|
Prof. Dr. Sinsi
|
Hali Ve Kilimlerin Dili,Motiflerin Anlami
Halı dokuma Ödek Köyünün yaşam tarzında önemli bir yer tutar İnsanlar genelde halılarını kendi yapmış oldukları halı tezgahlarında kendileri üretirler Ancak son zamanlarda halı dokumacılğında bir gerileme olduğu açıkça görülmektedir Bu halı ve kilimler evlerde dekor olmalarının ötesinde bir değere sahiptir köy yaşamında Çünkü halı ve kilimler aynı zamanda birer sanat eserleridir Bu halılar insanların beklentilerini, ruhsal durumlarını, özlemlerini, acılarını, inançlarını, anılarını kısacası bütün yaşamlarını yansıtır Bu halılarda bütün bir kültür, bir yaşam saklıdır Bir anlamda köy yaşamını, köyl kültürünü anlamanın bir yolu da bu halıları incelemektir Halılardaki motiflerin derin anlamları olmasına rağmen maalesef bunların birçoğu üzerinde düşünülmez bile Bu eksikliği bir ölçüde gidermek için bazı halı motiflerinin anlamları, mesajları aşağıda yer almaktadır
Aşağıda yer alan halı motiflerinin kaynağı Şişko Osman Halıcılık, Turizm Sanayi ve Ticaret Ltd'dir Bu motiflerin bir bölümü Ödek Köyü yöresinde de yaygındır Zaten aşağıda bu örnekleri sergileyen Ödek Köyü'nden halı resimleri de bulacaksınız Sizlerin de bu konuda bilginiz, eklemek istediğiniz (değişik halı motifleri ve anlamları) varsa lütfen bizimle paylaşınız
HALI VE KİLİMLERDE KULLANILAN BAŞLICA MOTİFLER
Muska ve Nazarlık
Bazı insanların bakışlarında bir güç olduğuna, bu bakışların kötülüğe, zarara, şansızlığa ve hatta ölüme bile sebep olduğuna inanılır Nazarlıklar işte bu kem bakışların etkisini azaltan çeşitli nesnelerdir Böylece onu taşıyanları korur "Muska" ise sahibini tehlikeli dış faktörlerden korumak için, sihirli ve dini bir güce sahip olduğuna inanılan yazılı bir tılsımdır
Kuş
Halılarında görülen kuş motifleri çeşitli anlamları ihtiva eder Baykuş ve kara karga gibi kuşlar kötü şans anlamına geldiği gibi; kumru, güvercin ve bülbüllerde iyi şansı simgelemeleri için kullanılır Kuş; mutluluk, keyif ve sevginin sembolüdür Güç ve kuvveti simgeler O, Anadolu'da kurulmuş çeşitli yerleşimlerin, imparatorluk sembolüdür Kuşlar ayrıca ilahi mesajcılara ve uzun bir yaşama işaret eder Ejderha ile dövüşmüş Anka kuşu, baharı haber verir
Pıtrak
Pıtrak, insanların giysilerine ve hayvanların tüylerine yapışan pamuksu bir bitkidir Onun, kem bakışları savuşturmaya gücünün yettiğine inanılır Diğer taraftan çiçeklerle dolu anlamında gelen "Pıtrak gibi" deyimi, bu motifin bolluğun bir sembolü olarak un torbaları üzerinde kullanılmasını açıklar
Sandık
Bu motif genelde genç bir kızın çeyiz sandığını simgeler Bu sandığın içindeki nesneler, eşinin evinde kullanılmak için olduğundan genç kızın beklentileri ve ümitleri dokuduğu, ördüğü ve üzerine nakış işlediği parçalara yansıtılır
Çengel ve Haç
Halılarında haçlar ve çeşitli çengel tipleri, insanları tehlikelerden koruması için sık sık kullanılır
Ejderha
Ejderha, aslan gibi ayakları, yılan gibi kuyruğu olan ve kanatları bulunan mitolojik bir yaratıktır Ejderha, hava ve suyun efendisidir Ejderha ve Anka'nın uçuşunun, bereketli bahar yağmurları getirdiğine inanılır Kocaman bir yılan olduğuna inanılan ejderha, hazinelerin ve hayat ağacı gibi sırlı nesnelerin koruyucusudur
Kartal
Güç, kudret, muska, hükümet egemenliği ve eski dini törelerden ortaya çıkan tılsımlar gibi öğeleri temsil eden kartal figürleri, halı dokumacılığında totemleri işaret eder
Küpe
Anadolu'da küpeler evlilik hediyesi olarak vazgeçilmezdir Bu motifi kullanan bir kız, ailesine evlenmek isteğini dolaylı olarak belli etmeye çalışır
Göz
Bazı insanları kötülüğe, zarara, şansızlığa ve hatta ölüme bile sebep olan güçlü bakışları olduğuna inanılır Göz motifleri, insan gözünün kem bakışlara karşı en iyi koruyucu olduğu inancından dolayı ortaya çıkarıldı
Bereket
Birlikte kullanılmış "elibelinde" ve "koç boynuzu" motifleri bir erkek ve bir kadını belirtir Bereket deseni, dişiyi gösteren iki adet "elibelinde" motifi ve erkeği gösteren iki adet "koç boynuzu" motifinden oluşur Kompozisyonun ortasındaki göz motifi, aileyi kem gözlere karşı koruması için kullanılmıştır
Bukağı
Bukağı; aile birlikteliğinin devamına, aşıkların düşkünlüğüne ve birlikte olma umuduna işaret eder
El, Parmak ve Tarak
El, Parmak ve Tarak motifi, parmakların kem gözlerden koruduğunu temsil eden beş çizgi ve beş noktayı kapsar El motifi, verimlilik ve iyi şansı birleştirir Aynı zamanda bu motif, Hz Muhammed'in kız kardeşinin elini sembolize ettiği için de, kutsal bir anlam taşır Tarak motifi genellikle evlilik ve doğum ile ilişkilidir Bu motif, evlenme arzusunu ve doğumu kem gözlere karşı korumayı ifade eder
Elibelinde
Elibelinde, anneliğin, dişiliğin ve verimliliğin sembolüdür
Saçbağı
Saçbağı motifi, evlenmeye olan istediği temsil eder Eğer bir kadın saçından bir tutamı dokumasında kullanırsa, bu onun ölümsüzlüğe olan arzusunu dillendirir
Koç boynuzu
Koç boynuzu, halılarında üretkenlik, kahramanlık, güç ve erkeksiliğe alamettir Bununla birlikte bu simge, bunu dokuyan kişinin mutlu olduğunun ve bunu açıkça belirttiğinin ifadesidir
Su yolu
Su yolu, suyun insan hayatındaki önemini vurgular
Akrep
Akrebin zehrinin korkusundan dolayı, insanlar kendilerini bu hayvana karşı korumak için, akrep veya akrep kuyruğuna benzer mücevherleri taşırlar İşte akrep motifi de bu amaçla kullanılır
Yıldız
Yıldız motifi, halılarında üretkenliği temsil eder
Hayat ağacı
Hayat ağacı motifi, sonsuzluğun sembolüdür Bu motif, ölümsüzlüğü araştırmanın ve ölümden sonra yaşam olduğu umudunun bir nişanıdır
Kurt izi
İnsanlar bu motifi, kurtlardan ve canavarlardan korunmak için kullanırlar Tarih öncesi zamanlarda, insanlar tehlikeli hayvanlardan kendilerini korumak için, bu hayvanları taklit etmenin veya onlara benzer şekiller yapmanın doğru olduğuna inanırlardı
Aşağıdaki dokuma örnekleri de köyümüzdendir Bu resimlerde halı, kilim, halı yastığı, çanta ve tuzluk gibi nesneler bulacaksınız Gördüğünüz gibi el dokumalarda yukarıdaki örnekler de değişik yollardan kullanılmıştır Bu örneklerin bazıları antika değeri taşımaktadır ki içlerinde altmış yıldan daha eski olanları vardır Köylerde evler hala bu tip halılarla döşenmektedir "Halı Dokuma" bağlantısını takip ederseniz günümüzde azalmış olsa da köyümüzün gelenekleri arasında olan halı dokuma ile ilgili daha fazla bilgi bulabilirsiniz
|