Osmanlı Devleti'nde Misyonerlik

**Prof. Dr. Sinsi** · 11-04-2012

Osmanlı Devletinde göze çarpan belli başlı okullar

İstanbul Robert Koleji

Robert Kolej İstanbul Bebek'te küçük bir evde eğitim ve öğretime başlamıştır

Bu işi başlatan ise ABD'de kuyumculuk yapan ve daha sonra misyoner olmayı seçen Cyrus Hamlin adında bir misyonerdi

Bu okula ilerde Robert Kolej denmesinin nedeni ise Rothschild ailesinden New York'lu iş adamlarında Christopher Rinlender Robert'in bu okula çok büyük miktarda yardım yapmasından kaynaklanmıştır

Robert 1878'de ölene dek kolejin bütün harcamalarını üzerine almış ve servetini beşte birinin koleje verilmesini vasiyet etmiştir

Öldüğünde koleje kalan dört yüz bin dolarla okula yeni ve mükemmel binalar yapılmış, bu iyiliklerinden dolayı sonra da okula Robert Kolej adı verilmiştir

Robert Kolej öğrencileri ilerki tarihlerde Bulgaristan'ın siyasal yaşamında aktif rol oynamışlar, hatta ilk 5 Bulgar başbakanı bu okuldan mezun olmuştu

Tarsus Robert Koleji: Mersin – 1876

Merkezi Türkiye Misyonu'na bağlı olarak açılan Tarsus Robert Koleji 1878 Ekim'inde küçük bir binada eğitime başladı ve 15 Ocak 1878'de Osmanlı Devleti okulu bir idadiye olarak tescil etti

Okulda öğretilen dersler dünya edebiyatı, retorik, ekonomi politik, dünya tarihi, uygarlık tarihi, kimya, analitik kimya, minereloji, fiziki coğrafya, ahlak felsefesi, muhasbe, anatomi, fizyoloji, geometri, cebir, Osmanlı tarihi, Amerikan tarihi, Türkçe, yüksek cebir, doğa tarihi, vokal müzik, Ermeni dili ve edebiyatı, Ermenice ve İngilizce güzel yazı yazma sanatıydı

Okulda başlangıçta üç bölümden oluşuyordu; Hazırlık Bölümü, Bilimler Bölümü ve Tıp Bölümü

Fırat Koleji: Harput – 1878

13 Mayıs 1875 tarihinde kurulan bu okulun özgün adı Ermenistan Kolejidi, ancak Osmanlı Devletinin baskıları sonucunda 16 Şubat 1888den itibaren adı Fırat Koleji olarak değiştirildi

Kolejin öğrenim dili Ermenice'ydi ama bu okulda çok iyi derecede İngilizce ve Türkçe dilleri de öğretilmekte idi

Okul 1915 yılındaki olaylar nedeniyler okul müdürünün sınır dışı edilmesi ile beraber kapatılmıştır

Anadolu Koleji: Merzifon – 1886

Anadolu Kolejini İstanbul'dan Merzifon'a taşınmasının en büyük nedeni gözlerden uzak ve hedef kitleye daha yakın olma amacıydı

Anadolu Koleji'nin en büyük özelliği hem azınlıklara hem de Müslüman-Türk öğrencilere açık olmasıydı

Kuruluşundan iki yıl sonra hazırlık sınıfları dahil okuyan öğrenci sayısı 130'du

Kolejin 10

000 cildi aşkın bir kütüphanesi ve 7

000'den fazla türü içeren bir botanik müzesi vardı

Okulun Müslüman öğretim elemanlarından Zeki Ketani'nin öldürülmesi sonucu okul karışmış, yönetim suçlanmıştır

Olaylar dinmeyince okul kapatılmış ve Selanik'te aynı isimle eğitim vermeye devam etmiştir

Bu okullara ek olarak 1878'de Mersinde st

Antuan Katolik Koleji 1882'de Maraş'ta Merkesi Kız Koleji, 1888de Tarsus'da Aziz Pavlus Enstitüsü, 1890da İstanbul'da İstanbul Kız Koleji ve 1903de İzmir'de Uluslararası Kolej kurulmuştur

Okulların ve misyonerlerin maddî kaynakları

Anadoludaki misyoner faaliyetleri ve misyoner okulları açıldıktan belli bir süre sonraya kadar doğrudan ABD merkezli ABCFM misyoner örgütü tarafından desteklenmiştir

Bilhassa okulların açılması sırasında ABDnin çeşitli eyaletlerinde yürütülen kampanyalarda çok yüksek miktarlarda bağışlar toplanmış ve bunlar Anadolu'daki çalışmalar için harcanmıştır

Bazen okulların kurulmarında özel kişi ve fonların da büyük desteği oluyordu

Buna en güzel örnek Robert Koleje adı verilen Christopher Rinlender Roberttir

Öldüğünde okula bıraktığı 400

000 dolar maddî kaynak okula yeni binalar yapılmasını sağlamıştır

Zamanla okullardaki sistemlerin ve matbaa sistemin oturması sonucu yerli halk da bu kaynakları belli oranda desteklemişlerdir

Bu destek okulların başarıları ile orantılı şekilde artmıştır

Bunlara ilave olarak bazı yan misyoner kuruluşların da bu maddi kaynaklarda payları bulunmaktadır

WBM ve WBMI gibi kadın misyoner örgütleri de zamanla bazı okulları bilhassa kız kolejlerini desteklemişlerdir

Yerli Protestan cemaatlar da okullara maddî desteklerde bulunmuş, okullara kayıt olan öğrencilerden belli oranda harçlar alınmış, çeşitli aktiviteler okullara gelir getirmiştir

ABCFM Osmanlı Devletinde 1819-1914 arasında yaptığı toplam harcama 13

345

785 dolar tutarındadır

11-04-2012	#3
Prof. Dr. Sinsi	Osmanlı Devleti'nde Misyonerlik Osmanlı Devletinde göze çarpan belli başlı okullar İstanbul Robert Koleji Robert Kolej İstanbul Bebek'te küçük bir evde eğitim ve öğretime başlamıştır Bu işi başlatan ise ABD'de kuyumculuk yapan ve daha sonra misyoner olmayı seçen Cyrus Hamlin adında bir misyonerdi Bu okula ilerde Robert Kolej denmesinin nedeni ise Rothschild ailesinden New York'lu iş adamlarında Christopher Rinlender Robert'in bu okula çok büyük miktarda yardım yapmasından kaynaklanmıştır Robert 1878'de ölene dek kolejin bütün harcamalarını üzerine almış ve servetini beşte birinin koleje verilmesini vasiyet etmiştir Öldüğünde koleje kalan dört yüz bin dolarla okula yeni ve mükemmel binalar yapılmış, bu iyiliklerinden dolayı sonra da okula Robert Kolej adı verilmiştir Robert Kolej öğrencileri ilerki tarihlerde Bulgaristan'ın siyasal yaşamında aktif rol oynamışlar, hatta ilk 5 Bulgar başbakanı bu okuldan mezun olmuştu Tarsus Robert Koleji: Mersin – 1876 Merkezi Türkiye Misyonu'na bağlı olarak açılan Tarsus Robert Koleji 1878 Ekim'inde küçük bir binada eğitime başladı ve 15 Ocak 1878'de Osmanlı Devleti okulu bir idadiye olarak tescil etti Okulda öğretilen dersler dünya edebiyatı, retorik, ekonomi politik, dünya tarihi, uygarlık tarihi, kimya, analitik kimya, minereloji, fiziki coğrafya, ahlak felsefesi, muhasbe, anatomi, fizyoloji, geometri, cebir, Osmanlı tarihi, Amerikan tarihi, Türkçe, yüksek cebir, doğa tarihi, vokal müzik, Ermeni dili ve edebiyatı, Ermenice ve İngilizce güzel yazı yazma sanatıydı Okulda başlangıçta üç bölümden oluşuyordu; Hazırlık Bölümü, Bilimler Bölümü ve Tıp Bölümü Fırat Koleji: Harput – 1878 13 Mayıs 1875 tarihinde kurulan bu okulun özgün adı Ermenistan Kolejidi, ancak Osmanlı Devletinin baskıları sonucunda 16 Şubat 1888den itibaren adı Fırat Koleji olarak değiştirildi Kolejin öğrenim dili Ermenice'ydi ama bu okulda çok iyi derecede İngilizce ve Türkçe dilleri de öğretilmekte idi Okul 1915 yılındaki olaylar nedeniyler okul müdürünün sınır dışı edilmesi ile beraber kapatılmıştır Anadolu Koleji: Merzifon – 1886 Anadolu Kolejini İstanbul'dan Merzifon'a taşınmasının en büyük nedeni gözlerden uzak ve hedef kitleye daha yakın olma amacıydı Anadolu Koleji'nin en büyük özelliği hem azınlıklara hem de Müslüman-Türk öğrencilere açık olmasıydı Kuruluşundan iki yıl sonra hazırlık sınıfları dahil okuyan öğrenci sayısı 130'du Kolejin 10000 cildi aşkın bir kütüphanesi ve 7000'den fazla türü içeren bir botanik müzesi vardı Okulun Müslüman öğretim elemanlarından Zeki Ketani'nin öldürülmesi sonucu okul karışmış, yönetim suçlanmıştır Olaylar dinmeyince okul kapatılmış ve Selanik'te aynı isimle eğitim vermeye devam etmiştir Bu okullara ek olarak 1878'de Mersinde stAntuan Katolik Koleji 1882'de Maraş'ta Merkesi Kız Koleji, 1888de Tarsus'da Aziz Pavlus Enstitüsü, 1890da İstanbul'da İstanbul Kız Koleji ve 1903de İzmir'de Uluslararası Kolej kurulmuştur Okulların ve misyonerlerin maddî kaynakları Anadoludaki misyoner faaliyetleri ve misyoner okulları açıldıktan belli bir süre sonraya kadar doğrudan ABD merkezli ABCFM misyoner örgütü tarafından desteklenmiştir Bilhassa okulların açılması sırasında ABDnin çeşitli eyaletlerinde yürütülen kampanyalarda çok yüksek miktarlarda bağışlar toplanmış ve bunlar Anadolu'daki çalışmalar için harcanmıştır Bazen okulların kurulmarında özel kişi ve fonların da büyük desteği oluyordu Buna en güzel örnek Robert Koleje adı verilen Christopher Rinlender Roberttir Öldüğünde okula bıraktığı 400000 dolar maddî kaynak okula yeni binalar yapılmasını sağlamıştır Zamanla okullardaki sistemlerin ve matbaa sistemin oturması sonucu yerli halk da bu kaynakları belli oranda desteklemişlerdir Bu destek okulların başarıları ile orantılı şekilde artmıştır Bunlara ilave olarak bazı yan misyoner kuruluşların da bu maddi kaynaklarda payları bulunmaktadır WBM ve WBMI gibi kadın misyoner örgütleri de zamanla bazı okulları bilhassa kız kolejlerini desteklemişlerdir Yerli Protestan cemaatlar da okullara maddî desteklerde bulunmuş, okullara kayıt olan öğrencilerden belli oranda harçlar alınmış, çeşitli aktiviteler okullara gelir getirmiştir ABCFM Osmanlı Devletinde 1819-1914 arasında yaptığı toplam harcama 13345785 dolar tutarındadır