Damga Özeti Reşat Nuri Güntekin

**Prof. Dr. Sinsi** · 11-03-2012

KİTABIN KONUSU:
Aşık olan bir delikanlının sevdiği kız uğruna hayatı boyunca hırsız damgasına vurulması ve bundan dolayı gelişen olayları anlatır

KİTABIN ÖZETİ:
İffet hep abisinden farklı olmak ister

Bunu ilk anlayan Mahmut Efendi İffetI hep Muzafferden ayrı sever

İffet , Kamiyap Kalfa sayesinde haftada iki gün Paşa babasından habersiz mahalle okuluna gider,oradaki çocuklarla arkadaşlık eder

Yazları ise Karamürselde Damlacık Çiftliğinde oturan Hatice halasında geçirir

Burada geçirdiği iki ay onun için çok farklıdır

Özellikle halasının anlattığı hayaletli değirmen öyküsünden çok etkilenir

Bu hikayede; “birbirini çok seven Fatma ve İsmail,İsmailinaskere gitmesiyle ayrılırlar

Fatma İsmailI iki yıl bekler ama çevresi ndekiler İ smailin Yemene gittiğini ve oraya gidenin yaşama ihtimalinin çok az olduğunu söyleyerek Fatmayı Gaffar Ağaya verirler

A radan zaman geçtikten sonra İsmail Yemen de n döner ve Fatma nın evlendiğini öğrenir

Yalnız ikisi de hala birbirlerini çok sever

Bunun üzerine geceleri değirmende buluşmaya başlarlar

Birgün basılmak üzereyken İsmail ,Fatmanın namusunu kurtarmak için değirmenden kendisini soğuk sulara atar ve ceseti bile bulunamaz

”
İffet bu masaldan çok etkilenir ve bu masal ona seevilen kadın için kendini feda etmeği öğretir

İffet büyür,abisi hünkar yaveri olur ve sırma kordonlar takar

İffet babası idadi mektebe verir

İffetin mektepte hürriyetçi ve meşrutiyetçi bir Celal Abisi vardır

CelalI çok seviyor ve duygularını saklamayıp açıklıkla savunduğu için saygı duyar

Yalnız okulda ki bir öğretmeninin ihtilal ve meşrutiyetten söz etmesi üzerine tevkif edilmesi İffeti okuldan ayrılmasına neden olur

Kısa bir zaman sonra Meşrutiyet ilan edilir ve İffetin abbası Halis Paşa görevden atılır

Midilliye sürgün edilir

İffette babasıyla iki buçuk yıl Midillide yaşar

Babasının vefatından sonra İstanbula dönerve muallim olarak bir evde çalışır

Evin sessiz ve güzel hanımı olan Vedia Hanım ile arasında bir ilişki doğar

Geceleri deniz kenarında buluşurlar

İffet her gece kayıkhane harabesinde Vediayı bekler

Vedia onbeş yaşında ki kız çocukları gibi ihtiyatsız davranırve bir gün yakalanma ihtimali bile akıllarına gelmez

İffet Vediaa “Damlacık”taki su değirmeninin masalını anlatır

Bir köy delikanlısının sevdiğini ele vermemek için yaptığı fedakarlığınıbir gün kendisinin de yapabileceğini söylerdi

Bir gün yine ihtiyatsızca davranırken basılırlar ve İffet aynen değirmende ki masalda ki gibi sevdiği kadının namusunu kurtarmak için hırsız damgası yapar

Değirmendeki nasal en sonunda İffetin başına gelir

Sevdiği kadın uğruna kendisi hayatı boyuncahırsız damgasına vurulur

Zorla haneye tecavüz ve hırsızlık suçlarından dolayı altı ay hapse mahkum olur

Celalin sayesinde iyi bir koğuşa verilir

Bir mayıs günü Vasif Efendi ile hapisten çıkar

İffet dışarıda kendini iyi hissetmez

Ne yapacağını şaşırır

Bir kaç gün tanıdıklarında kaldıktan sonra ucuz bir oda kiralar

Hapisten çıktıktan sonra Celal ,İffet için yalnız bir arkadaş değil ,adeta bir baba olmuştur

İffetin Hatice Halası kadar çok sevdiği bir Fahriye Yengesi vardır

Birgün Muzafferden yengesinin durumunun iyi olmadığını haber alır ve zorunlu olarak Fahriye Yengesini görmeye gider,Fahriye Yenge onu çok iyi karşılar ve bir istekte bulunur:”400 bin lirasını bankaya yatırmasını ister”İffet çok şaşırır

Çünkü, kendi abisinin bile kendisine güveni kalmamıştır

İffet bu parayı çaldırma korkusuyla bankaya yatırır

Böylelikle İffetin kendine güveni gelmeye başlar

Celal ,İffete iş bulur

Görüşmek iççin giden İffet ilk iş görüşmesinde büyük bir ümitsizliğe kapılır

Kendisinden istenen gümrükten ,eşya çıkarmasıydı

”Yarın gelirim “diye mağazadan ayrılır

Ama bu olayın tesiri günlerce üstünden atamaz,namuslu bir iş bulmakta ki ümidi giderek azalır

Yaz bitiyorduve İffet hala iş bulamaz

Elinde ne varsa satar ,bazı geceler aç yatardı

Ev kirasını ödemek için en son babasının yadigarı olan altın saati bile satar

En sonunda Celal ,İffete Hukuk-I Milliye gazetesinde iş bulur

İffet bundan çok mutlu olur ve yorulmadan çalışmaya başlar

Çevresindekiler artık rahatsız olmaz çok kısa zaman sonra gazete bütün İffet ve arkadaşlarıTelgraf Gazetesi nde çalışmaya başlar

Fakat kısa zaman sonra Telgraf gazetesinden de ayrılır,yine aç ve açıktadır

Celal geçinemeyip Konyaya gider

İffet ayda bir Muzaffer abisinin gönderdiği parayla ev kirasını öder

Birgün sokakta yürürken Celale rastlar

Celal Konyada avukatlık görevinden ayrılıp,ticarete başlar ve İffete de kendi şirketinde bir iş verirBundan sonra İffetin işi şehirler arası yolculuklarda mal taşımaktır

İffet yeni yüzler ,yeni insanlar tanıdıkça hayata bağlılığı artmakta yaptığı işten memnun kalmaktadır

Yolda gördüğü insanlara yardım etmekte ve ihtiyaçlarını karşılar

Yine kötü hava şartlarında İzmirden İstanbula hareket eder

Tren Afyonda hareket edemez duruma gelir

Dışarı çıkar ve kendisinden hasta annesi için yardım isteyen Rana ya yardım eder

Rana masum ve çocuksu bir kızdır

İffet Ranadan çok hoşlanır,yalnıuz yediği damga yüzünden Ranadan uzaklaşır

İffet uzun süre sonra Hocası Mahmut Efendiyi görmeye gider

Mahmut Efendinin eşi ölmüş kendisine gelini bakar

Mahmut Efendi ile uzun uzun konuşurlar,eski hatıraları anarlar

Gece Mahmut Efendiden ayrıldıktan sonra sokakta kavga eden bir kadın ve erkekle karşılaşır

Adam kadını hırsızlıkla suçlarve polise götürmekle tehdit eder

İffet ,bu kadını görünce Rana aklına gelir ve bu kadının masum olduğunu ,kendisi gibi damga yediğini düşünerek ,onu kendi himayesi altına almayı düşünür

Adama para vererek kızı kurtarır

Yalnız kadın hiç düşündüğü gibi çıkmaz

Bir geceyi beraber geçirdikten sonra kadın ayrılır ve İffetin duyguları yine incinir

Muzaffer Ağabeyinden gelen telgraf İffetin moralini yükseltir

Telgrafta ev ve yatırımlar hakkında ki mahkemeyi kazandıkları yazar

İffet İstanbula döner ve eline epeyce para geçer

İstanbulda iyi bir malikane alır

Yanınada Mahmut Efendi öldükten sonra tek başına kalan gelini ve torununu allır

Eline para geçtikten sonra eski akrabaları ile tekrar görüşmeye başlar

Birgün İffet Beyoğlunda dolaşırken Vediaya rastlar

Hiçbir şey olmamış gibi iki çift karşılıklı konuşurlar

İffet tekrardan Vediaya karşı duygular hisseder

Yalnız Vedia tekrardan İffetle olmak istemez

KİTABIN ANAFİKRİ:Seven insanın gözünün kör olduğunu,bir anlık düşüncesiz hareketlerle kendi hayatını mahvedeceğini anlatır

KİTAPTAKİ OLAYLARIN VE ŞAHISLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ:
İFFET: O lay kahramanıdır

MUZAFFER:İffetin abisidir

uyuşuk,tembel,miskin,kibirli biriydi

MAHMUT EFENDİ:İffet ve Muzaffere haftada iki gün ders verirdi

HATİCE HALA:İffetin halasıdır,elinde iki kız çocuğuyla dul kalmış ve Karamürselde yaşıyor

HALİS PAŞA :İffetin babasıdır

CEMAL KERİM BEY:İffetin çocuklarına ders verdiği mebustur

VEDİA HANIM:Cemal Kerim Beyin ikinci hanımıdır

ŞAHSİ GÖRÜŞLER:
İnsanın yaşamı boyunca başından geçen olayları çok sade ve akıcı bir şekilde anlatan yazar tasvirlerden yararlanmış

Kullandığı eski Osmanlıcayla hikayeye güç kazandırmıştır

YAZAR HAKKINDA BİLGİ:
Reşat Nuri GÜNTEKİN
XXyy

roman,hikayeveoyunyazarlarından
Doğum/Ölüm: 25 Kasım 1889 - 7 Aralık 1956
Doğum Yeri: İstanbul
Yazı hayatına Birinci Dünya Savaşı sonlarında (1917) başlayan, ilk eseri de Eski Ahbap (uzun hikaye) 1917 de basılan Reşat Nuri, 1918 de tiyatro eleştiri ve araştırmaları yayımlarken bir yandan da hikayeler (Şair Dergisi, 1918/19; Nedim Dergisi, 1919; Büyük Mecmua, 1919) yazıyordu

Çalıkuşu nun Vakit gazetesinde tefrikasıyla (1922) geniş bir ün kazandı

Çok hareketli bir eser olan Çalışkuşu nda Anadolu, ilk idealist ve aydın kızı Feride ye kavuştu, geniş ölçüde romana girdi

Bu roman az okumuş ve aydın, iki sınıfı da, doğal ve canlı diliyle kendine bağladı

Reşat Nuri nin hemen bütün romanlarında dekor olarak taşra kasaba ve şehirleri çevre, tip, çeşitli problem ve görüşleriyle Anadolu atmosferi görülür

Romanlarında sosyal ve hissi konuları işleyen yazar, küçük hikayelerinde bunların yanına mizahı da eklediYazdığı, çevirdiği, kitap biçimine girmiş veya dergi, gazete sayfalarında, tiyatro repertuarlarında kalmış tüm eserlerinin toplamı yüzü bulur; bunlardan 19 tanesi telif romandır, 7 tanesi hikaye kitabı

Yazdığı, çevirdiği, uyarladığı, oynanmış, basılmadan kalmış oyunlarının sayısı roman ve hikaye kitaplarının sayısını da aşar

Eserlerinin tam listesi için şu broşüre bakınız: Türkan Poyraz – Muazzez Albek, Reşat Nuri Güntekin (Ankara, 1957)
Hikaye kitapları: Tanrı Misafiri (1927), Sönmüş Yıldızlar (1927), Leyla ile Mecnun (1928), Olağan İşler (1930), vb

Gezi yazıları: Anadolu Notları (ilk cildi 1936; ikinci cildi 1966)

Oyunları içinde en ünlüleri Balıkesir Muhasebecisi (1953) ve Tanrıdağı Ziyafeti (1955) dir

Bütün eserleri ölümünden sonra, eşi tarafından, bir külliyat halinde yeniden bastırıldı

Hayatı, sanatı ve eserleri üzerine bir tanıtma kitabı, Muzaffer Uygunerindir

(Varlık yay;1967)

İbrahim Zeki Burdurlu nun Romanıyla Reşat Nuri Güntekin (İzmir Eğitim Ens

Yay

, 1971) kitabını Birol Emil in Reşat Nuri Güntekin in Romanlarında Şahıslar Dünyası (1984) adlı doçentlik tezi izledi

11-03-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Damga Özeti Reşat Nuri Güntekin KİTABIN KONUSU: Aşık olan bir delikanlının sevdiği kız uğruna hayatı boyunca hırsız damgasına vurulması ve bundan dolayı gelişen olayları anlatır KİTABIN ÖZETİ: İffet hep abisinden farklı olmak isterBunu ilk anlayan Mahmut Efendi İffetI hep Muzafferden ayrı severİffet , Kamiyap Kalfa sayesinde haftada iki gün Paşa babasından habersiz mahalle okuluna gider,oradaki çocuklarla arkadaşlık eder Yazları ise Karamürselde Damlacık Çiftliğinde oturan Hatice halasında geçirirBurada geçirdiği iki ay onun için çok farklıdırÖzellikle halasının anlattığı hayaletli değirmen öyküsünden çok etkilenirBu hikayede; “birbirini çok seven Fatma ve İsmail,İsmailinaskere gitmesiyle ayrılırlarFatma İsmailI iki yıl bekler ama çevresi ndekiler İ smailin Yemene gittiğini ve oraya gidenin yaşama ihtimalinin çok az olduğunu söyleyerek Fatmayı Gaffar Ağaya verirlerA radan zaman geçtikten sonra İsmail Yemen de n döner ve Fatma nın evlendiğini öğrenir Yalnız ikisi de hala birbirlerini çok severBunun üzerine geceleri değirmende buluşmaya başlarlarBirgün basılmak üzereyken İsmail ,Fatmanın namusunu kurtarmak için değirmenden kendisini soğuk sulara atar ve ceseti bile bulunamaz” İffet bu masaldan çok etkilenir ve bu masal ona seevilen kadın için kendini feda etmeği öğretir İffet büyür,abisi hünkar yaveri olur ve sırma kordonlar takarİffet babası idadi mektebe verir İffetin mektepte hürriyetçi ve meşrutiyetçi bir Celal Abisi vardırCelalI çok seviyor ve duygularını saklamayıp açıklıkla savunduğu için saygı duyarYalnız okulda ki bir öğretmeninin ihtilal ve meşrutiyetten söz etmesi üzerine tevkif edilmesi İffeti okuldan ayrılmasına neden olur Kısa bir zaman sonra Meşrutiyet ilan edilir ve İffetin abbası Halis Paşa görevden atılırMidilliye sürgün edilirİffette babasıyla iki buçuk yıl Midillide yaşar Babasının vefatından sonra İstanbula dönerve muallim olarak bir evde çalışırEvin sessiz ve güzel hanımı olan Vedia Hanım ile arasında bir ilişki doğarGeceleri deniz kenarında buluşurlarİffet her gece kayıkhane harabesinde Vediayı beklerVedia onbeş yaşında ki kız çocukları gibi ihtiyatsız davranırve bir gün yakalanma ihtimali bile akıllarına gelmez İffet Vediaa “Damlacık”taki su değirmeninin masalını anlatırBir köy delikanlısının sevdiğini ele vermemek için yaptığı fedakarlığınıbir gün kendisinin de yapabileceğini söylerdi Bir gün yine ihtiyatsızca davranırken basılırlar ve İffet aynen değirmende ki masalda ki gibi sevdiği kadının namusunu kurtarmak için hırsız damgası yapar Değirmendeki nasal en sonunda İffetin başına gelirSevdiği kadın uğruna kendisi hayatı boyuncahırsız damgasına vurulurZorla haneye tecavüz ve hırsızlık suçlarından dolayı altı ay hapse mahkum olurCelalin sayesinde iyi bir koğuşa verilir Bir mayıs günü Vasif Efendi ile hapisten çıkarİffet dışarıda kendini iyi hissetmezNe yapacağını şaşırırBir kaç gün tanıdıklarında kaldıktan sonra ucuz bir oda kiralarHapisten çıktıktan sonra Celal ,İffet için yalnız bir arkadaş değil ,adeta bir baba olmuşturİffetin Hatice Halası kadar çok sevdiği bir Fahriye Yengesi vardırBirgün Muzafferden yengesinin durumunun iyi olmadığını haber alır ve zorunlu olarak Fahriye Yengesini görmeye gider,Fahriye Yenge onu çok iyi karşılar ve bir istekte bulunur:”400 bin lirasını bankaya yatırmasını ister”İffet çok şaşırırÇünkü, kendi abisinin bile kendisine güveni kalmamıştırİffet bu parayı çaldırma korkusuyla bankaya yatırırBöylelikle İffetin kendine güveni gelmeye başlarCelal ,İffete iş bulurGörüşmek iççin giden İffet ilk iş görüşmesinde büyük bir ümitsizliğe kapılırKendisinden istenen gümrükten ,eşya çıkarmasıydı ”Yarın gelirim “diye mağazadan ayrılırAma bu olayın tesiri günlerce üstünden atamaz,namuslu bir iş bulmakta ki ümidi giderek azalır Yaz bitiyorduve İffet hala iş bulamazElinde ne varsa satar ,bazı geceler aç yatardıEv kirasını ödemek için en son babasının yadigarı olan altın saati bile satar En sonunda Celal ,İffete Hukuk-I Milliye gazetesinde iş bulurİffet bundan çok mutlu olur ve yorulmadan çalışmaya başlarÇevresindekiler artık rahatsız olmaz çok kısa zaman sonra gazete bütün İffet ve arkadaşlarıTelgraf Gazetesi nde çalışmaya başlarFakat kısa zaman sonra Telgraf gazetesinden de ayrılır,yine aç ve açıktadırCelal geçinemeyip Konyaya giderİffet ayda bir Muzaffer abisinin gönderdiği parayla ev kirasını öder Birgün sokakta yürürken Celale rastlarCelal Konyada avukatlık görevinden ayrılıp,ticarete başlar ve İffete de kendi şirketinde bir iş verirBundan sonra İffetin işi şehirler arası yolculuklarda mal taşımaktırİffet yeni yüzler ,yeni insanlar tanıdıkça hayata bağlılığı artmakta yaptığı işten memnun kalmaktadırYolda gördüğü insanlara yardım etmekte ve ihtiyaçlarını karşılarYine kötü hava şartlarında İzmirden İstanbula hareket eder Tren Afyonda hareket edemez duruma gelirDışarı çıkar ve kendisinden hasta annesi için yardım isteyen Rana ya yardım ederRana masum ve çocuksu bir kızdırİffet Ranadan çok hoşlanır,yalnıuz yediği damga yüzünden Ranadan uzaklaşır İffet uzun süre sonra Hocası Mahmut Efendiyi görmeye giderMahmut Efendinin eşi ölmüş kendisine gelini bakarMahmut Efendi ile uzun uzun konuşurlar,eski hatıraları anarlarGece Mahmut Efendiden ayrıldıktan sonra sokakta kavga eden bir kadın ve erkekle karşılaşırAdam kadını hırsızlıkla suçlarve polise götürmekle tehdit ederİffet ,bu kadını görünce Rana aklına gelir ve bu kadının masum olduğunu ,kendisi gibi damga yediğini düşünerek ,onu kendi himayesi altına almayı düşünürAdama para vererek kızı kurtarırYalnız kadın hiç düşündüğü gibi çıkmazBir geceyi beraber geçirdikten sonra kadın ayrılır ve İffetin duyguları yine incinir Muzaffer Ağabeyinden gelen telgraf İffetin moralini yükseltirTelgrafta ev ve yatırımlar hakkında ki mahkemeyi kazandıkları yazarİffet İstanbula döner ve eline epeyce para geçerİstanbulda iyi bir malikane alırYanınada Mahmut Efendi öldükten sonra tek başına kalan gelini ve torununu allırEline para geçtikten sonra eski akrabaları ile tekrar görüşmeye başlar Birgün İffet Beyoğlunda dolaşırken Vediaya rastlar Hiçbir şey olmamış gibi iki çift karşılıklı konuşurlar İffet tekrardan Vediaya karşı duygular hissederYalnız Vedia tekrardan İffetle olmak istemez KİTABIN ANAFİKRİ:Seven insanın gözünün kör olduğunu,bir anlık düşüncesiz hareketlerle kendi hayatını mahvedeceğini anlatır KİTAPTAKİ OLAYLARIN VE ŞAHISLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ: İFFET: O lay kahramanıdır MUZAFFER:İffetin abisidiruyuşuk,tembel,miskin,kibirli biriydi MAHMUT EFENDİ:İffet ve Muzaffere haftada iki gün ders verirdi HATİCE HALA:İffetin halasıdır,elinde iki kız çocuğuyla dul kalmış ve Karamürselde yaşıyor HALİS PAŞA :İffetin babasıdır CEMAL KERİM BEY:İffetin çocuklarına ders verdiği mebustur VEDİA HANIM:Cemal Kerim Beyin ikinci hanımıdır ŞAHSİ GÖRÜŞLER: İnsanın yaşamı boyunca başından geçen olayları çok sade ve akıcı bir şekilde anlatan yazar tasvirlerden yararlanmışKullandığı eski Osmanlıcayla hikayeye güç kazandırmıştır YAZAR HAKKINDA BİLGİ: Reşat Nuri GÜNTEKİN XXyyroman,hikayeveoyunyazarlarından Doğum/Ölüm: 25 Kasım 1889 - 7 Aralık 1956 Doğum Yeri: İstanbul Yazı hayatına Birinci Dünya Savaşı sonlarında (1917) başlayan, ilk eseri de Eski Ahbap (uzun hikaye) 1917 de basılan Reşat Nuri, 1918 de tiyatro eleştiri ve araştırmaları yayımlarken bir yandan da hikayeler (Şair Dergisi, 1918/19; Nedim Dergisi, 1919; Büyük Mecmua, 1919) yazıyordu Çalıkuşu nun Vakit gazetesinde tefrikasıyla (1922) geniş bir ün kazandı Çok hareketli bir eser olan Çalışkuşu nda Anadolu, ilk idealist ve aydın kızı Feride ye kavuştu, geniş ölçüde romana girdi Bu roman az okumuş ve aydın, iki sınıfı da, doğal ve canlı diliyle kendine bağladı Reşat Nuri nin hemen bütün romanlarında dekor olarak taşra kasaba ve şehirleri çevre, tip, çeşitli problem ve görüşleriyle Anadolu atmosferi görülür Romanlarında sosyal ve hissi konuları işleyen yazar, küçük hikayelerinde bunların yanına mizahı da eklediYazdığı, çevirdiği, kitap biçimine girmiş veya dergi, gazete sayfalarında, tiyatro repertuarlarında kalmış tüm eserlerinin toplamı yüzü bulur; bunlardan 19 tanesi telif romandır, 7 tanesi hikaye kitabı Yazdığı, çevirdiği, uyarladığı, oynanmış, basılmadan kalmış oyunlarının sayısı roman ve hikaye kitaplarının sayısını da aşar Eserlerinin tam listesi için şu broşüre bakınız: Türkan Poyraz – Muazzez Albek, Reşat Nuri Güntekin (Ankara, 1957) Hikaye kitapları: Tanrı Misafiri (1927), Sönmüş Yıldızlar (1927), Leyla ile Mecnun (1928), Olağan İşler (1930), vb Gezi yazıları: Anadolu Notları (ilk cildi 1936; ikinci cildi 1966) Oyunları içinde en ünlüleri Balıkesir Muhasebecisi (1953) ve Tanrıdağı Ziyafeti (1955) dir Bütün eserleri ölümünden sonra, eşi tarafından, bir külliyat halinde yeniden bastırıldı Hayatı, sanatı ve eserleri üzerine bir tanıtma kitabı, Muzaffer Uygunerindir (Varlık yay;1967) İbrahim Zeki Burdurlu nun Romanıyla Reşat Nuri Güntekin (İzmir Eğitim Ens Yay, 1971) kitabını Birol Emil in Reşat Nuri Güntekin in Romanlarında Şahıslar Dünyası (1984) adlı doçentlik tezi izledi