Jüpiter'in Kayıp Kuşaklarının Sırrı

**Prof. Dr. Sinsi** · 11-04-2012

Jüpiter'in Kayıp Kuşaklarının Sırrı

Güneş Sisteminin dev gezegeni Jüpiterde oluşan değişim geçtiğimiz hafta haberlere yansımıştı

Gezegenin görünür durumdaki iki ana bulut kuşakları bir anda yok olmuş ve bunu ilk kez bir amatör gökbilimci keşfetmişti

NASAnın Jet İtici Güç Laboratuvarından (JPL) gezegen bilimci Glenn Orton bunun büyük bir olay olduğunu söyleyerek ekliyor: “Durumu yakından izliyor ve değişimin nereye kadar süreceğini merak ediyoruz” diyor

Gezegenin Güney Ekvator Kuşağında bulunan kahverengi renkteki iki bulut bantı ortadan kaybolmuştu

Avustralyalı Amatör Gökbilimci Anthıny Wesley'in 9 ay arayla çektiği Jüpiter görüntülerinde fark açıkça görülüyor

Avustralyalı Amatör Gökbilimci Anthony Wesley: “Jüpiterin imzası olan bu kuşaklar büyük bir dürdün ya da bir teleskopla görülebiliyor

Çocukken küçük bir dürbünle bu kuşakları açıkça görebildiğimi hatırlıyorum

Şu anda dev gezegende tek kuşağın görülebilmesi tuhaf bir durum” diyor

Wesley geçtiğimiz yıl Jüpitere çarpan kuyrukluyıldızı keşfetmişti

“Kuşağın tamamen ortadan kaybolmasını gözlemeyi beklemiyordum” diyor

Orton kuşağın aslında kaybolmamış olabileceğini önüne gelen büyük bir bulut tarafından gizlenmiş olabileceğine dikkat çekiyor

“Bu mümkündür

Bir amonyak sirrüsü güney Ekvator Kuşağının başında oluşmuş olabilir

Dünyadaki sirrüs bulutu (cirrus) buz kristallerinden oluşmuştur

Jüpiterde de benzer oluşum gerçekleşmiş olabilir

Ama tek farkla

Buradaki bulut buz yerine amonyak (NH3) kristallerinden oluşabilir

“

Böyle bir sirrüs bulutunun oluşmasını ne sağlamış olabilir? Orton küresel rüzgar akımlarındaki değişikliklerin amonyak bakımından zengin maddeyi bu bölgeye getirdiğinden şüpheleniyor

Böylece Güney Ekvator Kuşağının yüksek kesimlerinde buzlu bult oluşumu gerçekleşmiş olabilir

Hala varlığının nedeni anlaşılamayan Jüpiter'in büyük kırmızı lekesi Güney Ekvator Kuşağı'nın kaybolmasıyla daha görünür hale gelmiş

“Orada ne olup bittiğini görmek için bir sonda göndermek isterim” diyor Orton

Hala varlığının nedeni anlaşılamayan Jüpiter'in büyük kırmızı lekesi Güney Ekvator Kuşağı'nın kaybolmasıyla daha görünür hale gelmiş

Gerçekten Jüpiterin atmosferi keşfedilmeyi bekleyen sıra dışı bir yerdir

Örneğin hiç kimse gezegendeki büyük kırmızı lekenin ne olduğunu ve bu kadar fırtınaya dağılmadan nasıl kalabildiğini bilmiyor

Mevcut kuramların hiçbiri ikiz ekvatoral kuşakların neden kahverengi olduğunu ve bunlardan neden birinin kaybolduğunu açıklayamıyor

“Elimizde çok uzun bir soru listesi bulunuyor” diyor Orton

Üstelik bu kayıp ilk kez gerçekleşmiyor

İngiliz Astronomi Birliği yöneticisi John Rogers, “Güney Ekvatoral Kuşakta düzenli olmayan aralıklarla kaybolmalar gerçekleşir

Bilinen en son kuşak kayıpları 1973-75, 1989-90, 1993, 2007 ve 2010 yıllarında gerçekleşti

2007deki kayıp kısa sürdü

Ama diğer yıllarda böylesi bir kaybolma gerçekleşmedi” diyor

Güney Ekvator Kuşağının geri dönüşü farklı gerçekleşebilir

“Güney Ekvator Kuşağının geri dönüşü amatör gökbilimcilerin orta boy teleskoplarında heyecanlı bir gösteriye dönüşebilir

Tek bir noktada başlayabilecek olan fırtına girdap şeklinde yayılarak kuşağı ortaya çıkarabilir

Yine de biz böylesi bir girdabın nerede başlayabileceğini bilemiyoruz

Tarihsel sürece baktığımızda bunun 2 yıl içinde gerçekleşeceğini söyleyebiliriz

Kuşağın birkaç ay içinde görünür hale geleceğini umuyoruz

Bu şansı kaybetmemek için sürekli Jüpiteri izliyor olacağım” diyor Wesley

Gezegendeki bu canlanmanın aniden başlayacağı ve birkaç hafta içinde yayılacağı düşünülüyor

“Gerçekten de halkaların geri dönüşünü keşfetmek de ilginç olacaktır” diyor Orton

Jüpiterin konumu için gökyüzü haritasından gökyüzü haritasından yararlanabilirsiniz

Jüpiter şafaktan hemen önce doğu ufkunda sabah yıldızı olarak parlamaktadır

Kaynak: NASA-Science

11-04-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Jüpiter'in Kayıp Kuşaklarının Sırrı Jüpiter'in Kayıp Kuşaklarının Sırrı Güneş Sisteminin dev gezegeni Jüpiterde oluşan değişim geçtiğimiz hafta haberlere yansımıştı Gezegenin görünür durumdaki iki ana bulut kuşakları bir anda yok olmuş ve bunu ilk kez bir amatör gökbilimci keşfetmişti NASAnın Jet İtici Güç Laboratuvarından (JPL) gezegen bilimci Glenn Orton bunun büyük bir olay olduğunu söyleyerek ekliyor: “Durumu yakından izliyor ve değişimin nereye kadar süreceğini merak ediyoruz” diyor Gezegenin Güney Ekvator Kuşağında bulunan kahverengi renkteki iki bulut bantı ortadan kaybolmuştu Avustralyalı Amatör Gökbilimci Anthıny Wesley'in 9 ay arayla çektiği Jüpiter görüntülerinde fark açıkça görülüyor Avustralyalı Amatör Gökbilimci Anthony Wesley: “Jüpiterin imzası olan bu kuşaklar büyük bir dürdün ya da bir teleskopla görülebiliyor Çocukken küçük bir dürbünle bu kuşakları açıkça görebildiğimi hatırlıyorum Şu anda dev gezegende tek kuşağın görülebilmesi tuhaf bir durum” diyor Wesley geçtiğimiz yıl Jüpitere çarpan kuyrukluyıldızı keşfetmişti “Kuşağın tamamen ortadan kaybolmasını gözlemeyi beklemiyordum” diyor Orton kuşağın aslında kaybolmamış olabileceğini önüne gelen büyük bir bulut tarafından gizlenmiş olabileceğine dikkat çekiyor “Bu mümkündür Bir amonyak sirrüsü güney Ekvator Kuşağının başında oluşmuş olabilir Dünyadaki sirrüs bulutu (cirrus) buz kristallerinden oluşmuştur Jüpiterde de benzer oluşum gerçekleşmiş olabilir Ama tek farkla Buradaki bulut buz yerine amonyak (NH3) kristallerinden oluşabilir “ Böyle bir sirrüs bulutunun oluşmasını ne sağlamış olabilir? Orton küresel rüzgar akımlarındaki değişikliklerin amonyak bakımından zengin maddeyi bu bölgeye getirdiğinden şüpheleniyor Böylece Güney Ekvator Kuşağının yüksek kesimlerinde buzlu bult oluşumu gerçekleşmiş olabilir Hala varlığının nedeni anlaşılamayan Jüpiter'in büyük kırmızı lekesi Güney Ekvator Kuşağı'nın kaybolmasıyla daha görünür hale gelmiş “Orada ne olup bittiğini görmek için bir sonda göndermek isterim” diyor Orton Hala varlığının nedeni anlaşılamayan Jüpiter'in büyük kırmızı lekesi Güney Ekvator Kuşağı'nın kaybolmasıyla daha görünür hale gelmiş Gerçekten Jüpiterin atmosferi keşfedilmeyi bekleyen sıra dışı bir yerdir Örneğin hiç kimse gezegendeki büyük kırmızı lekenin ne olduğunu ve bu kadar fırtınaya dağılmadan nasıl kalabildiğini bilmiyor Mevcut kuramların hiçbiri ikiz ekvatoral kuşakların neden kahverengi olduğunu ve bunlardan neden birinin kaybolduğunu açıklayamıyor “Elimizde çok uzun bir soru listesi bulunuyor” diyor Orton Üstelik bu kayıp ilk kez gerçekleşmiyor İngiliz Astronomi Birliği yöneticisi John Rogers, “Güney Ekvatoral Kuşakta düzenli olmayan aralıklarla kaybolmalar gerçekleşir Bilinen en son kuşak kayıpları 1973-75, 1989-90, 1993, 2007 ve 2010 yıllarında gerçekleşti 2007deki kayıp kısa sürdü Ama diğer yıllarda böylesi bir kaybolma gerçekleşmedi” diyor Güney Ekvator Kuşağının geri dönüşü farklı gerçekleşebilir “Güney Ekvator Kuşağının geri dönüşü amatör gökbilimcilerin orta boy teleskoplarında heyecanlı bir gösteriye dönüşebilir Tek bir noktada başlayabilecek olan fırtına girdap şeklinde yayılarak kuşağı ortaya çıkarabilir Yine de biz böylesi bir girdabın nerede başlayabileceğini bilemiyoruz Tarihsel sürece baktığımızda bunun 2 yıl içinde gerçekleşeceğini söyleyebiliriz Kuşağın birkaç ay içinde görünür hale geleceğini umuyoruz Bu şansı kaybetmemek için sürekli Jüpiteri izliyor olacağım” diyor Wesley Gezegendeki bu canlanmanın aniden başlayacağı ve birkaç hafta içinde yayılacağı düşünülüyor “Gerçekten de halkaların geri dönüşünü keşfetmek de ilginç olacaktır” diyor Orton Jüpiterin konumu için gökyüzü haritasından gökyüzü haritasından yararlanabilirsiniz Jüpiter şafaktan hemen önce doğu ufkunda sabah yıldızı olarak parlamaktadır Kaynak: NASA-Science