Kocaeli-İzmit

Kocaeli Sarayları

Diocletianus Sarayı (Merkez)

Kocaeli Kemalpaşa Mahallesinde Eski İstanbul Caddesi üzerinde bulunan Diocletianus Sarayını Roma İmparatoru Diocletianus (MS284-305), Nicomediada (İzmit) tiyatro, hipodrom ve Pazar yerinin yanı sıra yaptırmıştır Romalı tarihçi Libianus 358de şehrin geçirdiği büyük bir depremden sonra bu sarayın yapıldığını belirtmekte ve aynı zamanda sarayın mükemmelliğine değinmektedir:

“Bu şehir ağaçlar ve bahçeler içinde denizden akropole kadar teraslar biçiminde uzanırdı Buradaki Helenizme ait her şeyin en güzelleri ve en mükemmelleri bulunurdu Bu haşmeti imparator sarayının denize akseden gölgelerinde görmek mümkündür Bu heybetli tablonun önünde yer alan liman her zaman gemilerle dolu olarak muhteşem tabloyu tamamlayan bir motiftir”

Diocletianus Sarayının yeri kesinlik kazanamamıştır Bunun da nedeni İstanbul Caddesi üzerindeki yol yapımı ve yeni yapılanma bu sarayın kalıntılarını ortadan kaldırmıştır Kaynaklardan öğrenildiğine göre; saray mermerlerle kaplı son derece görkemli bir yapı idi Günümüze yalnızca çevredeki blok binaların altında kalan sarnıç kalıntıları gelebilmiştir

Abdülaziz Sarayı (Av Kasrı) (Merkez)



Kocaeli Kemalpaşa Mahallesinde bulunan Abdülaziz Av Köşkü, Abdülaziz Sarayı, Av Kasrı, Küçük Saray ve Hünkâr Köşkü isimleriyle tanınmaktadır İzmit Körfezine hakim, çam ağaçları arasındaki bu yapı Sultan Abdülaziz (1861-1876) döneminde, Anadolu demiryollarının ilk bölümünü oluşturan Haydarpaşa-İzmit arasındaki 89 km lik yolun 1875te hizmete girmesi ve padişahın yapılacak törene gelmesi nedeniyle yaptırılmıştır Bunun yanı sıra avlanmaya düşkünlüğü ile tanınan Sultan Abdülazizin zaman zaman bu yöreye gelip avlandığı iddia edilmişse de bunu kanıtlayacak belgeye rastlanmamıştır

Sultan Abdülaizi Sarayının mimarı Kirkor Amira Balyanın oğlu, Mimar Karabet Amira Balyandır Karabet Amira Balyan bu sarayın yanı sıra İzmitte bir çuha fabrikası ile Herekede kumaş ve halı fabrikası yapmıştır

Sultan Abdülaziz Sarayı, mabeyn dairesi ve muhafızların bulunduğu yapılarla oldukça geniş bir alana yayılmıştır Bu yapılar uzun süre Jandarma İl Komutanlığı, Ziraat Müdürlüğü ve Adliye olarak kullanılmış, yapılan onarımlar sonucunda da orijinalliğini büyük ölçüde yitirmiştir Abdülaziz Sarayı ise Cumhuriyetin ilanından sonra bir süre Hükümet Konağı olarak kullanılmış, daha sonra Kocaeli Müzesi olmuştur



Saray XIXyüzyıl sonlarında Türk yapı sanatına egemen olan eglektik ve ampir üslupların bir araya getirildiği bir mimariyi yansıtmaktadır Sarayın yapım tarihi kitabelerinin bozulmasından ötürü kesinlik kazanamamıştır Sarayın geniş avlu duvarlarından bazıları günümüze ayakta gelebilmiştir Saat Kulesi yönünde anıtsal bir avlu giriş kapısı bulunmaktadır XIXyüzyıl Avrupa mimarisi üslubunda yapılan bu giriş kapısı mermerden olup, girişin iç ve dış cephelerinde, yüksek kaideler üzerinde ikişer yuvarlak sütun ve kitabeler bulunmaktadır Bu kitabelerin üzeri bir dönem sıva ile kapatılmış, 1978-1979 yıllarında sıvalar kaldırılmış ve altından yeşil zemin üzerine altın yaldızlı kitabeler ortaya çıkarılmıştır Bu kitabelerde sarayın Abdülaziz döneminde yapıldığı yazılıdır

Dış görünümü ile mermer kaplı, iki katlı bir yapı olan saray, ince uzun kemerli pencereleri ile Kocaelinin karakteristik bir yapısıdır Pencerelerin kenarlarındaki kuvvetli kornişler kolonlarla birlikte tüm cepheye hareket kazandırmıştır Yuvarlak kemerli giriş kapısından mermer döşeli büyük bir salona girilmektedir Bu salonun iki yanında aynalı iki büyük oda ve arkasında da hizmetkarlara ait küçük bir oda, tuvalet ile üst kata çıkan gizli bir servis merdiveni bulunmaktadır Sarayın ikinci katına tek yönlü başlayıp, ikiye ayrılan anıtsal mermer bir merdivenle çıkılmaktadır İkinci katta büyük bir divanhane, onun iki yanında dinlenme ve yatak odaları, tuvalet, tümüyle mermer kaplı bir banyo bulunmaktadır Fransadan özel olarak getirilmiş parkelerle kaplı olan ikinci katın pencerelerinin ahşap doğramaları beyziye yakın şekildedir Bunun sonucu olarak da pencerelerde büyük boyda camlar yerine küçük camlar kullanılmıştır

Sarayın ikinci katında özellikle tavanlarda bezemeler ve resimler bulunmaktadır Fransız ressamı Sassonun eseri olan tavan bezemeleri sıva üzerine yağlı boya ile yapılmıştır Aynı zamanda alt katın giriş tavanına da aynı ressam büyük bir madalyon yapmış, dışında kalan yerlere de geometrik geçmelerle kıvrık dallar yerleştirmiştir Küçük iki madalyon içerinse ağaçlar arasında koşan bir geyik ve bir de aslan resmedilmiştir Alt katın yan odalarının tavanları da oldukça basit çizgili, kıvrık dallar, çiçekler, meyveler ve çeşitli manzaralarla doldurulmuştur İkinci kata çıkan merdiven üzerinde stilize palmetli yıldızların bulunduğu küçük bir madalyon görülmektedir Bunun dışında kalan boş yüzeyler çiçek buketleri dörtgenler içerisine alınarak hareketli bir görünüm kazandırılmıştır

İkinci katın divanhanesinin tavanı kasrın en zengin bezemelerine sahiptir Burada bayrak, mızrak, kılıç, boru, balta ve terazi resimlerinden oluşan kompozisyonlar bulunmaktadır Aralarına da güneş ışınları içerisinde Sultan Abdülazizin küçük tuğraları yerleştirilmiştir Burada da kıvrık dallar, çiçekler ile tüm yüzey doldurulmuştur Divanhanenin en önemli yağlı boya resimleri arasında, fırtınalı bir havada dalgalarla boğuşan, buharlı, yelkenli ve tek bacalı bir gemi görülmektedir Diğer yağlı boya resimlerde arkasında dağların bulunduğu bir liman, önünde demir atmış buharlı ve yelkenli gemiler görülmektedir Buradaki bir diğer resimde ise, karanlık bir havada kayalıkların önünde yelkenli bir kalyon görülmektedir Bu resimlerde ressamın imzası bulunmamaktadır

Sultan Abdülaziz Sarayında bazı tarihi olaylar olmuştur Atatürk Kocaeli grubunu denetlemek üzere 18-20 Haziran 1922de buraya gelmiş, Fransız yazarı Claude Farrére ile burada görüşmüştür Bunun ardından Atatürk 16-21 Ocak 1923te İzmit Basın Toplantısını burada düzenlemiştir Atatürk işgal altındaki İstanbul gazetelerinin başyazarlarını da burada kabul etmiş, devrimlerle ilgili günün koşullarından söz edilmiştir Ancak, bu toplantının bazı bölümlerinin yayınlanmaması için de bir karar alınmıştır

Saray 28 Haziran 1967de Kocaeli Müzesi olmuştur Yeni müzenin Fuar Alanına taşınmasına kadar da bu işlevini sürdürmüştür