Sürtünme Kuvveti Nedir ? Hayatımızdaki Önemi

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-28-2012

SÜRTÜNMENİN NEDENİ VE ÖNEMİ

Sürtünen yüzeyler ne kadar düz görülürse görülsün pürüzlüdürler

Bir mikroskopla bakılan cilalı cismin yüzünde bile girinti ve çıkıntılar vardır

Birbirine dayalı iki cisim halinde bir cismin çıkıntıları öteki cismin girintilerine girmiştir

Cismi kaydırmak için giren çıkıntıları çıkarmak gerekir

Bu da çıkıntıların eğilmesi hatta kırılması ile olabilir

Hareketin zıt yönünde oluşan sürtünme kuvvetlerinin nedeni budur

Bir cisim öteki cisim üzerinde yuvarlanırsa sürtünme kuvvtleri kayarken oluşan sürtünme kuvvetlerinden daha küçük olur

Bu yuvarlanma sırasında iç içe giren kesimlerin ayrılmasının daha kolay olmasından ileri gelir

Dayanma yüzeyinde oluşan çukurlaşma yuvarlanma sürtünmesini artırır

Yuvarlanma sürtünme kuvveti içinde yukarıdaki deney sonuçları geçerlidir

Ne var ki burada yuvarlanma sürtünme katsayısı çok küçüktür

Kayma sürtünme kuvvetlerinden kurtarıp yerine küçük olan yuvarlanma sürtünme kuvvetlerini koyan teker taşıt araçlarının en önemli parçasıdır

Tekerin keşfi uygarlıkta bir aşama olmuştur

SORU:Ağırlığı 12Nt ve yarı çapı 10 cm olan bir silindiri yatay masada kaydırarak bir kez de yuvarlayarak harekete başlatmak için gerekli kuvvetler ölçülüyor ve 3Nt ve 1Nt bulunuyor

Statik kayma ve yuvarlanma katsayılarını hesaplayınız

C

µ=Kl/N=3/12=025
K

r=N

µı den µı =1

010/12=0008

ÖNEMİ:
Sürtünmenin büyük önemi vardır

Sürtünme olmasa yürüyemeyiz taşıt araçları da hareket edemez ve duramazlar

Motor arka tekerleri döndürür

Pürüzlü lastik ve kuru yolda oluşan sürtünme kuvvetleri tekerin kaymasını önler ve dönmesini sağlar

Dönme de otomobili hareket ettirir

Teker ile yer arasında sürtünme kuvveti tekeri döndüren kuvvetten küçük ise tekrar kayar(patinaj)

Böylece statik sürtünme kuvveti konulmuş olur ki bu sonucu küçültür

Bir kayakçı kayarak indiği tepeye kayaklarıyla adım adım çıkabilir

Bu nasıl açıklanır? Keza araçları durdurmak için fren düzeneğine ihtiyaç vardır

Burada fren balataları denen sürtünmesi çok levhalar kullanılır

Bazı hallerde enerjiyi başa götüren hızı azaltan ve bizi daha büyük kuvvetler kullanmaya zorlayan sürtünme kuvvetlerini azaltmak gerekir

Bu amaçla sürtünen yüzeyler arasına yağ konulur

Böylece yüzeyler birbiri üzerinde kayan sıvı tabakaları üzerinde hareket eder

Sıvı(akışkan) tabakaları arasındaki sürtünme (viskosluk)kuru sürtünme denen önceki sürtünmeye göre çok küçüktür

SÜRTÜNME KATSAYILARI

Statik Kinetik
Çelik üstünde çelik 015 - 025 01 - 03
Tahta üstünde tahta 04 – 07 02 – 03
Beton üstünde lastik 1 07

10-28-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Sürtünme Kuvveti Nedir ? Hayatımızdaki Önemi SÜRTÜNMENİN NEDENİ VE ÖNEMİ Sürtünen yüzeyler ne kadar düz görülürse görülsün pürüzlüdürler Bir mikroskopla bakılan cilalı cismin yüzünde bile girinti ve çıkıntılar vardır Birbirine dayalı iki cisim halinde bir cismin çıkıntıları öteki cismin girintilerine girmiştir Cismi kaydırmak için giren çıkıntıları çıkarmak gerekir Bu da çıkıntıların eğilmesi hatta kırılması ile olabilir Hareketin zıt yönünde oluşan sürtünme kuvvetlerinin nedeni budur Bir cisim öteki cisim üzerinde yuvarlanırsa sürtünme kuvvtleri kayarken oluşan sürtünme kuvvetlerinden daha küçük olur Bu yuvarlanma sırasında iç içe giren kesimlerin ayrılmasının daha kolay olmasından ileri gelir Dayanma yüzeyinde oluşan çukurlaşma yuvarlanma sürtünmesini artırır Yuvarlanma sürtünme kuvveti içinde yukarıdaki deney sonuçları geçerlidir Ne var ki burada yuvarlanma sürtünme katsayısı çok küçüktür Kayma sürtünme kuvvetlerinden kurtarıp yerine küçük olan yuvarlanma sürtünme kuvvetlerini koyan teker taşıt araçlarının en önemli parçasıdır Tekerin keşfi uygarlıkta bir aşama olmuştur SORU:Ağırlığı 12Nt ve yarı çapı 10 cm olan bir silindiri yatay masada kaydırarak bir kez de yuvarlayarak harekete başlatmak için gerekli kuvvetler ölçülüyor ve 3Nt ve 1Nt bulunuyor Statik kayma ve yuvarlanma katsayılarını hesaplayınız C µ=Kl/N=3/12=025 Kr=Nµı den µı =1010/12=0008 ÖNEMİ: Sürtünmenin büyük önemi vardır Sürtünme olmasa yürüyemeyiz taşıt araçları da hareket edemez ve duramazlar Motor arka tekerleri döndürür Pürüzlü lastik ve kuru yolda oluşan sürtünme kuvvetleri tekerin kaymasını önler ve dönmesini sağlar Dönme de otomobili hareket ettirir Teker ile yer arasında sürtünme kuvveti tekeri döndüren kuvvetten küçük ise tekrar kayar(patinaj) Böylece statik sürtünme kuvveti konulmuş olur ki bu sonucu küçültür Bir kayakçı kayarak indiği tepeye kayaklarıyla adım adım çıkabilir Bu nasıl açıklanır? Keza araçları durdurmak için fren düzeneğine ihtiyaç vardır Burada fren balataları denen sürtünmesi çok levhalar kullanılır Bazı hallerde enerjiyi başa götüren hızı azaltan ve bizi daha büyük kuvvetler kullanmaya zorlayan sürtünme kuvvetlerini azaltmak gerekir Bu amaçla sürtünen yüzeyler arasına yağ konulur Böylece yüzeyler birbiri üzerinde kayan sıvı tabakaları üzerinde hareket eder Sıvı(akışkan) tabakaları arasındaki sürtünme (viskosluk)kuru sürtünme denen önceki sürtünmeye göre çok küçüktür SÜRTÜNME KATSAYILARI Statik Kinetik Çelik üstünde çelik 015 - 025 01 - 03 Tahta üstünde tahta 04 – 07 02 – 03 Beton üstünde lastik 1 07