Türkiye Ve Ortadoğu - Kitap Özeti

**Prof. Dr. Sinsi** · 11-03-2012

Türkiye Ve Ortadoğu kitap özeti

Türkiyenin savunma ve güvenlik ihtiyaçlarının dünyadaki genel gelişme çizgisinden farklı olarak her geçen gün bir öncekine göre arttığı, ülkedeki siyasal ve ekonomik istikrarsızlığın buna önemli ölçüde katkıda bulunduğu ve içinde bulunulan coğrafyanın Türkiye açısından getirdiği bazı dezavantajlara değinen kitapta; Orta Doğu; Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri, İran, Irak, İsrail ve Suriyenin dış politika hedefleri açısından, Türkiye merkezli olarak sosyal, siyasal, ekonomik ve askeri yönleri ile değerlendirilmiştir

Yazar konuyu üç ana başlıkta incelemiştir

Özellikle 1990 sonrası dönemde Türkiye-Amerika Birleşik Devletleri ilişkilerinin işlendiği Birinci Bölümde Orta Doğu neresidir? sorusuna cevap verilmiştir

Bilindiği üzere bu konuda değişik kaynaklarda değişik tanımlamalara rastlanmaktadır

Yazar bölgeyi; kuzeyde Türkiye, doğuda İran, güneyde Arabistan yarımadası ve Sudan, batıda ise Mısır ile sınırlanan bir coğrafya olarak nispeten dar biçimde tanımlamıştır

Bu çalışmada ise Türkiyeyi yakından ilgilendiren bölgeler üzerinde durmuştur

Soğuk Savaş sonrası dönemin sıkça ifade edilen değeri küreselleşme ile birlikte, bu dönemde yükselen ve bölgesel düzeyde de olsa krizlere ve çatışmalara neden olan etnik, dinsel, kültürel farklılıklar, üzerinde durulması gerekli olgular olarak tespit edilerek bölge politikalarına etkisi incelenmiştir

Bölgede çok uzun zamandan beri var olan terorist faaliyetlere değinilmiş ve bu kapsamda Suriyenin su sorunu nedeniyle teröre verdiği destek ele alınmıştır

1991 yılı Ekim ayı içinde Madridde toplanan Orta Doğu Barış Konferansı ile birlikte başlayan barış sürecinin getirdiği yeni açılımlar ve bunun gerisindeki nedenler açıklanmış, ilgili ülkelerin iç politikalarındaki problemlerinin dış politikalarına nasıl yansıdığı üzerinde durulmuş ve bunun söz konusu barış süreci üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri değerlendirilmiştir

Soğuk savaş sonrası dönemde artan belirsizliklerin, giderek sertleşen dinsel ve etnik hareketlerin, Hazar petrolleri ve ortak bölgesel çıkarların Türkiye ile Amerika Birleşik Devletlerini birbirine zorunlu olarak yakınlaştırdığı Amerika Birleşik Devletlerinin Avrupa ile olan uzunca bir zamandan beridir girmiş olduğu politik ve ekonomik rekabetin, İsrailin bölgedeki yalnızlığının ve Türkiyenin yarım yüzyıllık laik demokratik ilkeleri benimsemiş bir Müslüman müttefik ülke olma özelliğinin bu yakınlaşmayı desteklediği konusuna yer verilmiştir

İkinci Bölümde İran ve Suriyenin etnik, dinsel, ekonomik, askeri yapısı ve bunun dış politika üzerinde halihazırdaki etkisi ile önümüzdeki dönemlerde ortaya çıkabilecek muhtemel yansımaları değerlendirilmiştir

İranın 61 milyon olan nüfusunun 25 milyonunun Türk kökenli olduğu ve Körfez Savaşından sonra büyük çapta silâhlanmaya para ayırdığı vurgulanan olgulardan önemlileridir

Dünya petrol rezervinin önemli bir bölümüne sahip olan İranın dinsel rejimle yönetiliyor oluşu, terörizme verdiği destek ve rejim ihracı çabalarının batıda endişe ile karşılandığı vurgulanmıştır

Yazara göre; bölgeden dünyaya petrol akışının kesintiye uğramamasını arzu eden Amerika Birleşik Devletleri bu tür bir kesintiyi kendisi açısından da tehdit olarak algılamaktadır

Türkiyenin doğu ve güney komşularının antidemokratik yönetimleri ve irrasyonel politikaları Türkiyenin güvenlik ihtiyaçlarını artırmıştır

Suriyenin teröre verdiği desteği su sorunu ve Hatay ile ilişkilendiren yazar, Orta Doğu barış sürecinin başarıya ulaşması durumunda Suriyenin ilgisini Türkiye üzerinde yoğunlaştırabileceğini, SSCBnin dağılmasından sonra yalnızlığa düşen bu ülkenin durumunun iyi analiz edilmesinin ve önleyici politikalar üretilmesinin gerekliliği üzerinde durmuştur

Kitabın üçüncü ve son bölümü Kuzey Iraktaki gelişmelere ve Çekiç Güçün bu bölgedeki faaliyetlerine ayrılmıştır

Körfez Savaşından sonra 36ncı paralelin kuzeyinde kalan ve Irak hükümetinin etkinlik alanından fiilen çıkarılmış olan Kuzey Irak bölgesinin neden Türkiyeyi doğrudan ilgilendirdiği belirtilerek, 1990′dan sonra hız kazanan PKK terörü ile, bölgede etkin konuma sahip olan iki büyük Kürt grubu olan KYP ve KDPnin hedefleri, aralarındaki güç mücadeleleri, Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye ile ilişkileri üzerinde durulmuştur

Kuzey Irak konusuna İranın gösterdiği yakın ilgiye karşılık Suriyenin daha geriden izleyen bir tutum takınmasını dış politikadaki önceliklerinin farklılığına bağlayan yazar, Türkiyenin Kuzey Irak konusunda belirgin olarak ortaya konmuş bir politikasının bulunmadığını belirtmekte ve sık sık gündeme getirilen bağımsız Kürt devleti kurulması söylemlerine karşı Irakın toprak bütünlüğüne sahip çıkılmasının özel önemine dikkat çekmektedir

Irakın parçalanmasının Türkiye yönelik bölücü terör siyasi destek sağlayacağı, ayrıca Arap ülkelerinin Türkiyeye yönelik olarak Türkiye - İsrail ilişkileri nedeniyle zaten var olan olumsuz tepkisini artıracağı değerlendirilmiştir

Kuzey Irakta görev yapan Çekiç Güçün ortaya çıkış nedenleri, askeri yapısı komuta bağlantıları ve görevinin neler olduğu konusu genel mahiyette ele alınarak açıklanmıştır

Üçüncü Bölümün son alt başlığı ise Türkiye ile güney komşuları Irak ve Suriye arasında Fırat ve Dicle sularının kullanımına ilişkin olarak ortaya çıkan su sorunu ile Orta Doğu ülkelerinin içme suyu ihtiyacının karşılanmasına yönelik olarak 1980′li yılların ikinci yarısından sonra gündeme gelen ve Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin sularının boru hatları ile Arap yarımadasına kadar götürülmesi anlamına gelen Barış Suyu Projesine ayrılmıştır

Su sorunları kapsamında şimdiye kadar yapılmış olan anlaşma ve protokollerden söz edilerek, gelinen durumda Türkiye ve Suriyenin sorunun çözümüne ilişkin tezleri açıklanmıştır

11-03-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Türkiye Ve Ortadoğu - Kitap Özeti Türkiye Ve Ortadoğu kitap özeti Türkiyenin savunma ve güvenlik ihtiyaçlarının dünyadaki genel gelişme çizgisinden farklı olarak her geçen gün bir öncekine göre arttığı, ülkedeki siyasal ve ekonomik istikrarsızlığın buna önemli ölçüde katkıda bulunduğu ve içinde bulunulan coğrafyanın Türkiye açısından getirdiği bazı dezavantajlara değinen kitapta; Orta Doğu; Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri, İran, Irak, İsrail ve Suriyenin dış politika hedefleri açısından, Türkiye merkezli olarak sosyal, siyasal, ekonomik ve askeri yönleri ile değerlendirilmiştir Yazar konuyu üç ana başlıkta incelemiştir Özellikle 1990 sonrası dönemde Türkiye-Amerika Birleşik Devletleri ilişkilerinin işlendiği Birinci Bölümde Orta Doğu neresidir? sorusuna cevap verilmiştir Bilindiği üzere bu konuda değişik kaynaklarda değişik tanımlamalara rastlanmaktadır Yazar bölgeyi; kuzeyde Türkiye, doğuda İran, güneyde Arabistan yarımadası ve Sudan, batıda ise Mısır ile sınırlanan bir coğrafya olarak nispeten dar biçimde tanımlamıştır Bu çalışmada ise Türkiyeyi yakından ilgilendiren bölgeler üzerinde durmuştur Soğuk Savaş sonrası dönemin sıkça ifade edilen değeri küreselleşme ile birlikte, bu dönemde yükselen ve bölgesel düzeyde de olsa krizlere ve çatışmalara neden olan etnik, dinsel, kültürel farklılıklar, üzerinde durulması gerekli olgular olarak tespit edilerek bölge politikalarına etkisi incelenmiştir Bölgede çok uzun zamandan beri var olan terorist faaliyetlere değinilmiş ve bu kapsamda Suriyenin su sorunu nedeniyle teröre verdiği destek ele alınmıştır 1991 yılı Ekim ayı içinde Madridde toplanan Orta Doğu Barış Konferansı ile birlikte başlayan barış sürecinin getirdiği yeni açılımlar ve bunun gerisindeki nedenler açıklanmış, ilgili ülkelerin iç politikalarındaki problemlerinin dış politikalarına nasıl yansıdığı üzerinde durulmuş ve bunun söz konusu barış süreci üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri değerlendirilmiştir Soğuk savaş sonrası dönemde artan belirsizliklerin, giderek sertleşen dinsel ve etnik hareketlerin, Hazar petrolleri ve ortak bölgesel çıkarların Türkiye ile Amerika Birleşik Devletlerini birbirine zorunlu olarak yakınlaştırdığı Amerika Birleşik Devletlerinin Avrupa ile olan uzunca bir zamandan beridir girmiş olduğu politik ve ekonomik rekabetin, İsrailin bölgedeki yalnızlığının ve Türkiyenin yarım yüzyıllık laik demokratik ilkeleri benimsemiş bir Müslüman müttefik ülke olma özelliğinin bu yakınlaşmayı desteklediği konusuna yer verilmiştir İkinci Bölümde İran ve Suriyenin etnik, dinsel, ekonomik, askeri yapısı ve bunun dış politika üzerinde halihazırdaki etkisi ile önümüzdeki dönemlerde ortaya çıkabilecek muhtemel yansımaları değerlendirilmiştir İranın 61 milyon olan nüfusunun 25 milyonunun Türk kökenli olduğu ve Körfez Savaşından sonra büyük çapta silâhlanmaya para ayırdığı vurgulanan olgulardan önemlileridir Dünya petrol rezervinin önemli bir bölümüne sahip olan İranın dinsel rejimle yönetiliyor oluşu, terörizme verdiği destek ve rejim ihracı çabalarının batıda endişe ile karşılandığı vurgulanmıştır Yazara göre; bölgeden dünyaya petrol akışının kesintiye uğramamasını arzu eden Amerika Birleşik Devletleri bu tür bir kesintiyi kendisi açısından da tehdit olarak algılamaktadır Türkiyenin doğu ve güney komşularının antidemokratik yönetimleri ve irrasyonel politikaları Türkiyenin güvenlik ihtiyaçlarını artırmıştır Suriyenin teröre verdiği desteği su sorunu ve Hatay ile ilişkilendiren yazar, Orta Doğu barış sürecinin başarıya ulaşması durumunda Suriyenin ilgisini Türkiye üzerinde yoğunlaştırabileceğini, SSCBnin dağılmasından sonra yalnızlığa düşen bu ülkenin durumunun iyi analiz edilmesinin ve önleyici politikalar üretilmesinin gerekliliği üzerinde durmuştur Kitabın üçüncü ve son bölümü Kuzey Iraktaki gelişmelere ve Çekiç Güçün bu bölgedeki faaliyetlerine ayrılmıştır Körfez Savaşından sonra 36ncı paralelin kuzeyinde kalan ve Irak hükümetinin etkinlik alanından fiilen çıkarılmış olan Kuzey Irak bölgesinin neden Türkiyeyi doğrudan ilgilendirdiği belirtilerek, 1990′dan sonra hız kazanan PKK terörü ile, bölgede etkin konuma sahip olan iki büyük Kürt grubu olan KYP ve KDPnin hedefleri, aralarındaki güç mücadeleleri, Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye ile ilişkileri üzerinde durulmuştur Kuzey Irak konusuna İranın gösterdiği yakın ilgiye karşılık Suriyenin daha geriden izleyen bir tutum takınmasını dış politikadaki önceliklerinin farklılığına bağlayan yazar, Türkiyenin Kuzey Irak konusunda belirgin olarak ortaya konmuş bir politikasının bulunmadığını belirtmekte ve sık sık gündeme getirilen bağımsız Kürt devleti kurulması söylemlerine karşı Irakın toprak bütünlüğüne sahip çıkılmasının özel önemine dikkat çekmektedir Irakın parçalanmasının Türkiye yönelik bölücü terör siyasi destek sağlayacağı, ayrıca Arap ülkelerinin Türkiyeye yönelik olarak Türkiye - İsrail ilişkileri nedeniyle zaten var olan olumsuz tepkisini artıracağı değerlendirilmiştir Kuzey Irakta görev yapan Çekiç Güçün ortaya çıkış nedenleri, askeri yapısı komuta bağlantıları ve görevinin neler olduğu konusu genel mahiyette ele alınarak açıklanmıştır Üçüncü Bölümün son alt başlığı ise Türkiye ile güney komşuları Irak ve Suriye arasında Fırat ve Dicle sularının kullanımına ilişkin olarak ortaya çıkan su sorunu ile Orta Doğu ülkelerinin içme suyu ihtiyacının karşılanmasına yönelik olarak 1980′li yılların ikinci yarısından sonra gündeme gelen ve Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin sularının boru hatları ile Arap yarımadasına kadar götürülmesi anlamına gelen Barış Suyu Projesine ayrılmıştır Su sorunları kapsamında şimdiye kadar yapılmış olan anlaşma ve protokollerden söz edilerek, gelinen durumda Türkiye ve Suriyenin sorunun çözümüne ilişkin tezleri açıklanmıştır