Tepkilemeler-Tepkileme Çeşitleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-28-2012

A) ÖZELLİKLERİNE GÖRE :
1

Yanma Tepkimeleri
• Bir maddenin oksijenli verdiği tepkimelerdir

Yanma tepkimesi için: yanıcı madde, hava(oksijen), tutuşma sıcaklığı gerekir

Bu 3 faktörden birinin eksikliği yanmayı durdurur

CO2 gazının yangın söndürücü olmasının nedeni özkütlesinin havadan büyük olması ve yanıcı olmamasıdır

• Organik bileşikler yanarlar

Organik bileşiklerden yapılarında yalnız C ve H bulunduranlara hidrokarbon denir

Genel olarak CxHy formülü ile gösterilirler

Yapılarında C ve H’ın yanı sıra O, S, N ve halojen (F, Cl, Br, I) bulunduran organik bileşikler de vardır

• Organik bir bileşiğin yanması sonucunda: CO2 oluşması bileşiğin C içerdiğini, H2O oluşması bileşiğin H içerdiğini, SO2 oluşması bileşiğin S içerdiğini, NO2 oluşması bileşiğin N içerdiğini kanıtlar

Oksijen havadan geldiği için bileşikte oksijen bulunup bulunmadığı ürünlerin türüne bakarak anlaşılmaz

2

Sentez (Birleşme) Tepkimeleri
Birden fazla maddenin birleşerek tek bir ürün oluşturduğu tepkimelerdir

Bu olayda yan ürün oluşmaz

3

Analiz (Ayrışma) Tepkimeleri
Bir bileşiğin kendinden daha basit yapılı maddelere ayrıştırılması tepkimeleridir

Elektroliz yolu ile ya da ısı alarak ayrışan maddeler vardır

4

Yer Değiştirme Tepkimeleri
• Aktif olan bir elementin, kendinden daha az aktif olan (pasif) bir elementle yer değiştirmesi ile gerçekleşen tepkimelerdir

• Sulu çözelti tepkimelerinin birçoğunda ise anyon ve katyonların her ikisi de yer değiştirir

Çökelme ve nötrleşme tepkimeleri de yer değiştirme tepkimeleridir

• Organik bileşiklerde de yer değiştirme tepkimeleri vardır

5

İyonik Tepkimeler
Sulu çözeltilerde gerçekleşen tepkimeler iyonların etkileşmesine dayanır ve tepkime ürünlerinden biri çökerek (çökelme), sıvı (nötrleşme) ya da gaz halinde ortamdan ayrılabilir

İyonik tepkimelerde sadece tepkimeye giren iyonlar gösterilir

Böyle denklemlere net iyon denklemi denir

B) ENERJİ DEĞİŞİMLERİNE GÖRE:
1

Ekzoterm Tepkimeler
Oluşumu sırasında dışarıya enerji (ısı-ısşık) veren tepkimelerdir

Yanma tepkimeleri çoğunlukla ekzoterm tepkimelerdir

10-28-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Tepkilemeler-Tepkileme Çeşitleri A) ÖZELLİKLERİNE GÖRE : 1 Yanma Tepkimeleri • Bir maddenin oksijenli verdiği tepkimelerdir Yanma tepkimesi için: yanıcı madde, hava(oksijen), tutuşma sıcaklığı gerekir Bu 3 faktörden birinin eksikliği yanmayı durdururCO2 gazının yangın söndürücü olmasının nedeni özkütlesinin havadan büyük olması ve yanıcı olmamasıdır • Organik bileşikler yanarlar Organik bileşiklerden yapılarında yalnız C ve H bulunduranlara hidrokarbon denirGenel olarak CxHy formülü ile gösterilirlerYapılarında C ve H’ın yanı sıra O, S, N ve halojen (F, Cl, Br, I) bulunduran organik bileşikler de vardır • Organik bir bileşiğin yanması sonucunda: CO2 oluşması bileşiğin C içerdiğini, H2O oluşması bileşiğin H içerdiğini, SO2 oluşması bileşiğin S içerdiğini, NO2 oluşması bileşiğin N içerdiğini kanıtlarOksijen havadan geldiği için bileşikte oksijen bulunup bulunmadığı ürünlerin türüne bakarak anlaşılmaz 2 Sentez (Birleşme) Tepkimeleri Birden fazla maddenin birleşerek tek bir ürün oluşturduğu tepkimelerdirBu olayda yan ürün oluşmaz 3 Analiz (Ayrışma) Tepkimeleri Bir bileşiğin kendinden daha basit yapılı maddelere ayrıştırılması tepkimeleridirElektroliz yolu ile ya da ısı alarak ayrışan maddeler vardır 4 Yer Değiştirme Tepkimeleri • Aktif olan bir elementin, kendinden daha az aktif olan (pasif) bir elementle yer değiştirmesi ile gerçekleşen tepkimelerdir • Sulu çözelti tepkimelerinin birçoğunda ise anyon ve katyonların her ikisi de yer değiştirir Çökelme ve nötrleşme tepkimeleri de yer değiştirme tepkimeleridir • Organik bileşiklerde de yer değiştirme tepkimeleri vardır 5 İyonik Tepkimeler Sulu çözeltilerde gerçekleşen tepkimeler iyonların etkileşmesine dayanır ve tepkime ürünlerinden biri çökerek (çökelme), sıvı (nötrleşme) ya da gaz halinde ortamdan ayrılabilirİyonik tepkimelerde sadece tepkimeye giren iyonlar gösterilirBöyle denklemlere net iyon denklemi denir B) ENERJİ DEĞİŞİMLERİNE GÖRE: 1 Ekzoterm Tepkimeler Oluşumu sırasında dışarıya enerji (ısı-ısşık) veren tepkimelerdirYanma tepkimeleri çoğunlukla ekzoterm tepkimelerdir