|
Prof. Dr. Sinsi
|
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (Kktc) Veya Kıbrıs Türk Devleti
Kıbrıs Adası
Bölge: Güneybatı Asya
Denizi: Akdeniz
İklimi: Akdeniz iklimi
Yüz ölçümü: 9 251 km2
Yönetim - Ülkesi: Kıbrıs Cumhuriyeti
- Büyük Şehri: Lefkoşa (309,500)
- Ülkesi: Kuzey Kıbrıs
- Büyük Şehri: Lefkoşa (84,893)
Demografi - Nüfusu: 784301
- Nüfus yoğunluğu: 90 kişi/km2
Etnik Gruplar: - Kıbrıslı Türkler - %18
- Kıbrıslı Rumlar - %77
Kıbrıs (Yunanca: Κύπρος,Kýpros) Güneybatı Asya'da bulunan ve Akdeniz'in üçüncü büyük adasıdır Kuzeyinde 65 km mesafe ile Türkiye, doğusunda 112 km mesafe ile Suriye, 267 km ile İsrail, 162 km ile Lübnan; güneyinde 418 km ile Mısır; kuzey batısında ise 965 km ile Yunanistan yer almaktadır
Kıbrıs, Akdeniz'in Sicilya ve Sardinya'dan sonra üçüncü büyük adasıdır Kıbrıs adası 3033 ve 3541 enlemleri ve 3223 ve 3455 boylamları arasında yer almaktadır
Ekilebilen % 45'lik verimli arazinin % 20'si sulanmaktadır
Nüfus Dağılımı
Nüfusun yaklaşık, %78'i Rum, %22'si Türk'tür Adada çok az nüfusla İngiliz, Ermeni ve Maruni toplulukları da bulunmaktadır En büyük şehri Lefkoşa'dır
Bitki Örtüsü (Flora)
Turunçgiller, zeytingillerin yanı sıra, makilik ve bodur ağaçlar Kıbrıs'ın genel bitki örtüsünü oluşturur
Yaygın orman tipi ağaç türleri çam, servi, meşe ve sonradan adada yetiştirilen okaliptüstür Kıbrıs'ta 150'ye yakın değişik türde Gramineae out dahil, doğal olarak yetişen tahmini 1900 çeşit çiçekli bitki bulunmaktadır Dünyada bilinen orkide türlerinden 30 kadarı Kıbrıs'ta yaşamaktadır
Fauna
Kıbrıs gerek adada yaşayan, gerekse kıtalar arasında göç eden hayvanları barındırması nedeniyle zengin hayvan türüne sahip bir adadır Kuzey Kıbrıs coğrafik konumu nedeniyle Afrika ve Doğu Avrupa arasında kuşların konaklama ve yumurtlama merkezidir Adada bulunan 350 türden 7 türü endemiktir Ayrıca 26 farklı çeşit sürüngen ve amfibyum da yaşamaktadır
Kıbrıs'ın eşsiz sahilleri ayrıca Akdeniz'de nesli tükenmekte olan caretta caretta ve chelonia mydas kaplumbağaları için uygun yumurtlama merkezleridir
Karpaz Milli Parkı'nda 250 civarında özgürce yaşayan yabani eşek bulunmaktadır
Tarih
Tarih Öncesi Çağlar
Kıbrıs'a insanların yerleşiminin MÖ 10000 yıllarını bulduğu tahmin edilmektedir Adanın güneyinde yapılan arkeolojik kazılar neticesinde ilk insan yerleşimcilerinin MÖ 9000 yıllarında bazı yapılar bıraktıkları görülmüş ve Cilalı Taş Devri döneminde buralara yerleştikleri anlaşılmıştır Ayrıca ilk yerleşimcilerin Anadolu'dan gelmeye başladıkları, MÖ 7000 tarihlerinde de Filistin, Lübnan ve Suriye üzerinden de insanların buraya geldikleri tahmin edilmektedir Kıbrıs'a Anadolu üzerinden gelen kişiler kıyı bölgelerinde toplu yerleşim bölgeleri kurmuşlardır İlk yerleşimcilerin Anadolu üzerinden gelen insanlar olduğu tezi ise, bazı tarihi yerleşim bölgelerindeki eserlerin birbirlerine benzemesinden dolayı iddia edilmektedir
Kıbrıs'ın Tunç Çağı'na geçiş döneminde ile birlikte yaşam biçimleri değişmiş ve insan toplulukları dağların etekleri ile ovalara yerleşmeye başlamıştır MÖ 6000 ve daha sonra adaya gelen insan toplulukları çanak, çömlek, desti, bardak gibi kilden kaplar yapabilme sanatını buraya getirmişlerdir Bu dönemde Kıbrıs halkları çanak ve çömlekçilikte kendilerine has stiller ve tasarımlar üretmeye başarmıştır Bu zamana ait ortaya çıkarılan iki yerleşim biriminden biri Kuzey sahilinde Girne'nin 10 kilometre doğusunda kalan "Vrisi" harabeleri, diğeri de Limasol ve Lefkoşa arasında kalmış bulunan "Kirokitia" denilen harabelerdir
Kıbrıs'ta MÖ 3000 yıllarında bakır madeninin çıkarılması ile birlikte insanlar bu madeni işlemeyi öğrenerek günlük hayatda kullanılabilecek aletler yapmaya başlamış ve Mısır, Suriye, Filistin üzerinden Mezopotamya halklarının adaya gelmeye başlaması ile birlikte ticari yaşamda faal duruma geçmiştir Bu dönemin yerleşim izleri Lapta'da görülmüş ve Pigades Tapınağı, Tumba Tu Skuru Mezarları, Karmi Tunç Çağı Mezarlığı, Enkomi Tapınağı bu devrin en önemli yapıtlarından birkaçıdır Ayrıca Mağusa'nın kuzey doğusunda kalan "Enkomi" kalıntıları bu çağda gelişen ticaretin merkez şehirlerinden biri olmuştur
Demir Çağı'ndaki aletlerin ve eserlerin çoğu Anadolu kaynaklıdır Milattan önceki dönemin en zor şart bu dönemde yaşanmıştır Geliştirilen ve öğrenilen yazı türlerinin çoğu unutulmaya başladığı tahmin edilir Bunlara rağmen adaya yeni yelen insanlarla kültürel etkileşim devam etmiştir Salamis ve Soli gibi yeni yerleşim bölgeleri kurulmuştur
Bu tarihi dönemlerde bulunan taş tabak ve kaplar, pişmiş toprak kaplar, küçük toprak'tan yapılmış heykeller, İdollar, altın ve gümüş takılar, balta ve silahlar, tunç, demirden yapılmış ok, bıçak, mızrak gibi arkeolojik kazılarla bulunmuş eserler dünya üzerinde çeşitli birçok müzede sergilenmektedir Eski Çağ'dan Osmanlı'ya
Kıbrıs halkları MÖ 1500 yıllarına kadar bağımsız yapılı mahalli idare şeklinde yaşamaktaydı Mısır ile yapılan ekonomik ve siyasi ilişkiler sonucunda MÖ 1500 - 1450 yılların kesin olarak III Tutmosis döneminde Mısır İmparatorluğu'nun egemenliğine girdi MÖ 1320'ye kadar Hititler ve Mısırlıların mücadelelerine sahne olduktan sonra Hititler MÖ 1200'li yıllara kadar Kıbrıs'ı kendi idaresi altında tutmuştur Bu dönemde Hitit uygarlığı adayı sürgün alanı ve bakır ihtiyaçlarını karşılamak için kullandı
Hitit uygarlığı'ndan sonra Mısır Firavunu III Ramses döneminde yeniden Mısır hakimiyeti altına girdi Bu dönemde Dor istilası sebebiyle Ege Denizi'ndeki adalardan ve Anadolu'dan gelen bir kısım halklar Kıbrıs Adası'nda koloni yapılanmasına girdi MÖ 1000 senelerinde ise bu kolonilerin birçoğunu elinde bulunduran Fenikeliler adanın tamamının hakimiyetine sahip oldular Fenikeliler'in hakimiyeti MÖ 709'da Asurlular'ın Kıbrıs'ı ele geçirmesi ile son buldu Bu tarihte Kıbrıs'ta bulunan koloni yönetimleri bir araya gelerek Asur hakimiyetini tanımış ve yaptıkları anlaşma ile vergi vermeye başlamışlardır
Asur yönetimi MÖ 669'da sona erdikten sonra Kıbrıs, bir müddet bağımsız olarak varlığını sürdürdü MÖ 570 tarihlerinde yeniden Mısır 26 hanedanı'nın firavunu II Amasis döneminde Mısır hakimiyetine girdi Bu dönemde Mısırlıların etkisi kıyafet ve çömlekçilikte görülmüştür Ahameniş Pers Kralı II Kambises MÖ 525'de Mısır'ı ele geçirince Kıbrıs da Pers hakimiyetine girmiş oldu Asur ve Mısırlılar dönemlerinde de olduğu gibi Kıbrıs koloni yönetimleri vergi vermeye devam etmiştir Ağır vergiler yüzünden birçok kez koloni (veya krallık) yönetimleri ayaklanmıştır Makedonyalı Büyük İskender'in MÖ 333'te Perslere karşı kazandığı İssus Savaşı'ndan sonra Kıbrıs'ta, Antik Yunanistan hakimiyeti başlamış ve Büyük İskender krallıklara kuşatma sırasında yardımcı oldukları için özerklik tanımıştır
MÖ 323 yılında Babil'de İskender'in ölmesi ile birlikte Makedonya İmparatorluğu parçalanmış ve sonucunda onun ardıllarından olan Ptolemy Hanedanlığı'nın egemenliğine girmişti Pitolemeler döneminde Kıbrıs, yarı bağımsız bir statüsüyle Mısır'a bağlandı MÖ 58'e doğru Roma Cumhuriyeti'nin Küçük Cato tarafından fethedilerek Provincia Cyprus oldu Kleopatra ve Antonius Kıbrıs'ı elde ettiyse de Aktium Deniz Savaşı (MÖ 31)nda yenilince MÖ 30'da tekrar Roma Cumhuriyetinin hakimiyetine girdi MÖ 22'de itibaren Roma İmparatorluğunun Senatolu eyaleti oldu
MS 394 yılında imparatorluğun parçalanması sonucunda Bizans İmparatorluğu'nun Fenike, Filistin, Suriye ve Klikya'ya bağlı bir ili haline getirildi Bizans hakimiyeti ile Kıbrıs Adası'nda büyük değişiklikler meydana gelmiş, Hıristiyanlığın doğuşunda bu dini ilk kabul eden Roma vilâyetlerinden biri olmuş ve Kıbrıs Ortodoks Kilisesi kurulmuştur Kilise, İmparator Zeno'nun döneminde bağımsız statüye kavuşmuştu Hristiyanlık'ın etkisi ile şehirlerinde önemli yapılar meydana getirilmiş ve Salamis şehrinin adı Constantia olarak değiştirilmiştir
Üçüncü Haçlı Seferleri sırasında İngiltere Kralı I Richard tarafından 1191 yılında Kıbrıs'ın alınmasından sonra Kıbrıs halkının bu yönetimi beğenmedikleri nedeniyle ayaklanmaları üzerine ada Tapınak Şövalyeleri'ne satıldı Bu yönetimden de memnun olmayan Kıbrıs halkları 1192 tarihinde Beşparmak Dağları'nda isyan etmeleriyle ada üzerinde daha fazla kalamayacaklarını düşünen Tapınak Şövalyeleri, adayı I Richard'a geri verdi I Richard'ta Kudüs Kralı Guy de Lusignan'ı Kıbrıs Krallığı'na getirdi Lüzinyanlı Guy, Filistin'den getirdiği adamları ile Lüzinyan hanedanlığını kurarak yaklaşık 300 yıl Kıbrıs'ın bu hanedanlık tarafından yönetilmesini sağladı Kıbrıs Krallığı 14 yüzyılda Cenevizli tüccarların eline geçti 1426 yılında Memlüklüler adayı kendilerine bağladılar 1489'da da son kraliçe Caterina Cornaro'nun adayı Venediklilere satmasıyla Kıbrıs Krallığı son buldu
|