Basınç Ve Özellikleri

BASINÇ

Atmosferi oluşturan gazların yeryüzüne yaptığı etkiyebasınç denir Basınçbarometre ile ölçülür Basıncın değerimilibar(mb) denilen birimle belirtilir Aynı basınca sahip olan noktaların birleştirilmesiyle oluşturulan iç içe kapalı eğrilere ise izobaradı verilmektedir

Atmosferin yeryüzüne yaptığı basınç her yerde aynı değildir

Atmosfer basıncını etkileyen faktörler şunlardır:

1 Yerçekimi

Yerçekiminin etkisiyle gazlar Dünya'yı çepeçevre kuşatmıştır Yükseklere doğru çıkıldıkça Ve alçak enlemlere doğru geldikçe yerçekimi azalır Buna bağlı olarak basınç da azalır

Yerçekimi ile basınç arasında doğru orantı vardır Yerçekimi arttıkça basınç artar, yerçekimi azaldıkça basınç azalır

2 Yükselti

Yükseldikçe basınç azalır Bunun nedeni, yükseklere doğru çıkıldıkça Atmosfer'i oluşturan gazların yoğunluklarının yerçekimi etkisiyle azalmasıdır Basınç ile yükselti arasında ters orantı vardır

3 Termik Etkenler (Sıcaklık)

Sıcaklığın artmasıyla hava genişler, hafifler ve yükselir Yükselen havanın yere yaptığı basıncın azalmasıyla, alçak basınç alanları doğar

Sıcaklığın azalmasıyla soğuyan havanın hacmi daralır, ağırlaşır ve alçalır Alçalan havanın yere yaptığı basıncın artmasıyla yüksek basınç alanları doğar

Bu şekilde, ısınma ve soğumaya bağlı olarak oluşan basınç merkezlerine termik basınç merkezleri denir Örneğin, Ekvator çevresi sürekli sıcak olduğundan, burada termik alçak basınçlar oluşmuştur Kutuplar civarı ise, sürekli soğuk olduğundan burada da termik yüksek basınçlar oluşmuştur Sıcaklık ile basınç arasında ters orantı vardır



4 Dinamik Etkenler

Hava kütlelerinin alçalarak yığılması veya yükselerek seyrekleşmesi sonucunda ortaya çıkar

Örneğin, troposferin üst kısımlarında, Ekvator'dan kutuplara doğru esen Ters (üst) Alize rüzgârları Dünya'nın dönme hareketinin etkisiyle 30° enlemleri civarında alçalarak yüksek basınç alanlarını oluştururlar

Bununla birlikte, Batı ve Kutup rüzgârları da 60° enlemleri civarında karşılaşınca yükselirler ve burada alçak basınç alanlarını oluştururlar

işte, bu şekildeki hava hareketlerine bağlı olarak oluşan basınç merkezlerine de dinamik basınç merkezleri denir

5-Yoğunluk: Atmosferdeki su buharı ve gazların oranına atmosfer yoğunluğu denir Yoğunluk arttıkça basınçta artar

Atmosfer basıncı, yere yaptığı basınç derecesine göre üçe ayrılır

• Normal Basınç: 45° enlemlerinde, deniz seviyesinde, 0°C sıcaklıkta, 760 mm yüksekliğindeki cıvanın yaptığı basınca eşit olan atmosfer basıncına normal basınç denir Bu basınç 1013 milibardır
  Yüksek Basınç (Antisiklon): 1013 milibardan daha yüksek olan basınçlara yüksek basınç denir Yüksek basıncın görüldüğü yerlerde alçalıcı hava hareketleri vardır
• Alçak Basınç (Siklon): 1013 milibardan daha az olan basınçlara alçak basınç denir Alçak basıncın görüldüğü yerlerde yükselici hava hareketleri vardır