10-28-2012
|
#7
|
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Termometreler Performans Ödevi(4-5.Sınıflar İçin)
Dijital termometre
Civalı termometre
Termometre
Sıcaklık ölçmeğe yarayan alet Yunanca «thermos» ısı ve «metron» ölçü anlamına gelen kelimelerden türetilmiştir Termometreler ince cam borudan yapılır Borunun alt ucu şişkincedir, buraya alkol ya da civa doldurulur Üzerinde derece çizgileri bulunan ince uzun kısmın içindeki hava boşaltılır, sonra ağzı kapatılır Böylece ısı arttığı zaman tüpün içindeki sıvı genleşir ve yavaş yavaş yükselir
Celcius Dereceleri
İsveçli fizikçi Anders Celcius (1701-1744), termometrenin derecelenmesinde «yüzlük» bir sistem önerdi; bugün birçok Avrupa ülkesinde ve Türkiye'de bu sistem kullanılmaktadır Celcius, önce civalı termometre üzerinde iki nokta saptadı; buzun ergime noktasını 0, kaynama noktasını 100 olarak işaretledi Sonra 0 ile 100 arasını 99 eşit parçaya böldü; bunlara Celcius dereceleri dendi Daha sonra yazıcı termometre (sıcaklık değişimlerini otomatik olarak bir kâğıda kaydeder) ile maksimumlu ve minimumlu termometre (belli bir zaman aralığında en düşük ve en yüksek sıcaklıkları kaydeder) yapıldı
Civalı ve İspirtolu Termometreler
Her zaman karşılaşılan sıcaklıkları ölçmek için yeterli olan civalı ve ispirtolu termometrelerin ölçme alanı çok dar ve sınırlıdır Daha düşük sıcaklıkları ölçmek için tolüen ve pentan gibi değişik sıvılar kullanılır Yüksek sıcaklıklar gazlı termometrelerle ölçülür Çok incelik isteyen sıcaklık ölçümlerinde, laboratuvarlarda elektrik dirençli termometreler ve termoelektrik termometreler kullanılır
Azotlu Termometre
Azotlu termometre ile l 600 dereceye kadar olan sıcaklıklar ölçülebilir Bunun üstündeki sıcaklıkları ölçmek için pirometrelerden yararlanılır Bu âletin, sıcaklığı ölçülecek cisme değmesine gerek yoktur, yalnızca cismin ışımasını ölçmesi yeterlidir
Termostat
Termostat, kapalı bir ortamda termometrenin verilerine dayanarak sıcaklığı sabit tutan bir âlettir Üzerinde, istenilen sıcaklığı elde etmek için ayarlanabilen bir düğmesi vardır; bir ısıtma aygıtına elektrikle bağlanan termostat,, aygıtın verdiği sıcaklığı arttırmağa ya da azaltmağa yarar
Fahrenheit'in Eseri
XVI yyda ısı, içi hava dolu bir balonla ölçülüyordu Ancak atmosfer basıncındaki değişiklikler nedeniyle bunun verdiği bilgi yanlış oluyordu XVII yyda Floransa'da ilk ispirtolu termometre yapıldı 1721'de Alman fizikçisi Fahrenheit, civalı termometreyi gerçekleştirdi Bugün Anglo-Saksonların kullandığı termometre derecesi onun adını taşır Bu termometrede 32°F, buzun ergime noktasını; 212°F ise, suyun kaynama noktasını gösterir
Termometreler 3′e ayrılır:
1 Digital termometre
2 Civalı termometre
3 Alkollü termometre
Digital termometre
Digital termometre vücut sıcaklığını ölçer Ancak dijital olduğu için uzun zamanda ölçüm sonucunu bildirirlerAma aralarında en hızlı ölçebilen termometredir
Cıvalı Termometre
Cıvalı termometre de vücut ısımızı ölçer ancak digital termometrenin ölçtüğü süreden daha fazla sürede bu işi görmektedir en fazla beş ya da on dakikada ölçer ama digital termometre ise bir ya da iki dakikada ölçebilir Aynı zamanda vücut termometresi şeklinde de söylenmektedir
Alkollü Termometre
Alkollü termometre ise bulunduğu asıldığı odanın sıcaklığını ölçer Duvar ve oda termometresi adını da almaktadırSadece oda da değil bulunduğumuz ortamdada geçebilir
Termometreler ince cam borudan yapılır Borunun alt ucu şişkincedir, buraya alkol ya da civa doldurulur Üzerinde derece çizgileri bulunan ince uzun kısmın içindeki hava boşaltılır, sonra ağzı kapatılır Böylece ısı arttığı zaman tüpün içindeki sıvı genleşir ve yavaş yavaş yükselirMeteorolojideCelsius, Fahrenheit veya Kelvin gibi değişik ölçekler termometrelerde kullanılmaktadır
Termometreler, değişen sıcaklık karşısında sıvıların hacim değiştirmesi mantığına dayanır En fazla kullanılan termometreler civalı termometrelerdir Sıcaklığın çok düşük olduğu yerlerde ise donma sıcaklığı daha düşük olan alkollü termometreler tercih edilir
En sık rastlananı cıvalı termometredir Bu çok küçük kesite sahip ve üst ucu kapalı bir tüpten ibarettir Alt ucundaysa içinde cıva bulunan küresel veya silindirik bir hazne bulunur Isıtılmasıyla, cıva genişler ve tüpte yükselir Tüpün kesitinin küçük olmasından dolayı az bir hacim büyümesinde cıvanın yükselmesi oldukça fazladır Termometre iki sabit nokta arasında kalibre edilir Bunlar suyun donma noktasıyla kaynama noktasıdır Normal atmosferbasıncında (760 mm cıva basıncı) bu iki nokta arasındaki mesafe Celsius termometresinde 100 eşit parçaya bölünür Bunların her biri bir Centigrad’ı (1°C) gösterir Fahrenheit ölçüsündeyse bu 180 eşit parçaya bölünür Bunların her biriyse Fahrenheit’i (1°F) gösterir Bu ölçümde, suyun donma ve kaynama noktası sırayla 32°F ve 212°F olarak belirlenir Réaumur ölçümündeyse bu noktalar 0°R ve 80°R olarak isimlendirilir Ara da 80 parçaya bölünür Cıva -39°C’de donduğu için çok düşük sıcaklıkların ölçümü için uygun değildir Bu tür olanlar donma noktası düşük olan renkli alkolle doldurulmuştur Ulaşılabilecek en düşük sıcaklık mutlak sıfır olup, 273,16°C’dir Mutlak sıfırdan başlayan bir ölçü de Kelvin’dir, yani -273,16°C = 0°K’dır
|
|
|
|