Tarihde Bugün 13 Haziran

Tarihde Bugün 13 Haziran

Makedonya kralı ve tarihteki en büyük komutanlardan Büyük İskender, milattan önce 323'te öldü



Büyük İskender (Yunanca: Megas Aleksandros), milattan önce 22 temmuz 356'da Pella'da doğdu Milattan önce 336-323 yılları arasında Makedonya kralıydı

Pers İmparatorluğu'nu yıkarak Yunanistan'dan Hindistan'a kadar uzanan büyük bir imparatorluk kuran Büyük İskender, Yunan uygarlığının Doğu'ya yayılmasında etkili oldu ve efsanevi bir kahramana dönüştü

Genç yaşta ölmesine karşın 12 yıl sekiz ay süren hükümdarlık dönemine büyük çaplı seferleri sığdıran İskender'in kurduğu geniş imparatorluk temelde Perslerden kalma yönetim sistemine dayanıyordu

Bununla birlikte yerel satraplara bağlı olmayan tahsildarlardan oluşan merkezi bir vergi toplama mekanizması kurarak yeni bir mali sistemin temelini attı

Görevlilerin yolsuzlukları nedeniyle bu sistemi iyi işletememekle birlikte, sikke çıkarma hakkını tekeline alarak ve Pers hazinelerinde birikmiş gümüş ve altını para biçiminde piyasaya sürerek ekonomiyi geliştirdi

Öte yandan İskender'in yeni kentler kurması (Plutarkhos bu kentlerin sayısının 70'in üzerinde olduğunu söyler) Yunan yayılmasında yeni bir dönem açtı

Askeri birer üs olarak kurulan, ama zamanla birer kültür ve ticaret merkezine dönüşen bu kentler Antik Yunan etkisinin Hindistan'a kadar yayılmasında önemli rol oynadı

Bu arada Pers-Makedonya karışımıyla yeni bir ırk yaratma girişimi sonuçsuz kaldıysa da, Yunan kültürüne yatkın, ama Doğu'ya özgü yeni bir soylu sınıfı ortaya çıktı

Kendisini ve askerlerini en güç işlere yöneltmeyi başaran güçlü bir irade ve yetenekle esnek bir düşünce yapısını birleştiren İskender, koşullar gerektirdiğinde geri çekilmeyi ve değişiklikler yapmayı bilen bir kişiydi

Düş gücü ve romantizmi kendisini Herakles, Akhilleus ve Dionysos gibi kahramanlarla özdeşleştirmesine yol açacak ölçüde güçlüydü Çabuk öfkelenme, acımasızlık ve inatçılık gibi özellikleri uzun seferlerde daha çok ortaya çıkıyordu

Güvenmediği kişileri hiç sorgulamadan öldürmekten çekinmemesine karşın, adamları onun peşinden gidiyor, ona bağlı kalıyor ve güçlüklere katlanıyordu

Dünyanın en büyük askeri dehaları arasında sayılan İskender, değişik kuvvetleri bir arada kullanmada ve düşmanın yeni savaş biçimlerine yeni taktiklerle karşı koymada son derece ustaydı

Büyük İskender'in kısa süren hükümdarlığı, Avrupa ve Asya tarihi açısından da önemli bir dönüm noktası sayılır

Seferleri ve bilimsel araştırmalara merakı, coğrafya ve doğa tarihi gibi konulardaki bilgilerin gelişmesine katkıda bulunmuş, ayrıca büyük uygarlık merkezlerinin geliştirdiği bilgi birikiminin ortak bir potada kaynaşmasına zemin hazırlamıştır

Siyasal açıdan olmasa bile, ekonomik ve kültürel açıdan Cebelitarık'tan Pencap'a uzanan, ticarete ve toplumsal ilişkilere açık bir imparatorluk kurduğu ve ortak sayılabilecek bir uygarlığa ve Yunan lehçesine dayalı yeni bir dünya meydana getirdiği söylenebilir

Başka neler oldu:

1381: Wat Tyler öncülüğündeki köylü isyancılar Londra'yı basarak hükümet binalarını ateşe verdi, hapishaneleri boşalttı ve zenginlerle yargıçların kafalarını uçurdu
1550: Mimar Sinan'ın eseri Süleymaniye Camisi'nin temeli atıldı
1859: Erzurum'daki depremde kentin yarısından fazlası hasar gördü ve 3 bin kişi öldü
1865: İngiliz şair William Butler Yeats hayata merhaba dedi
1872: Namık Kemal, 'İbret' gazetesini yayımladı Gazete, 27 gün sonra kapatıldı
1921: Mustafa Kemal, Ankara'ya gelen Fransa temsilcisi Franklin Bouillion ile görüştü
1928: Türkiye Cumhuriyeti ile Düyunu Umumiye (Osmanlı Borçları) alacaklıları arasında sözleşme imzalandı
1961: Federal Almanya'ya işçi gönderilmesinin esaslarını düzenleyen protokol imzalandı İlk işçi kafilesi, 24 haziranda trenle yola çıktı
1965: Besteci, müzikbilimci Refik Fersan 72 yaşında İstanbul'da hayata veda etti
1974: Ressam, dekoratör Turgut Zaim 68 yaşında yaşamını yitirdi
1977: Başbakan Süleyman Demirel istifa etti Hükümeti kurma görevi Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Bülent Ecevit'e verildi
1987: Yazar ve çevirmen Cemil Meriç 77 yaşında İstanbul'da vefat etti
1991: Türkiye ile KKTC arasında pasaport uygulaması kaldırıldı
1993: Süleyman Demirel'in Cumhurbaşkanı seçilmesiyle boşalan DYP Genel Başkanlığı'na Tansu Çiller getirildi
1993: Kim Campell, Kanada'nın ilk kadın başbakanı seçildi
1996: Küba Devlet Başkanı Fidel Castro, Habitat II Kent Zirvesi'ne katılmak üzere İstanbul'a geldi
2000: Papa II Jean Paul'e suikast girişiminden İtalya'da cezaevinde yatan Mehmet Ali Ağca, Türkiye'ye iade edildi
2002: Afganistan'da geleneksel meclis Loya Jirga toplanarak geçici hükümet başkanı olarak Hamid Karzai'yi seçti