildirdi ve gerekli önlemlerin alınmasını istedi CHP'nin 3 haziranda Taksim'de düzenlediği miting olaysız geçti
1980: Osmanlı'dan bu yana devam eden buğday ve ekmek fiyatları üzerindeki devlet kontrolü kaldırıldı
1980: Yahya Demirel, mobilya davasında Zonguldak Ağır Ceza Mahkemesi'nce dört yıl ağır hapse çarptırıldı
1981: Devlet Başkanı Kenan Evren'in emri ve Türkiye Futbol Federasyonu'nun kararıyla Ankaragücü takımı birinci futbol ligine çıkarıldı
1991: Şair Ahmed Arif, 64 yaşında Ankara'da vefat etti
1992: Danimarka'da referandum yapıldı Avrupa Birliği'nin esaslarını belirleyen Maastricht Anlaşması reddedildi
1995: Devlet Bakanı Ayvaz Gökdemir, Avrupa Parlamentosu Sosyalist Grup Başkanı Pauline Green, Radikal lider Catherine Lalumiere ve Yeşiller sözcüsü Claudia Roth'u 'fahişe' olarak niteledi
1997: Susurluk Davası, İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde başladı
1998: Adana'nın Ceyhan ilçesi merkez üslü depremde 144 kişi öldü