Basıt Makıneler

Disli Çarklar

Bazi sistemlerde birden daha fazla çikrigin bir arada kullanilmasi gerekmektedir Çünkü yük tek çikrikla kaldirilamayacak kadar büyük olabilir veya sistem daha rahat çalisir Disili çarklarda kuvvetten kazanç yaninda hareketin yönünün degistirilmesi gerçeklesmektedir Bu sistemde bir çikriga uygulanan kuvvet diger çikriga aktarilir ve dönme saglanir Bu tip basit makinelere örnek olarak bisikletler, dikis makineleri, vinçler, saatler, tasitlar verilebilir

Yukaridaki örnekte ilk çark saat yönünün tersine dogru döndürülürse ikinci çark saat yönünde dönecektir Bu çarka bagli olan diger çark da yine saat yönüne ters istikamette dönecektir Bu sekilde birçok çark birbirine baglanarak sistemler olusturulur ve hareketin yönü degistirilerek daha az kuvvet ile is yapma imkani dogar


Bir sistemdeki çarklardan bir tanesini yariçapi diger çarkin 5 kati ise yari çapi büyük olan 1 devir yaparken yari çapi küçük olan 5 devir yapar Bir çark sisteminde r1 yariçapli çarkin devir sayisina n1 denilirse, yariçapi r2 olanin devir sayisi n2 olacaktir Bunu formüllestirecek olursak su sekilde olacaktir:

Disli çarklarla büyük yükleri daha küçük kuvvetler kullanarak kaldirma imkanimiz vardir Bu basit makinelerde kuvvette kazanç saglarken enerji veya iste kazanç saglamazlar

Kama ve Vida

Uçlari üçgen bir sekilde olan ve baltaya benzeyen cisimlere kama denir Bu basit makineler metalden veya tahtadan yapilirlar ve kesicidirler Bir nesne kesilmek istendiginde kamanin keskin ucu bu noktaya konulur ve üst kismina sert bir cisimle vurularak basinç olusturulur böylece nesne kesilir

Vida ise yine metal veya tahtadan yapilan ve bazi cisimleri birbirine tutturmak veya monte etmek amaci için kullanilan basit makinelerdir Vidalar üst kisimlarindaki yariklara tornavida sokularak döndürülür ve istenilen kisimlara tutturulur Birçok esyanin ve aracin bir araya getirilmesinde vidalar kullanilir


Enerjinin korunumu ikesine göre; vida basinin yaptigi is, ucunun yaptigi ise esittir