Dünyadaki Çöller-Dünya Çölleri Haritaları

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-29-2012

Dünyanın büyük çölleri

Dünyanın En Büyük Çölleri

Büyük Sahra Çölü (Kuzey Afrika) 8

600

000 km²

Libya Çölü (Kuzey Afrika) 1

683

000 km²

Simpson Çölü (Avustralya) 1

450

000 km²

Gobi Çölü (Çin-Moğolistan) 1

300

000 km²

Kalahari Çölü (Güney Afrika) 518

000 km²

Nibye Çölü (Sudan) 310

000 km²

Karakum Çölü (Türkmenistan) 270

000 km²

Çöl Alm

Wüste (f), Fr

Déserf (m), İng

Desert

Bitki örtüsünün hiç bulunmadığı veya çok seyrek olduğu geniş arazi

Çöl terimi, daha çok kurak yerler için kullanılan bir terimdir

Çöller, kumlu ve susuz araziler halindedir

Yeryüzünde, bulunduğu yerlerde geniş alanları kaplamaktadırlar

Çöller, bulundukları yerlerin özelliklerine göre muhtelif isimler alırlar

Bunlar; kumlu çöller, soğuk çöller, tuzlu çöller, taşlı ve kayalık çöllerdir

Çöllerde, devamlı olarak kuraklık ve soğuklar olduğundan, bitki örtüsüne çok az raslanmakta (kaktüs, bodur ağaçlar, kayalıklar arasında yetişen bitkiler gibi) ve bu sebeple buralarda çok az sayıda insanlar yaşamaktadır

Çöl bitkileri, yağmur yağdığı zaman çok hızlı büyür

Hatta yağmur sularını bünyelerinde depo ederek, kurak dönemlerde bundan istifade ederler

Böylece hayatiyetlerini uzun müddet devam ettirebilirler

Bazı çöl bitkileri de su bulmak için köklerini toprağın derinliklerine salarlar

Yaprakları çok küçük olup, diken halindedir

Suyun depo edildiği gövde kısımları geniş bir yapıya sahip olduklarından kuraklığa uymuşlardır

Çöllerde, daha çok iri gövdeli hayvanlar yaşamaktadır

Bunlar vücutlarında su depo ederek uzun zaman susuz kalmaya tahammül ederler

Mesela deve ve devekuşu gibi

Bunun yanında çöllerde küçük çöl hayvanları da bulunmaktadır

Bunlar geceleri dışarı çıkar, gündüzleri inlerde serin yerlerde barınırlar

Bunlara misal olarak sürüngenler (kertenkele gibi), kemirgenler, tilki, muhtelif kuşlar vs

gösterilebilir

Yeryüzünde geniş alanlar kaplayan çöller olarak; Arktik ve Antarktika (soğuk çöller), Arabistan, Orta Asya, Avustralya, Afrika (kurak-kumlu çöller)daki çölleri gösterebiliriz

Dünyanın en kurak çölü bir Güney Amerika ülkesi olan Şili’deki çöldür

Çöllerde km2ye 0

00078 ila 0

3 kişi düşmektedir

Yani 4 ila 128 km2ye bir kişi isabet etmektedir

Çöllerde yağış çok azdır

Hatta bazı çöllerde 7-8 senede ancak bir defa yağış olmaktadır

Yıllık yağış miktarı, çölün durumuna göre 0

5 mm ile 25 mm arasında değişmektedir

Bazı çöllerde ise yıllık yağış miktarı 250 milimetreye kadar çıkabilmektedir

Bu tip çöller daha çok bozkır görünümündedir

Güneş ışınları, hava sıcaklığı ve atmosferdeki nem ile alakasından dolayı, bir iklim etkisi sayılan buharlaşma, bütün çöllerde çok önemlidir

Dünyadaki bütün çöllerde toplam yıllık buharlaşma oranı, yıllık yağmurdan fazladır

Bu ise, sürekli bir su kaynağı olmadığı müddetçe su kütlelerinin meydana gelmesine mani olur

Çöllerde gece ile gündüz arasında çok fazla sıcaklık farkı bulunmaktadır

Yani gündüzleri çok sıcak (40°C ile 50°C)geceleri ise çok soğuk (-20 ila -25°C) olmaktadır

Çöller, şiddetli yağışlar ile rüzgarların aşındırma ve kumulları bir yerden başka bir yere taşımasıyla meydana gelirler

Çöllerde çok seyrek yağan yağmurlar, sağanak halinde yağdıklarından, kumulları düz yerlere taşırlar ve buralarda bulunan tepeciklerin etrafına yığarak adatepe diye adlandırılan adacıklar meydana getirirler

Çöllerde yaşayan insanlar eskiden daha çok göçebe halindeydiler

Göçebeler, geçimlerini hayvancılıkla temin etmekte, vahalar ile otlaklar arasında yüzlerce kilometre yol katederek hayvanlarını otlatmaktaydılar

10-29-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Dünyadaki Çöller-Dünya Çölleri Haritaları Dünyanın büyük çölleri Dünyanın En Büyük Çölleri Büyük Sahra Çölü (Kuzey Afrika) 8600000 km² Libya Çölü (Kuzey Afrika) 1683000 km² Simpson Çölü (Avustralya) 1450000 km² Gobi Çölü (Çin-Moğolistan) 1300000 km² Kalahari Çölü (Güney Afrika) 518000 km² Nibye Çölü (Sudan) 310000 km² Karakum Çölü (Türkmenistan) 270000 km² Çöl Alm Wüste (f), Fr Déserf (m), İng Desert Bitki örtüsünün hiç bulunmadığı veya çok seyrek olduğu geniş arazi Çöl terimi, daha çok kurak yerler için kullanılan bir terimdir Çöller, kumlu ve susuz araziler halindedir Yeryüzünde, bulunduğu yerlerde geniş alanları kaplamaktadırlar Çöller, bulundukları yerlerin özelliklerine göre muhtelif isimler alırlar Bunlar; kumlu çöller, soğuk çöller, tuzlu çöller, taşlı ve kayalık çöllerdir Çöllerde, devamlı olarak kuraklık ve soğuklar olduğundan, bitki örtüsüne çok az raslanmakta (kaktüs, bodur ağaçlar, kayalıklar arasında yetişen bitkiler gibi) ve bu sebeple buralarda çok az sayıda insanlar yaşamaktadır Çöl bitkileri, yağmur yağdığı zaman çok hızlı büyür Hatta yağmur sularını bünyelerinde depo ederek, kurak dönemlerde bundan istifade ederler Böylece hayatiyetlerini uzun müddet devam ettirebilirler Bazı çöl bitkileri de su bulmak için köklerini toprağın derinliklerine salarlar Yaprakları çok küçük olup, diken halindedir Suyun depo edildiği gövde kısımları geniş bir yapıya sahip olduklarından kuraklığa uymuşlardır Çöllerde, daha çok iri gövdeli hayvanlar yaşamaktadır Bunlar vücutlarında su depo ederek uzun zaman susuz kalmaya tahammül ederler Mesela deve ve devekuşu gibi Bunun yanında çöllerde küçük çöl hayvanları da bulunmaktadır Bunlar geceleri dışarı çıkar, gündüzleri inlerde serin yerlerde barınırlar Bunlara misal olarak sürüngenler (kertenkele gibi), kemirgenler, tilki, muhtelif kuşlar vs gösterilebilir Yeryüzünde geniş alanlar kaplayan çöller olarak; Arktik ve Antarktika (soğuk çöller), Arabistan, Orta Asya, Avustralya, Afrika (kurak-kumlu çöller)daki çölleri gösterebiliriz Dünyanın en kurak çölü bir Güney Amerika ülkesi olan Şili’deki çöldür Çöllerde km2ye 000078 ila 03 kişi düşmektedir Yani 4 ila 128 km2ye bir kişi isabet etmektedir Çöllerde yağış çok azdır Hatta bazı çöllerde 7-8 senede ancak bir defa yağış olmaktadır Yıllık yağış miktarı, çölün durumuna göre 05 mm ile 25 mm arasında değişmektedir Bazı çöllerde ise yıllık yağış miktarı 250 milimetreye kadar çıkabilmektedir Bu tip çöller daha çok bozkır görünümündedir Güneş ışınları, hava sıcaklığı ve atmosferdeki nem ile alakasından dolayı, bir iklim etkisi sayılan buharlaşma, bütün çöllerde çok önemlidir Dünyadaki bütün çöllerde toplam yıllık buharlaşma oranı, yıllık yağmurdan fazladır Bu ise, sürekli bir su kaynağı olmadığı müddetçe su kütlelerinin meydana gelmesine mani olur Çöllerde gece ile gündüz arasında çok fazla sıcaklık farkı bulunmaktadır Yani gündüzleri çok sıcak (40°C ile 50°C)geceleri ise çok soğuk (-20 ila -25°C) olmaktadır Çöller, şiddetli yağışlar ile rüzgarların aşındırma ve kumulları bir yerden başka bir yere taşımasıyla meydana gelirler Çöllerde çok seyrek yağan yağmurlar, sağanak halinde yağdıklarından, kumulları düz yerlere taşırlar ve buralarda bulunan tepeciklerin etrafına yığarak adatepe diye adlandırılan adacıklar meydana getirirler Çöllerde yaşayan insanlar eskiden daha çok göçebe halindeydiler Göçebeler, geçimlerini hayvancılıkla temin etmekte, vahalar ile otlaklar arasında yüzlerce kilometre yol katederek hayvanlarını otlatmaktaydılar