Kayseri Genel Tanitimi

Kayseri Sözlü Tarih

Abdi Dede söylencisi

Abdi dede dünyadan elini eteğini çekmiş tek başına yaşayan yaşlı bir kişidirTüm zamanını hücresinde Kuran okuyarak geçirirÇevresinde sevilip sayılmasını çekemeyen yedi kişi "Şeriattan taş kopardı" (Şeriata aykırı davranışta bulundu) diye onu taşa tutar,daha sonrada kadı önüne çıkartırlarKadı da dedeyi çekemeyenlerdendirAsılmasını buyururmüftünün onayıyla Dedeyi Arastabaşına götürüp asarlarHücresinde kalan eşyasını almak için döndüklerinde Abdi Dedeyi Kuran okurken görürler"Darağacından kurtulmuş diye Abdi Dedeyi yaka paça yine kadıya getirirlerOradan Arastabaşına varırlar ki ne görsünler,Dede asılı duruyorYanlarında götürdükleri Dede darağacındaki cansız bedene "Sana selam olsun ey Hakın kulu diye yanıtlar adamlar olanlara cevap veremezler,ikinci Dede yi de asar ve malına el koymak için hücreye dönerler Bu kez de Abdi Dedeyi Kuran okurken bulurlarYeniden darağacına götürürler dede cesetlere :"size selam olsun ey Peygamberin ümmeti iki Abdi" diye seslenirCesetler: "Ve aleykümselam Ya Hu"diye yanıtlar

Adamlar aman vermeyip üçüncü Dedeyi de asarlarDurumu öğrenen Kayserililer ayaklanarak dedenin asılmasına karar veren kadıyı,müftüyü ve yedi adamı öldürürlerüç Abdiyi darağacından indirirler,yıkayıp üçünü bir araya gömerler
Aninin yıkılışına ilişkin söylence

Ani Nuşirevandan sonra Müslümanların bir süre sonra da Kıllı Orhan adlı bir Ermeni Kralının eline geçerKıllı Orhan çok zalim bir kraldırEn Ufak bir nedenle ortalığı yakıp yıkar,insanları öldürürBöylece zamanında bayındır bir kent olan Ani yıkıntıya dönerSöylenceye göre:

Söyle Ani nettin Nuşirevanı
Yerine oturttun Kıllı Orhanı

Kıllı Orhanın koyduğu kurala göre kentte evlenen gelini önce krala getirecek Kral onunla bir gece geçirdikten sonra eşine verilecektirBu yasa Müslümanlara çok ağır geldiğinden ne oğlan evlendirir ,ne de kız götürürler

Günün birinde kentin ileri gelenlerinden Odabaşıoğlu,ölmeden oğlunu evlendirmek isterNasılsa bir çaresini bulurum düşüncesiyle toy düğün kurar,oğluna güzel bir gelin alırKayın valide gerdek odasını hazırlamıştırOcak yakılmış rafa mayalı hamur konmuş yeni doğan kuzuyla anasıda odaya alınarak önlerine su ile taze ot konmuştur

Bu sırada düğünü duyan Kıllı Orhan hazırlanmış kızı beklemektedirGece olduğu halde gelinin gelmediğini görünce öfkelenirAdam gönderip Odabaşıoğlunu çağırtırOdabaşıoğlu geline karşılık tüm servetini ortaya koyarsa da Kıllı Orhanı razı edemezOdabaşıoğlu nun direndiğini gören kral meydanda asılmasını buyururOdabaşıoğlu İdam sehpasının yanında ayağını yere vurarak haykırır "Ey Ani bu zulüm ile yaşayacaksan bat,yıkıl" daha sözü biterken kentin altı üstüne karışır

Aradan yıllar geçer lVMurat döneminde Baş Kaptan olan Murat Reis son çıktığı seferden dönmüş Padişahın sofrasına konuk olmuşturBaşından geçen ilginç olayları anlatırken Serendip Denizinde gördüğü bir ejderhadan söz ederEjderha günde üç kez denizden çıkıp ormandaki filleri yutmaktadırlVMurat buna inanmaz ve öfkelenirMurat Reis üzülmüştürŞehzade ve Sır Katibiyle aynı yere gidip onlarında olanları gözleriyle görmesini önerirlVMurat kabul eder

Maceralı bir yolculuktan sonra Serendipe varıp Murad Reisin anlattıklarının gerçek olduğunu görürGördüklerini seyir defterine yazar,mühürlerOradan ayrılacakları sırada çapayı bir türlü attıkları yerden kurtaramazlarMurat Reis dalıp ne olduğunu anlamak isterBiraz derine indiğinde kuru bir düzlük görürDüzlükte üç katlı bir ev vardırÇapa evin pencerelerinden birine takılmıştırÇapayı kurtarırken genç bir adam onu içeri buyur ederOda da ocak yanmaktadırRafta mayalı hamur,yeni doğmuş bir kuzuyla anasının yanında su ve ot bulunmaktadırDelikanlı karısına seslenerek konuğa yiyecek getirmesini söylerBu arada çok meraklanan Murad Reis,delikanlıdan gördüklerini açıklamasını isterDelikanlı Odabaşıoğlunun oğludurAni alt üst olduğunda kendini karısıyla birlikte bu evde bulmuştur

Delikanlının hala kıllı Orhandan korktuğunu gören Murad Reis,artık böyle bir kişinin yaşamadığını söylerBu arada karısı gemidekiler için kırk,padişah için yedi ekmek yapmıştırMurad Reis bunları alarak gemiye dönerBaşından geçenleri anlatırİstanbula döndüklerinde lVMurad başlarından geçenleri ilgiyle dinlerMurad Reis söylediklerinin kanıtı olarak ekmekleri verirEkmekler aradan aylar geçmesine karşın taze ve fırından yeni çıkmış gibi sıcaktır

GÜZEL KAYSERİ

Ova üzerinde her yer görünür
Örnek bir şehirdir güzel Kayseri
Baharda yeşile çabuk bürünür
Örnek bir şehirdir güzel Kayseri

Büyük meydanında vardır kalesi
Kalenin önünde saat kulesi
Kümbetleri, hanlar hep kordelesi
Örnek bir şehirdir güzel Kayseri

Seyyid Burhaneddin burayı bulmuş
Lâle, Kurşunlu, Han Camii olmuş
Hunat, Cami Kebir, camiler dolmuş
Örnek bir şehirdir güzel Kayseri

Erces Beğleri'nin Türkmen illeri
Selçuklu, Osmanlı belli yolları
Yerlidir şivesi, sade dilleri
Örnek bir şehirdir güzel Kayseri

Medrese Şifahiye, Sahabiye
Ecdattan kalanlar bize hediye
Bugün yapılanlar kalır atiye
Örnek bir şehirdir güzel Kayseri

Erciyes Dağı'na çıkarsan şöyle
Tekir Yaylası'nda bir durak eyle
Hisarcık üstünden şehri seyreyle
Örnek bir şehirdir güzel Kayseri

Çobanoğlu der ki şehirler sordum
Dünyayı dolaştım çok yerler gördüm
Kayseri şehrinde kaldım da durdum
Örnek bir şehirdir güzel Kayseri

(30042005)

Şevki Çobanoğlu