Türkiyenin Kültür Mirası Olan Kalelerimiz

**Prof. Dr. Sinsi** · 11-04-2012

Tirebolu Kalesi
Tirebolu Kalesi, Tirebolunun deniz kıyısında, yüksek bir kayalık üzerinde bulunan kaledir

Tirebolu kenti, Miletoslular tarafından kurulmuş, kent bu adı üç şehir anlamına gelen Tripolis'ten almıştır

Bir görüşe göre kent bu adı yan yana bulanan üç burun üzerine kurulu olmasından, diğer bir görüşe göre ise Sen-Jan Kalesi, Bedrama Kalesi ve Andoz Kalesi isimli üç kaleden dolayı almıştır

Sen Jan Kalesi veya Tirebolu Kalesi, kentin merkezinde denize doğru uzanan yarımadanın üzerinde yer almakta

Deniz içersinde ki doğal bir kaya üzerine kurulan kale, 13

yüzyıl geç Bizans dönemi inşa edildi

Tek giriş kapısı bulunan kalenin sur duvarlarını dışarıdan aralıklarla yapılmış payandadan kuleleri desteklemektedir

Kale içinde Osmanlı dönemine ait mezar taşları da bulunmaktadır

Tokmar Kalesi
Taşucu-Antalya karayolunun yirmi ikinci kilometresinde kuzeye ayrılan beş kilometrelik asfalt bir yolla ulaşılır

Tokmar Kalesi, denize hâkim bir tepe üzerine yapılmıştır

Güneyi yalçın bir kaya ile çevrili olan kalenin kuzeyinde savunma burçları vardır

XII

yy' da yapıldığı sanılmaktadır

Van Kalesi
Van Kalesi Antik Urartu Krallığı tarafından kütle halindeki taştan yaptırılan ve Urartu başşehri Tuşpa'yı kuş bakışı gören bir istihkam yapıdır

Van Gölü kıyısında olup, Van şehrine 5 km uzaklıkta bulunan bu kale sarp bir kayalık üzerine inşa edilmiştir

Yapı 1800 m uzunluğunda, 120 m genişliğinde ve 80 m yüksekliğindedir

Kale M

Ö

9

yüzyılda Lutiprinin oğlu Sarduri tarafından M

Ö

840-825 tarihleri arasında kurulmuştur

Çok sayıdaki bu tür istihkamlara şimdiki Ermenistan, Türkiye ve İran'da rastlanır

Genellikle bu tür yapılar yeryüzüne çıkmış kayalarda ve yamaçların içinde yapılır

Bu tür kaleler genellikle yabancı ordulara karşı koymak için değil, bölge kontrolü için kullanılır

Van şehri eteklerindeki bu yapının harabeleri onun duvarlarının Orta Çağ'da yapıldığını destekler

Zilkale
Zilkale, Çamlıhemşin, Rize ilçesinin 12 km güneyinde, Fırtına Vadisi'ndeki bir geçide hakim, yüksekçe bir tepe üzerinde konumlanmış

8 burç ve bir gözetleme kulesinden oluşan, savunma hendeği durumundaki Zil deresine merdivenle inilen, bir kale olup, kesin yapım tarihi bilinmemektedir

Ahşap olan iç konstrüksiyon çürüyüp yok olmuş olmalıdır

Bryera göre kuzey duvarına bitişik dörtgen apsidli oda bir şapeldir

Zil Kale, Varoş Kale, Pazar Kalesi ilk bakışta aynı elden çıkmış ve aynı amaçla yapılmış izlenimi vermektedirler

Bryer, Trabzon İmparatorluğu döneminde ya bizzat Komnenoslar ya da İmparatorluğa bağlı yerli Lordlar (mesela Zil Kale için Hemşin Lordu Arhakel) tarafından yapıldıklarını tahmin etmektedir

Bıjışkyan (1871) “Kayalığın üzerinde bulunan ve Zilkale denilen eski bir kalenin içinde insana şaşkınlık veren kemerli binalar ve büyük bir kule vardır

Kalenin alt ucu, tepelerin üzerinde başka kalelere ve eski bir kilise kalıntıları bulunan Fırtına Deresine kadar uzanır” diyerek gözlemlerini anlatırken, yazık ki kale tarihi hakkında bilgi vermemektedir

Osmanlının bölgeyi fethinden sonrada Kale-i Zir adıyla askeri amaçlarla kullanılmış, 1979 yılında kalede bulunan 26 cm uzunluk ve 4-4 ½ cm çağpında pirinç döküm, iki el topu Trabzon Müzesine getirilerek 440 (79-1-1) ve 441 (79-1-2) ile envantere kayıt edilmiştir

Çavuştepe Kalesi
Çavuştepe kalesi, Van'ın Gürpınar ilçesine bağlı çavuştepe köyünde yer almaktadır

Van'a 25 km, Gürpınar ilçe merkezine 10 km, mesafede, Van-Hakkari karayolunun hemen güney tarafında bulunmaktadır

Bol Dağı silsilesinin batı ucunda kurulmuş olan kale, aşağı ve yukarı kalelerden oluşmaktadır

Urartular tarafından yapılmış olan kale dünyanın en eski tuvalet ve kanalizasyon sistemine sahiptir

Çavuştepe Kalesi
Çavuştepe kalesi, Van'ın Gürpınar ilçesine bağlı çavuştepe köyünde yer almaktadır

Van'a 25 km, Gürpınar ilçe merkezine 10 km, mesafede, Van-Hakkari karayolunun hemen güney tarafında bulunmaktadır

Bol Dağı silsilesinin batı ucunda kurulmuş olan kale, aşağı ve yukarı kalelerden oluşmaktadır

Urartular tarafından yapılmış olan kale dünyanın en eski tuvalet ve kanalizasyon sistemine sahiptir

11-04-2012	#4
Prof. Dr. Sinsi	Türkiyenin Kültür Mirası Olan Kalelerimiz Tirebolu Kalesi Tirebolu Kalesi, Tirebolunun deniz kıyısında, yüksek bir kayalık üzerinde bulunan kaledir Tirebolu kenti, Miletoslular tarafından kurulmuş, kent bu adı üç şehir anlamına gelen Tripolis'ten almıştır Bir görüşe göre kent bu adı yan yana bulanan üç burun üzerine kurulu olmasından, diğer bir görüşe göre ise Sen-Jan Kalesi, Bedrama Kalesi ve Andoz Kalesi isimli üç kaleden dolayı almıştır Sen Jan Kalesi veya Tirebolu Kalesi, kentin merkezinde denize doğru uzanan yarımadanın üzerinde yer almakta Deniz içersinde ki doğal bir kaya üzerine kurulan kale, 13 yüzyıl geç Bizans dönemi inşa edildi Tek giriş kapısı bulunan kalenin sur duvarlarını dışarıdan aralıklarla yapılmış payandadan kuleleri desteklemektedir Kale içinde Osmanlı dönemine ait mezar taşları da bulunmaktadır Tokmar Kalesi Taşucu-Antalya karayolunun yirmi ikinci kilometresinde kuzeye ayrılan beş kilometrelik asfalt bir yolla ulaşılır Tokmar Kalesi, denize hâkim bir tepe üzerine yapılmıştır Güneyi yalçın bir kaya ile çevrili olan kalenin kuzeyinde savunma burçları vardır XII yy' da yapıldığı sanılmaktadır Van Kalesi Van Kalesi Antik Urartu Krallığı tarafından kütle halindeki taştan yaptırılan ve Urartu başşehri Tuşpa'yı kuş bakışı gören bir istihkam yapıdır Van Gölü kıyısında olup, Van şehrine 5 km uzaklıkta bulunan bu kale sarp bir kayalık üzerine inşa edilmiştir Yapı 1800 m uzunluğunda, 120 m genişliğinde ve 80 m yüksekliğindedir Kale MÖ 9 yüzyılda Lutiprinin oğlu Sarduri tarafından MÖ 840-825 tarihleri arasında kurulmuştur Çok sayıdaki bu tür istihkamlara şimdiki Ermenistan, Türkiye ve İran'da rastlanır Genellikle bu tür yapılar yeryüzüne çıkmış kayalarda ve yamaçların içinde yapılır Bu tür kaleler genellikle yabancı ordulara karşı koymak için değil, bölge kontrolü için kullanılır Van şehri eteklerindeki bu yapının harabeleri onun duvarlarının Orta Çağ'da yapıldığını destekler Zilkale Zilkale, Çamlıhemşin, Rize ilçesinin 12 km güneyinde, Fırtına Vadisi'ndeki bir geçide hakim, yüksekçe bir tepe üzerinde konumlanmış 8 burç ve bir gözetleme kulesinden oluşan, savunma hendeği durumundaki Zil deresine merdivenle inilen, bir kale olup, kesin yapım tarihi bilinmemektedir Ahşap olan iç konstrüksiyon çürüyüp yok olmuş olmalıdır Bryera göre kuzey duvarına bitişik dörtgen apsidli oda bir şapeldir Zil Kale, Varoş Kale, Pazar Kalesi ilk bakışta aynı elden çıkmış ve aynı amaçla yapılmış izlenimi vermektedirler Bryer, Trabzon İmparatorluğu döneminde ya bizzat Komnenoslar ya da İmparatorluğa bağlı yerli Lordlar (mesela Zil Kale için Hemşin Lordu Arhakel) tarafından yapıldıklarını tahmin etmektedir Bıjışkyan (1871) “Kayalığın üzerinde bulunan ve Zilkale denilen eski bir kalenin içinde insana şaşkınlık veren kemerli binalar ve büyük bir kule vardır Kalenin alt ucu, tepelerin üzerinde başka kalelere ve eski bir kilise kalıntıları bulunan Fırtına Deresine kadar uzanır” diyerek gözlemlerini anlatırken, yazık ki kale tarihi hakkında bilgi vermemektedir Osmanlının bölgeyi fethinden sonrada Kale-i Zir adıyla askeri amaçlarla kullanılmış, 1979 yılında kalede bulunan 26 cm uzunluk ve 4-4 ½ cm çağpında pirinç döküm, iki el topu Trabzon Müzesine getirilerek 440 (79-1-1) ve 441 (79-1-2) ile envantere kayıt edilmiştir Çavuştepe Kalesi Çavuştepe kalesi, Van'ın Gürpınar ilçesine bağlı çavuştepe köyünde yer almaktadır Van'a 25 km, Gürpınar ilçe merkezine 10 km, mesafede, Van-Hakkari karayolunun hemen güney tarafında bulunmaktadırBol Dağı silsilesinin batı ucunda kurulmuş olan kale, aşağı ve yukarı kalelerden oluşmaktadır Urartular tarafından yapılmış olan kale dünyanın en eski tuvalet ve kanalizasyon sistemine sahiptirÇavuştepe Kalesi Çavuştepe kalesi, Van'ın Gürpınar ilçesine bağlı çavuştepe köyünde yer almaktadır Van'a 25 km, Gürpınar ilçe merkezine 10 km, mesafede, Van-Hakkari karayolunun hemen güney tarafında bulunmaktadırBol Dağı silsilesinin batı ucunda kurulmuş olan kale, aşağı ve yukarı kalelerden oluşmaktadır Urartular tarafından yapılmış olan kale dünyanın en eski tuvalet ve kanalizasyon sistemine sahiptir