Amasya Tanıtım (Nasıl Gidilir Ne Yenir Ne İçilir)

**Prof. Dr. Sinsi** · 11-04-2012

BAĞIMSIZLIK KIVILCIMI
AMASYA TAMİMİ

Birinci Dünya Savaşı'na Almanya ve müttefikleri safında katılan Osmanlı Devleti yenilgiyi kabul ederek, İngiltere ve müttefikleriyle 30 Ekim 1918'de Mondoros Mütarekesini imzalamıştır

İtilaf devletleri, aralarında yaptıkları gizli anlaşmalara göre kendilerine düşen payı almak için derhal harekete geçerek, mütareke şartlarına aykırı olmasına karşın, Osmanlı topraklarını işgal etmeye başlamışlardı

15 Mayıs 1919'da İzmir'in işgaline kadar Fransızlar, İngilizler, Yunalılar ve İtalyanlar Anadolu'nun çeşitli bölgelerini işgal etmişlerdi bile

İşgallerin yanı sıra, azınlıkların çalışmaları da gittikçe yoğunlaştı

Ermeniler Paris Barış Konferansı'nda bir muhtıra sunarak Doğu Anadolu'nda bazı bölgelerin kendilerine verilmesini istediler ve bu istekleri İtilaf Devletleri tarafından kabul gördü

Rumlar da Osmanlı Devleti toprakları üzerinde yeni bir devlet kurmak amacıyla "Pontus Cemiyeti"ni kurmuş, faaliyetlerini artırmışlardı

13 Kasım 1918'de Yıldırım Orduları Grup kumandanlığından istifa eden Mustafa Kemal Paşa, İzmir'in Yunanlılar tarafından işgalinin ertesi günü, maiyetiyle birlikte İstanbul'dan ayrılıp 19 Mayıs'ta Samsun'a çıktı

9

Ordu Müfettişliğine geniş yetkilerle tayin edilmişti

Resmi görevi, yerli Rumların Karadeniz bölgesinde çıkardıkları karışıklığa son vermek ve böylece İngiltere'nin, Mondoros mütarekesinin 7

maddesine dayanarak bölgeyi işgal etmesini engellemekti

Mustafa Kemal Paşa, Samsun'da kaldığı süre içerisinde Erzurum'daki On Beşinci Kolordu Komutanlığı ve Ankara'da bulunan ve Ali Fuat Paşa tarafından kumanda edilen 20

Kolordu ile ülkenin içinde bulunduğu durum hakkında telgraflaşıyordu

Paşa Samsun'da fazla kalmadı, Havza'ya geçti

Havza'nın ileri gelenleri kendisini ziyarete geldiğinde onlarla şöyle konuştu: "Düşmanın niyeti bizi mezarımıza diri diri gömmektir

Şimdi, çukurun tam kenarında bulunuyoruz

Fakat son bir gayretle toparlanırsak, kendimizi kurtarmak mümkündür

Zaten başka türlü de avdet (dönmek) imkanı yoktur

"

Mustafa Kemal 12 Haziran'da Amasya'ya geçti

Burada eski Bahriye Nazırı Rauf Bey; 20

Kolordu Kumandanı Ali Fuat Paşa ve 3

Kolordu Kumandanı Refet Bey ile buluşup toplantılar yaptı

Görüşmeler, Saraydüzü Kışlasında yapılıyordu

12

Kolordu Kumandanı Mersinli Cemal ve 15

Kolordu Kumandanı Kâzım Karabekir Paşa'ların da görüşleri alındıktan sonra bazı düzeltmelere uğrayan metin, 21/22 Haziran gecesindeki son toplantıda kesin şeklini aldı

Bu "Amasya Kararları" ertesi gün, yani 22 Haziran 1919'da asker ve sivil ilgililere telgrafla bildirildi

En gönülden ve coşkun karşılama Amasya'da oldu

Başlarında Müftü Efendi'nin olduğu beldenin mümtaz heyeti bizi şehrin dışında karşıladı

Bu merasim Paşa'nın gözlerini yaşarttı

Müftü Efendi itimat telkin eden beşuş ve nurani çehresiyle ilerleyerek Paşa'ya yüksek sedâ ile: "Paşam

Bütün Amasya emrinizdedir, Gazânız mübarek olsun!" dedi

Asla beklemediğimiz bu hitap aynı zamanda istikbalin teşhisi idi

(9

Ordu Erkan-ı Harbiye Binbaşı Hüsrev Bey)

AMASYA TAMİMİ

Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir

İstanbuldaki hükümet, üzerine aldığı sorumluluğun gereklerini yerine getirememektedir

Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır

Milletin durumunu ve davranışını göz önünde tutmak ve haklarını dile getirip bütün dünyaya duyurmak için her türlü etkiden ve denetimden kurtulmuş ulusal bir kurulun varlığı çok gereklidir

Anadolunun her yönden en güvenli yeri olan Sivasta ulusal bir kongrenin tez elden toplanması kararlaştırılmıştır

Bunun için bütün illerin her sancağından, halkın güvenini kazanmış üç delegenin olabildiğince çabuk yetişmek üzere hemen yola çıkarılması gerekmektedir

Her olasılığa karşı bu iş, ulusal bir sır gibi tutulmalı ve delegeler gereken yerlere kimliklerini gizleyerek gelmelidirler

Doğu illeri adına 10 Temmuzda Erzurumda toplanması gereken kongre için sözü geçen vilayetlerin Müdaffa-i Hukuk ve Redd-i İlhak Cemiyetlerinden seçilmiş üyeler zaten Erzuruma doğru yola çıkarılmışlardır

O vakte kadar diğer vilayetlerimizin temsilcileri de Sivasa geleceklerinden Erzurum Kongresinin üyeleri belirlenecek zamanda genel toplantıya katılmak üzere Sivasa hareket edecektir

Askeri ve sivil kuruluşlar hiçbir surette kaldırılmayacaktır

Kumanda hiçbir şekilde terk edilmeyecektir

Vatanın herhangi bir tarafından yeniden yapılacak düşman işgal hareketleri bütün orduyu ilgilendirecek ve meydana gelen duruma göre memleketin savunmasına birlikte girişilecektir

Bu sebeple komutanlar derhal birbirlerini haberdar edeceklerdir

Silah ve savaş malzemesi kesinlikle elden çıkarılmayacaktır

Mustafa Kemal

AMASYA TAMİMİNİN ÖNEMİ

Amasya Tamiminin birinci maddesinde önce durum tespiti yapılır: "Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir

" Sonra kurtuluş çaresi gösterilir: "Her türlü etkiden ve denetimden kurtulmuş ulusal bir kurulun varlığı çok gereklidir

" Nihayet uygulama kararı alınır: "Sivasta ulusal bir kongrenin tez elden toplanması kararlaştırılmıştır

"

Adı geçen kararlarda vatan bütünlüğünün korunması gereği üzerinde de durulmuştur

Gerçekten 6

maddede yer alan "Vatanın herhangi bir tarafından yeniden yapılacak düşman işgal hareketleri bütün orduyu ilgilendirecek ve meydana gelen duruma göre memleketin savunmasına birlikte girişilecektir" cümlesi bunu doğrular

Amasya kararlarında merkezi hükümete isyan da söz konusudur

Çünkü 6

maddede şu ibare yer alır: "Askeri ve sivil kuruluşlar hiçbir surette kaldırılmayacaktır

" Demek ki, bu hususlarda İstanbul'dan gelen emirler dinlenmeyecektir

Bu ise düpedüz isyandır

İstanbul Padişah'ın, Amasya ise Şehzadelerin karargâhı idi

Padişah öldüğü ya da tahtı bıraktığı zaman, yani İstanbul'daki üstün irade sükut ettiğinde onun yerini Amasya'da oturan şehzadenin iradesi alırdı

Bu yüzden Mustafa Kemal'in İstiklal Beyannamesini şehzadeler şehri ve önemli bir kültür merkezi olarak tarihimizde yerini alan Amasya'da ilan etmesi mânidardır

1919'da İstanbul'da hem padişah iradesi hem de Osmanlı iradesi sükût etmiştir

İşte Amasya'da Amasya Tamimi ile, Osmanlı iradesinin yerini Türk Milletinin milli iradesinin, padişahın iradesinin yerini de milletin şehzadesi ve milli iradenin sembolü olan Mustafa Kemal'in iradesinin aldığı ilan ediliyordu

(Prof

Dr

Bayram KODAMAN)

Kayda değer bir başka nokta, Osmanlı Devleti'nin Müttefiklerle imzaladığı Mondros Mütarekesinin tanınmamasıdır

Zira, 6

maddenin "Silah ve savaş malzemesi kesinlikle elden çıkarılmayacaktır" şeklindeki son cümlesi, mütarekenin 20

maddesine ters düşmektedir

11-04-2012	#3
Prof. Dr. Sinsi	Amasya Tanıtım (Nasıl Gidilir Ne Yenir Ne İçilir) BAĞIMSIZLIK KIVILCIMI AMASYA TAMİMİ Birinci Dünya Savaşı'na Almanya ve müttefikleri safında katılan Osmanlı Devleti yenilgiyi kabul ederek, İngiltere ve müttefikleriyle 30 Ekim 1918'de Mondoros Mütarekesini imzalamıştır İtilaf devletleri, aralarında yaptıkları gizli anlaşmalara göre kendilerine düşen payı almak için derhal harekete geçerek, mütareke şartlarına aykırı olmasına karşın, Osmanlı topraklarını işgal etmeye başlamışlardı 15 Mayıs 1919'da İzmir'in işgaline kadar Fransızlar, İngilizler, Yunalılar ve İtalyanlar Anadolu'nun çeşitli bölgelerini işgal etmişlerdi bile İşgallerin yanı sıra, azınlıkların çalışmaları da gittikçe yoğunlaştı Ermeniler Paris Barış Konferansı'nda bir muhtıra sunarak Doğu Anadolu'nda bazı bölgelerin kendilerine verilmesini istediler ve bu istekleri İtilaf Devletleri tarafından kabul gördü Rumlar da Osmanlı Devleti toprakları üzerinde yeni bir devlet kurmak amacıyla "Pontus Cemiyeti"ni kurmuş, faaliyetlerini artırmışlardı 13 Kasım 1918'de Yıldırım Orduları Grup kumandanlığından istifa eden Mustafa Kemal Paşa, İzmir'in Yunanlılar tarafından işgalinin ertesi günü, maiyetiyle birlikte İstanbul'dan ayrılıp 19 Mayıs'ta Samsun'a çıktı 9 Ordu Müfettişliğine geniş yetkilerle tayin edilmişti Resmi görevi, yerli Rumların Karadeniz bölgesinde çıkardıkları karışıklığa son vermek ve böylece İngiltere'nin, Mondoros mütarekesinin 7 maddesine dayanarak bölgeyi işgal etmesini engellemekti Mustafa Kemal Paşa, Samsun'da kaldığı süre içerisinde Erzurum'daki On Beşinci Kolordu Komutanlığı ve Ankara'da bulunan ve Ali Fuat Paşa tarafından kumanda edilen 20 Kolordu ile ülkenin içinde bulunduğu durum hakkında telgraflaşıyordu Paşa Samsun'da fazla kalmadı, Havza'ya geçti Havza'nın ileri gelenleri kendisini ziyarete geldiğinde onlarla şöyle konuştu: "Düşmanın niyeti bizi mezarımıza diri diri gömmektir Şimdi, çukurun tam kenarında bulunuyoruz Fakat son bir gayretle toparlanırsak, kendimizi kurtarmak mümkündür Zaten başka türlü de avdet (dönmek) imkanı yoktur" Mustafa Kemal 12 Haziran'da Amasya'ya geçti Burada eski Bahriye Nazırı Rauf Bey; 20 Kolordu Kumandanı Ali Fuat Paşa ve 3 Kolordu Kumandanı Refet Bey ile buluşup toplantılar yaptı Görüşmeler, Saraydüzü Kışlasında yapılıyordu 12 Kolordu Kumandanı Mersinli Cemal ve 15 Kolordu Kumandanı Kâzım Karabekir Paşa'ların da görüşleri alındıktan sonra bazı düzeltmelere uğrayan metin, 21/22 Haziran gecesindeki son toplantıda kesin şeklini aldı Bu "Amasya Kararları" ertesi gün, yani 22 Haziran 1919'da asker ve sivil ilgililere telgrafla bildirildi En gönülden ve coşkun karşılama Amasya'da oldu Başlarında Müftü Efendi'nin olduğu beldenin mümtaz heyeti bizi şehrin dışında karşıladı Bu merasim Paşa'nın gözlerini yaşarttı Müftü Efendi itimat telkin eden beşuş ve nurani çehresiyle ilerleyerek Paşa'ya yüksek sedâ ile: "Paşam Bütün Amasya emrinizdedir, Gazânız mübarek olsun!" dedi Asla beklemediğimiz bu hitap aynı zamanda istikbalin teşhisi idi (9 Ordu Erkan-ı Harbiye Binbaşı Hüsrev Bey) AMASYA TAMİMİ Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir İstanbuldaki hükümet, üzerine aldığı sorumluluğun gereklerini yerine getirememektedir Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır Milletin durumunu ve davranışını göz önünde tutmak ve haklarını dile getirip bütün dünyaya duyurmak için her türlü etkiden ve denetimden kurtulmuş ulusal bir kurulun varlığı çok gereklidir Anadolunun her yönden en güvenli yeri olan Sivasta ulusal bir kongrenin tez elden toplanması kararlaştırılmıştır Bunun için bütün illerin her sancağından, halkın güvenini kazanmış üç delegenin olabildiğince çabuk yetişmek üzere hemen yola çıkarılması gerekmektedir Her olasılığa karşı bu iş, ulusal bir sır gibi tutulmalı ve delegeler gereken yerlere kimliklerini gizleyerek gelmelidirler Doğu illeri adına 10 Temmuzda Erzurumda toplanması gereken kongre için sözü geçen vilayetlerin Müdaffa-i Hukuk ve Redd-i İlhak Cemiyetlerinden seçilmiş üyeler zaten Erzuruma doğru yola çıkarılmışlardır O vakte kadar diğer vilayetlerimizin temsilcileri de Sivasa geleceklerinden Erzurum Kongresinin üyeleri belirlenecek zamanda genel toplantıya katılmak üzere Sivasa hareket edecektir Askeri ve sivil kuruluşlar hiçbir surette kaldırılmayacaktır Kumanda hiçbir şekilde terk edilmeyecektir Vatanın herhangi bir tarafından yeniden yapılacak düşman işgal hareketleri bütün orduyu ilgilendirecek ve meydana gelen duruma göre memleketin savunmasına birlikte girişilecektir Bu sebeple komutanlar derhal birbirlerini haberdar edeceklerdir Silah ve savaş malzemesi kesinlikle elden çıkarılmayacaktır Mustafa Kemal AMASYA TAMİMİNİN ÖNEMİ Amasya Tamiminin birinci maddesinde önce durum tespiti yapılır: "Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir" Sonra kurtuluş çaresi gösterilir: "Her türlü etkiden ve denetimden kurtulmuş ulusal bir kurulun varlığı çok gereklidir" Nihayet uygulama kararı alınır: "Sivasta ulusal bir kongrenin tez elden toplanması kararlaştırılmıştır" Adı geçen kararlarda vatan bütünlüğünün korunması gereği üzerinde de durulmuştur Gerçekten 6 maddede yer alan "Vatanın herhangi bir tarafından yeniden yapılacak düşman işgal hareketleri bütün orduyu ilgilendirecek ve meydana gelen duruma göre memleketin savunmasına birlikte girişilecektir" cümlesi bunu doğrular Amasya kararlarında merkezi hükümete isyan da söz konusudur Çünkü 6 maddede şu ibare yer alır: "Askeri ve sivil kuruluşlar hiçbir surette kaldırılmayacaktır" Demek ki, bu hususlarda İstanbul'dan gelen emirler dinlenmeyecektir Bu ise düpedüz isyandır İstanbul Padişah'ın, Amasya ise Şehzadelerin karargâhı idi Padişah öldüğü ya da tahtı bıraktığı zaman, yani İstanbul'daki üstün irade sükut ettiğinde onun yerini Amasya'da oturan şehzadenin iradesi alırdı Bu yüzden Mustafa Kemal'in İstiklal Beyannamesini şehzadeler şehri ve önemli bir kültür merkezi olarak tarihimizde yerini alan Amasya'da ilan etmesi mânidardır 1919'da İstanbul'da hem padişah iradesi hem de Osmanlı iradesi sükût etmiştir İşte Amasya'da Amasya Tamimi ile, Osmanlı iradesinin yerini Türk Milletinin milli iradesinin, padişahın iradesinin yerini de milletin şehzadesi ve milli iradenin sembolü olan Mustafa Kemal'in iradesinin aldığı ilan ediliyordu (Prof Dr Bayram KODAMAN) Kayda değer bir başka nokta, Osmanlı Devleti'nin Müttefiklerle imzaladığı Mondros Mütarekesinin tanınmamasıdır Zira, 6 maddenin "Silah ve savaş malzemesi kesinlikle elden çıkarılmayacaktır" şeklindeki son cümlesi, mütarekenin 20 maddesine ters düşmektedir