8A Grubu Elementleri / Asal Gazlar

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-28-2012

8A Grubu Elementleri / Asal Gazlar

Soy gazlarla eş anlamlı olan He (helyum) Ne (neon) Ar (argon) Kr (kripton) Xe (ksenon) ve Rn (radon) elementlerini içine alan periyodik sistemin 8

Grubu elementleri

Hepsi de tek atomlu gazlar halinde bulunan bu elementler kararlı elektron düzenine sahip oldukları için elektron alış-verişi yapmazlar ve başka elementlerle bileşme eğilimi göstermezler

Bu nedenle bu gazlara asal gaz ya da soy gaz adı verilmiştir

Soy gaz atomlarının birbirleriyle de bileşmedikleri için tek atomlu moleküller meydana getirirler

Son yıllarda soy gazların katılma ürünü türünden bazı bileşikler yaptıkları anlaşılmıştır

Ancak bu bileşikler çok sebatsızdır

Kolayca bozulurlar soy gazlar açığa çıkarlar

8A gurubu elementlerinin en dış enerji seviyelerinde 8 elektron vardır

periyodik cetvelde atom numarasının büyüdükçe 8 elektrona kadar artıp tekrar bire düştüğü anlaşılır

He (Helyum)

He sembolü ile gösterilen bir elementtir

Atom numarası 2

atomik kütlesi 4003 a

k

b

dir

Helyum elementi ilk kez güneşte keşfedilmiştir

Adı güneş anlamına gelen Helios sözünden türetilmiştir

1868 yılında Janssen güneş tutulması sırasında güneşin tayfını incelerken o zamana kadar bilinmeyen tayf çizgileri olduğunu anladı

Daha sonra Lockyer ve Frankland bu yeni elemente helyum adını verdiler

1895 yılında ise Ramsay uraninit adını alan radyoaktif cevherden helyum elde etmeyi başardı

Daha sonra atmosferde de az oranda helyum bulunduğu anlaşılmıştır

Asıl helyum kaynağı A

B

D

’ de çıkarılan yer gazıdır

Bu gazın en büyük kısmı ****n (CH4) olmakla beraber içinde %1 oranında helyum da bulunur

Yeryüzünün başlıca helyum kaynağı bu yer gazıdır

Helyum radyoaktif bozunmalardan alfa ışıması sırasında oluşur

Gerçekten alfa ışınlarını yapan tanecikler helyum çekirdeklerinden başka bir şey değildir

Bu nedenle helyum doğal radyoaktif cevherlerden çıkar

Bozununan radyoaktif atom çekirdeklerinin salıverdiği alfa tanecikleri yani helyum çekirdekleri ikişer elektron alarak helyum atomlarını meydana getirirler

Helyum renksiz kokusuz bir gazdır

Sıvı helyum –283 0C de kaynadığı için helyum gazı tıpkı hidrojen gazı gibi çok güçlükle sıvılaşır

Gaz halinde iken yoğunluğu hidrojenin iki katı kadardır

Helyum atomunun dış kabuğunda iki elektron bulunur

Bir soy gazdır bileşik yapma eğilimi göstermez

Bu nedenle helyum atomları birbiriyle de birleşmez ve helyum molekülleri başka soy gazlar gibi tek atomlu olur

Bazı elementlerle ikili bileşikler çok dayanıksızdır

Adi sıcaklıkta bile bozunur

Helyum gazı başlıca balonları doldurmakta kullanılır

Bu gaz yanmadığı için hidrojene tercih edilir

Hava hidrojenden 14

4 ağırdır

Buna göre 1 kg

hidrojenle doldurulmuş bir balonu kaldıran kuvvet 14

4-1 = 134 kg

olur

Aynı balon helyumla doldurulursa ağırlığı 2 kg

olacaktır

Öyle ise havanın kaldırma kuvveti 144-2 = 124 kg

olur

Bu nedenle hidrojen yerine helyum kullanmak kaldırma kuvvetinde büyük bir değişiklik yapmaz

Derin su dalgıçlarına hava yerine %80 helyum ve %20 oksijenden yapılmış bir karışım pompalanır

Çünkü yüksek basınçlarda kanda havanın azotu önemli miktarda erir

Dalgıç su yüzeyine çıkıp basınç düşünce tıpkı bir gazozun köpürmesi gibi kılcal damarlarda azot gazı çıkarak bu damarların çatlamasına yol açabilir

Helyum kanda çok az eridiği için bu tehlike giderilmiş olur

10-28-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	8A Grubu Elementleri / Asal Gazlar 8A Grubu Elementleri / Asal Gazlar Soy gazlarla eş anlamlı olan He (helyum) Ne (neon) Ar (argon) Kr (kripton) Xe (ksenon) ve Rn (radon) elementlerini içine alan periyodik sistemin 8 Grubu elementleri Hepsi de tek atomlu gazlar halinde bulunan bu elementler kararlı elektron düzenine sahip oldukları için elektron alış-verişi yapmazlar ve başka elementlerle bileşme eğilimi göstermezler Bu nedenle bu gazlara asal gaz ya da soy gaz adı verilmiştir Soy gaz atomlarının birbirleriyle de bileşmedikleri için tek atomlu moleküller meydana getirirler Son yıllarda soy gazların katılma ürünü türünden bazı bileşikler yaptıkları anlaşılmıştır Ancak bu bileşikler çok sebatsızdır Kolayca bozulurlar soy gazlar açığa çıkarlar 8A gurubu elementlerinin en dış enerji seviyelerinde 8 elektron vardır periyodik cetvelde atom numarasının büyüdükçe 8 elektrona kadar artıp tekrar bire düştüğü anlaşılır He (Helyum) He sembolü ile gösterilen bir elementtir Atom numarası 2 atomik kütlesi 4003 akb dir Helyum elementi ilk kez güneşte keşfedilmiştir Adı güneş anlamına gelen Helios sözünden türetilmiştir 1868 yılında Janssen güneş tutulması sırasında güneşin tayfını incelerken o zamana kadar bilinmeyen tayf çizgileri olduğunu anladı Daha sonra Lockyer ve Frankland bu yeni elemente helyum adını verdiler 1895 yılında ise Ramsay uraninit adını alan radyoaktif cevherden helyum elde etmeyi başardı Daha sonra atmosferde de az oranda helyum bulunduğu anlaşılmıştır Asıl helyum kaynağı ABD’ de çıkarılan yer gazıdır Bu gazın en büyük kısmı ****n (CH4) olmakla beraber içinde %1 oranında helyum da bulunur Yeryüzünün başlıca helyum kaynağı bu yer gazıdır Helyum radyoaktif bozunmalardan alfa ışıması sırasında oluşur Gerçekten alfa ışınlarını yapan tanecikler helyum çekirdeklerinden başka bir şey değildir Bu nedenle helyum doğal radyoaktif cevherlerden çıkar Bozununan radyoaktif atom çekirdeklerinin salıverdiği alfa tanecikleri yani helyum çekirdekleri ikişer elektron alarak helyum atomlarını meydana getirirler Helyum renksiz kokusuz bir gazdır Sıvı helyum –283 0C de kaynadığı için helyum gazı tıpkı hidrojen gazı gibi çok güçlükle sıvılaşır Gaz halinde iken yoğunluğu hidrojenin iki katı kadardır Helyum atomunun dış kabuğunda iki elektron bulunur Bir soy gazdır bileşik yapma eğilimi göstermez Bu nedenle helyum atomları birbiriyle de birleşmez ve helyum molekülleri başka soy gazlar gibi tek atomlu olur Bazı elementlerle ikili bileşikler çok dayanıksızdır Adi sıcaklıkta bile bozunur Helyum gazı başlıca balonları doldurmakta kullanılır Bu gaz yanmadığı için hidrojene tercih edilir Hava hidrojenden 144 ağırdır Buna göre 1 kg hidrojenle doldurulmuş bir balonu kaldıran kuvvet 144-1 = 134 kg olur Aynı balon helyumla doldurulursa ağırlığı 2 kg olacaktır Öyle ise havanın kaldırma kuvveti 144-2 = 124 kg olur Bu nedenle hidrojen yerine helyum kullanmak kaldırma kuvvetinde büyük bir değişiklik yapmaz Derin su dalgıçlarına hava yerine %80 helyum ve %20 oksijenden yapılmış bir karışım pompalanır Çünkü yüksek basınçlarda kanda havanın azotu önemli miktarda erir Dalgıç su yüzeyine çıkıp basınç düşünce tıpkı bir gazozun köpürmesi gibi kılcal damarlarda azot gazı çıkarak bu damarların çatlamasına yol açabilir Helyum kanda çok az eridiği için bu tehlike giderilmiş olur