Osmanlı'nın Da Miniatürkü Olacak

**Prof. Dr. Sinsi** · 11-04-2012

Irmaklar küçük mecralar ile gösterilip bunların içinde istikamet-i tabî'iyyesine (doğal yönlerine) doğru âdeta tatlı su akacakdır

Şöyle ki Memâlik-i Mahrûsa'da (Osmanlı Devletinde) bulunan büyük Dersaâdet'i görmek üzre gelen ecnebi seyyahlar (gezginler) içün dahi şâyân-ı temâşâ (seyre değer) bir şey olup Saltanat-ı Seniyyenin bir kat daha i'lâ-yı şânına medâr olacağı âşikârdır (Yüce Saltanatın şanının daha da yükselmesine hizmlet edeceği açıktır)

" Münif Paşa'nın Minyatür Osmanlı Devleti Parkı projesinin orijinal bir düşünce olduğu, kendi ifadelerinden de anlaşılmaktadır:

"Şimdiye kadar dünyânın hiç bir tarafında böyle bir harita yapılmamış olduğundan bunun birinci def'a olarak Dersa'âdet'te inşâsı asr-ı mehâsin-hasr-ı Hazret-i Pâdişâhı müessir-i celîlesinden bir eser olup gerek devletler ve gerek Avrupa memâlik-i meşhûresinde (meşhur Avrupa memleketlerinde) bulunan coğrafya cem'iyyetlerince (coğrafya topluluklarınca) dünyâda rehîn-i tahsîn (güzel bir yakınlaşma) olacağı aşikârdır

"

Münif Paşa, sadece hayal etmekle kalmamış, projesinin finansmanı konusunda da kafa yormuştur:

"Bunların mesârifi bahsine gelince iktizâ eden(gereken) arsa taraf-ı mîrîden (devlet hazinesinden) verileceği hâlde tanzim ve inşâsı beş altı bin altun ile vücûde geleceği tahmin olunur

Hüsn-i muhafaza (güzelce korunması) ve idaresi dahi şehrî (aylık) yedi sekiz bin guruş masrafla hâllolunagelir

Seyircilerden mikdâr-ı münâsip duhûliyye (uygun miktarda giriş ücreti) alınacağı hâlde bundan hâsıl olacak vâridât (gelirler) maa'z- ziyâde (ziyadesiyle) idaresine (işletilmesine) kâfi olacağı derkârdır ( yeteceği açıktır)

"

KAYNAKÇA

Budak, Ali : Batılılaşma Sürecinde Çok Yönlü Bir Osmanlı Aydını: Münif Paşa, İstanbul, Kitabevi, 2004

Budak, Ali : Batılılaşma ve Türk Edebiyatı, İstanbul Bilge Kültür Sanat Yayınevi, 2008

Lewis, Bernad : Modern Türkiye'nin Doğuşu, Ankara Türk Tarih Kurumu Yayını, 1984

Mardin, Ş

: Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, İstanbul, 1996

Mecmua-i Fünûn, İstanbul Cemiyyet-i İlmiyye-i Osmaniyye Yayını, Muharrem 1279(Haziran 1862)

Mecmua bazı aralıklarla Safer 1284 (Haziran 1867) tarihine kadar toplam 47 sayı yayımlanmıştır

Münif Paşa, "Tanzîm-i İstanbul", Mecmua-i Fünûn, No:21, Ramazan 1280 / Şubat 1864, s

371- 380

Münif Paşa, "Harîk-i İstanbul", Mecmua-i Fünûn, No:28, s

148-156

Özön, M

N

: Son Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul, Maarif Matbaası 1941

Tanilli, S

: Batı'dan Yapılan İlk Edebi Çeviri", Tarih ve Toplum Dergisi, Sayı : 10, Cilt : II, s

242-244

DİPNOTLAR:

1 Münif paşa, Beş yıl, Meclis-i Kebîr-i Maarif Reisliği, aralıklarla yaklaşık on yıl da Maarif Nazırlığı yapmıştır

2 Mustafa Nihat Özön, Son Asır Tükrk Edebiyatı Tarihi, İst

Marif Matbaası, 1941, s

392

Şerif Mardin,
Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu,

İstanbul, 1996, s

262

3 Server Tanilli, "Batı'dan Yapılan İlk Edebi Çeviri", Tarih ve Toplum Dergisi, Sayı: 10, Cilt: II, 1984, s

242-244

4 Mağdûrîn Hikâyesi ve diğer tercümelerle ilgili ayrıntı için bkz; Ali Budak, Batılılaşma ve Türk Edebiyatı, İstanbul, Bilge Kültür Sanat Yayınevi, 2008, s

483-495

5 Cemiyyet-i İlmiyye-i Osmaniyye ve Mecmua-i Fünûn ile ilgili ayrıntılı değerlendirmeler ve zengin bir kaynakça için bkz; Ali Budak, Batlılışma Sürecinde Çok Yönlü Bir Osmanlı Aydını : Münif Paşa, İstanbul, Kitabevi, 2004

6 Münif (Paşa): "Tanzîm-i İstanbul", Mecmua-i Fünûn, N0:21,Ramazan 1280 / Şubat 1864, s

371-380

7 Bu alanda ilk yazı olarak, Şinasi'nin Tasvîr-i Efkâr'da yayımladığı;"İstanbul Sokaklarının Tenvîri ve Tathîri Hakkındadır" adlı makalesi zikredilir

Bkz Bernard Lewis, Modern Türkiye'nin Doğuşu, Ankara, 1984, s

392

Hâlbuki Şinasi'nin makalesi Tasvîr-i Efkâr'ın 192 numaralı, 28 Zilkade 1280 / 26 Nisan 1864 günlü nüshasında, Münif Paşa'nın "Tanzîm-i İstanbul"u ise, Mecmua-i Fünun'un 21 numaralı Ramazan 1280 / Şubat 1864 sayısında yayımlanmıştır

Bu tarihler Şinasi'nin makalesinin Münif Paşa'nın "Tanzîm-i İstanbul"undan

iki ay sonra yayımlandığını ortaya koymaktadır

Yani, bu konuda ilk yazı Münif Paşa'ya aittir

8 Münif ( Paşa), "Harîk-i İstanbul" Mecmua-i Fünûn, No:28, Rebiyü'l-âhır 1281 / Eylül 1864, s

148-156

Münif Paşa'nın Minyatür Osmanlı Devleti Parkı Projesi Sûret-i İnşâsı
Üç bin metro vüs'atinde ve şekl-i mustatilde bir arsa üzerine Avrupa ve Asya ve Afrika'da vâki' bi'l-cümle Memâlik-i Mahrûsa-i Şâhâneyi şâmil bir kıt'a-i tabî'iyye yapılacaktır

Saltanat-ı Seniyyenin düvel-i ecnebiyyeden kangılarıyle hem-hudûd olduğu anlaşılmak üzre onların memâlikinden dahi bir mikdârı göstrilecek ve taksîmât-ı dâhiliyyenin hudûdu dahi münâsip suretle irâe olunacakdır

İşbu haritanın üzerinde vâki' karalar ve denizler ve ırmaklar ve dağlar ve çöller ve ormanlar ve ma'denler ve şehirler ve yollar ve telgraf hatları ve'1-hâsıl kâffe-i eşkâl-i tabî'iyye mümkin mertebe hey'et-i asliyye ve cesâmet-i nisbiyyeleri üzre gösterilecekdîr

Şöyle ki karalar adetâ kara olarak gösterilip bunların eşkâl-i muhtelifesi hey'et-i asliyyeleri üzre tanzîm olunacakdır

Denizler ve göller havuz şeklinde yapılıp içlerine deniz suyu doldurulacakdır

Bunlarda adalar yerli ye¬rinde gösterileceği misillû denizlerin sevâlili dahi her ne şekilde ise öylece yapılacakdır ve içlerine ken-dülerine mahsus gemiler vaz' olunacakdır

Irmaklar küçük mecralar ile gösterilip bunların içinde istikamet-i tabî'iyyesine doğru adetâ tatlı su aka-cakdır

Şöyle ki Memâlik-i Mahrûsa'da bulunan büyük Dersaâdet'i görmek üzre gelen ecnebi seyyahlar içün dahi şâyân-ı temâşâ bir şey olup Saltanat-ı Seniyyenin bir kat daha i'lâ-yı şânına medâr olacağı âşikârdır

Şimdiye kadar dünyânın hiç bir tarafında böyle bir harita yapılmamış olduğundan bunun birinci def'a olarak Dersa'âdet'te inşâsı asr-ı mehâsin-hasr-ı Hazret-i Pâdişâhı müessir-i celîlesinden bir eser olup gerek devletlerve ve gerek Avrupa rnemâlik-i rneşhûresinde bulunan coğrafya cem'iyyetlerince dünyâda rehîn-i tahsîn olacağı aşikârdır

Mesârif ve Vâridâtı

Bunların mesârifi bahsine gelince iktizâ eden arsa taraf-ı mîrîden verileceği hâlde tanzim ve inşâsı beş-altı bin altun ile vücûde geleceği tahmin olunur

Hüsn-i muhafaza ve idaresi dahi şehri yedi sekiz bin guruş masrafla hallolunagelir

Seyircilerden mikdâr-ı münâsip duhûliyye alınacağı hâlde bundan hâsıl olacak vâridât maa'z- ziyâde idaresine kâfi olacağı derkârdır

Leylen sefâıne yol göstermek içün bulunan sevâhilde mevcud fenârler dahi i'mâl olunacak ve geceleri îkad edılecekdir (derkenar)

11-04-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Osmanlı'nın Da Miniatürkü Olacak Irmaklar küçük mecralar ile gösterilip bunların içinde istikamet-i tabî'iyyesine (doğal yönlerine) doğru âdeta tatlı su akacakdır Şöyle ki Memâlik-i Mahrûsa'da (Osmanlı Devletinde) bulunan büyük Dersaâdet'i görmek üzre gelen ecnebi seyyahlar (gezginler) içün dahi şâyân-ı temâşâ (seyre değer) bir şey olup Saltanat-ı Seniyyenin bir kat daha i'lâ-yı şânına medâr olacağı âşikârdır (Yüce Saltanatın şanının daha da yükselmesine hizmlet edeceği açıktır)" Münif Paşa'nın Minyatür Osmanlı Devleti Parkı projesinin orijinal bir düşünce olduğu, kendi ifadelerinden de anlaşılmaktadır: "Şimdiye kadar dünyânın hiç bir tarafında böyle bir harita yapılmamış olduğundan bunun birinci def'a olarak Dersa'âdet'te inşâsı asr-ı mehâsin-hasr-ı Hazret-i Pâdişâhı müessir-i celîlesinden bir eser olup gerek devletler ve gerek Avrupa memâlik-i meşhûresinde (meşhur Avrupa memleketlerinde) bulunan coğrafya cem'iyyetlerince (coğrafya topluluklarınca) dünyâda rehîn-i tahsîn (güzel bir yakınlaşma) olacağı aşikârdır" Münif Paşa, sadece hayal etmekle kalmamış, projesinin finansmanı konusunda da kafa yormuştur: "Bunların mesârifi bahsine gelince iktizâ eden(gereken) arsa taraf-ı mîrîden (devlet hazinesinden) verileceği hâlde tanzim ve inşâsı beş altı bin altun ile vücûde geleceği tahmin olunur Hüsn-i muhafaza (güzelce korunması) ve idaresi dahi şehrî (aylık) yedi sekiz bin guruş masrafla hâllolunagelir Seyircilerden mikdâr-ı münâsip duhûliyye (uygun miktarda giriş ücreti) alınacağı hâlde bundan hâsıl olacak vâridât (gelirler) maa'z- ziyâde (ziyadesiyle) idaresine (işletilmesine) kâfi olacağı derkârdır ( yeteceği açıktır)" KAYNAKÇA Budak, Ali : Batılılaşma Sürecinde Çok Yönlü Bir Osmanlı Aydını: Münif Paşa, İstanbul, Kitabevi, 2004 Budak, Ali : Batılılaşma ve Türk Edebiyatı, İstanbul Bilge Kültür Sanat Yayınevi, 2008 Lewis, Bernad : Modern Türkiye'nin Doğuşu, Ankara Türk Tarih Kurumu Yayını, 1984 Mardin, Ş : Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, İstanbul, 1996 Mecmua-i Fünûn, İstanbul Cemiyyet-i İlmiyye-i Osmaniyye Yayını, Muharrem 1279(Haziran 1862) Mecmua bazı aralıklarla Safer 1284 (Haziran 1867) tarihine kadar toplam 47 sayı yayımlanmıştır Münif Paşa, "Tanzîm-i İstanbul", Mecmua-i Fünûn, No:21, Ramazan 1280 / Şubat 1864, s 371- 380 Münif Paşa, "Harîk-i İstanbul", Mecmua-i Fünûn, No:28, s 148-156 Özön, M N: Son Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul, Maarif Matbaası 1941 Tanilli, S : Batı'dan Yapılan İlk Edebi Çeviri", Tarih ve Toplum Dergisi, Sayı : 10, Cilt : II, s 242-244 DİPNOTLAR: 1 Münif paşa, Beş yıl, Meclis-i Kebîr-i Maarif Reisliği, aralıklarla yaklaşık on yıl da Maarif Nazırlığı yapmıştır 2 Mustafa Nihat Özön, Son Asır Tükrk Edebiyatı Tarihi, İst Marif Matbaası, 1941, s 392 Şerif Mardin, Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, İstanbul, 1996, s 262 3 Server Tanilli, "Batı'dan Yapılan İlk Edebi Çeviri", Tarih ve Toplum Dergisi, Sayı: 10, Cilt: II, 1984, s 242-244 4 Mağdûrîn Hikâyesi ve diğer tercümelerle ilgili ayrıntı için bkz; Ali Budak, Batılılaşma ve Türk Edebiyatı, İstanbul, Bilge Kültür Sanat Yayınevi, 2008, s 483-495 5 Cemiyyet-i İlmiyye-i Osmaniyye ve Mecmua-i Fünûn ile ilgili ayrıntılı değerlendirmeler ve zengin bir kaynakça için bkz; Ali Budak, Batlılışma Sürecinde Çok Yönlü Bir Osmanlı Aydını : Münif Paşa, İstanbul, Kitabevi, 2004 6 Münif (Paşa): "Tanzîm-i İstanbul", Mecmua-i Fünûn, N0:21,Ramazan 1280 / Şubat 1864, s 371-380 7 Bu alanda ilk yazı olarak, Şinasi'nin Tasvîr-i Efkâr'da yayımladığı;"İstanbul Sokaklarının Tenvîri ve Tathîri Hakkındadır" adlı makalesi zikredilir Bkz Bernard Lewis, Modern Türkiye'nin Doğuşu, Ankara, 1984, s 392 Hâlbuki Şinasi'nin makalesi Tasvîr-i Efkâr'ın 192 numaralı, 28 Zilkade 1280 / 26 Nisan 1864 günlü nüshasında, Münif Paşa'nın "Tanzîm-i İstanbul"u ise, Mecmua-i Fünun'un 21 numaralı Ramazan 1280 / Şubat 1864 sayısında yayımlanmıştır Bu tarihler Şinasi'nin makalesinin Münif Paşa'nın "Tanzîm-i İstanbul"undan iki ay sonra yayımlandığını ortaya koymaktadır Yani, bu konuda ilk yazı Münif Paşa'ya aittir 8 Münif ( Paşa), "Harîk-i İstanbul" Mecmua-i Fünûn, No:28, Rebiyü'l-âhır 1281 / Eylül 1864, s 148-156 Münif Paşa'nın Minyatür Osmanlı Devleti Parkı Projesi Sûret-i İnşâsı Üç bin metro vüs'atinde ve şekl-i mustatilde bir arsa üzerine Avrupa ve Asya ve Afrika'da vâki' bi'l-cümle Memâlik-i Mahrûsa-i Şâhâneyi şâmil bir kıt'a-i tabî'iyye yapılacaktır Saltanat-ı Seniyyenin düvel-i ecnebiyyeden kangılarıyle hem-hudûd olduğu anlaşılmak üzre onların memâlikinden dahi bir mikdârı göstrilecek ve taksîmât-ı dâhiliyyenin hudûdu dahi münâsip suretle irâe olunacakdır İşbu haritanın üzerinde vâki' karalar ve denizler ve ırmaklar ve dağlar ve çöller ve ormanlar ve ma'denler ve şehirler ve yollar ve telgraf hatları ve'1-hâsıl kâffe-i eşkâl-i tabî'iyye mümkin mertebe hey'et-i asliyye ve cesâmet-i nisbiyyeleri üzre gösterilecekdîr Şöyle ki karalar adetâ kara olarak gösterilip bunların eşkâl-i muhtelifesi hey'et-i asliyyeleri üzre tanzîm olunacakdır Denizler ve göller havuz şeklinde yapılıp içlerine deniz suyu doldurulacakdır Bunlarda adalar yerli ye¬rinde gösterileceği misillû denizlerin sevâlili dahi her ne şekilde ise öylece yapılacakdır ve içlerine ken-dülerine mahsus gemiler vaz' olunacakdır Irmaklar küçük mecralar ile gösterilip bunların içinde istikamet-i tabî'iyyesine doğru adetâ tatlı su aka-cakdır Şöyle ki Memâlik-i Mahrûsa'da bulunan büyük Dersaâdet'i görmek üzre gelen ecnebi seyyahlar içün dahi şâyân-ı temâşâ bir şey olup Saltanat-ı Seniyyenin bir kat daha i'lâ-yı şânına medâr olacağı âşikârdır Şimdiye kadar dünyânın hiç bir tarafında böyle bir harita yapılmamış olduğundan bunun birinci def'a olarak Dersa'âdet'te inşâsı asr-ı mehâsin-hasr-ı Hazret-i Pâdişâhı müessir-i celîlesinden bir eser olup gerek devletlerve ve gerek Avrupa rnemâlik-i rneşhûresinde bulunan coğrafya cem'iyyetlerince dünyâda rehîn-i tahsîn olacağı aşikârdır Mesârif ve Vâridâtı Bunların mesârifi bahsine gelince iktizâ eden arsa taraf-ı mîrîden verileceği hâlde tanzim ve inşâsı beş-altı bin altun ile vücûde geleceği tahmin olunur Hüsn-i muhafaza ve idaresi dahi şehri yedi sekiz bin guruş masrafla hallolunagelir Seyircilerden mikdâr-ı münâsip duhûliyye alınacağı hâlde bundan hâsıl olacak vâridât maa'z- ziyâde idaresine kâfi olacağı derkârdır Leylen sefâıne yol göstermek içün bulunan sevâhilde mevcud fenârler dahi i'mâl olunacak ve geceleri îkad edılecekdir (derkenar)