Kimyasal Tuzlar Nerelerde Kullanılır

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-28-2012

Sofra Tuzu
Genellikle sofra tuzu olarak adlandınlan sodyum klorür hayvanların beslenmesinde büyük önem taşıyan temel bir madde ve pek çok önemli kimyasal süreç için bir başlangıç maddesidir

En zengin sodyum klorürün kaynağı deniz suyudur;deniz suyunun ağırlıkça yüzde 3′ünü sodyum klorür oluşturur

Deniz suyunun yüzde 1 ‘lik bir bölümü de çeşitli magnezyum kalsiyum ve potasyum tuzlarından oluşur

Lut Gölü ve ABD’nin Utah eyaletindeki Büyük Tuz Gölü gibi bazı tuzlu göllerin sularında deniz suyundakinin 4-8 katı arasında değişen oranlarda tuz bulunur

Sanayide ve evlerde kullanılan tuzun çoğu eski zamanlarda var olmuş bazı denizlerin buharlaşmasından artakalan üstleri çamur ve kumla örtülü yeraltı çökellerinden elde edilir

Bazı yerlerde yüzeye çıkarken bu tür bir tuz katmanından geçen tuzlu su kaynaklarına da rastlanır

Bol güneş alan ülkelerde tuz tuzla denen geniş alanlara alınan deniz suyunun buharlaşmaya bırakılması yoluyla elde edilir

İri taneli ve oldukça katışkılı olan bu tuzdan et ve balık salamuralarının hazırlanmasında yararlanılır

Yeraltı kayatuzu dünyanın birçok yerinde kalın katmanlar halinde bulunur

Mineral adı halit olan kayatuzu genellikle açılan kuyulardan aşağı su pompalanarak elde edilir

Su tuzu çözer ve oluşan salamura (tuzlu su) yüzeye pompalanır

Daha sonra buharlaştınlan sal ** uradan geriye tuz kalır

Sofra Tuzunun Özellikleri ve Kullanım Alanları

Katışkısız sodyum klorür küp biçimli kristallerden oluşan beyaz bir katı maddedir

800°C’de erir

Arı su O°C’de donar ama salamura (sofra tuzunun sudaki çözeltisi) çok daha düşük sıcaklıklarda donar; bu sıcaklık salamuradaki tuz oranına bağlı olarak -20°C’ye kadar düşebilir

Bu yüzden kışın kar ve buzu eritmesi için yollara kayatuzu serpilir; kayatuzu kar ve buzla birleşerek nonnal suy

un donma sıcaklığında donmayan bir salamura oluşturur

Sodyum klorür bütün hayvanların beslenmesinde yaşamsal bir önem taşır

Midede salgılanan sindirim ’sularındaki hidroklorik asidin oluşumu için gerekli olan klorür iyonları bu tuzdan gelir

Sodyum ise vücuttaki ana katyonlardan biridir; sinir ve kas hücrelerinin işlevlerini doğru bir biçimde yerine getirebilmeleri ve vücuttaki su dengesinin sürdürülebilmesinde bu katyonun temel bir işlevi vardır

Hayvan besi yerlerinde tuz yalakları bulundurulur; yabani hayvanlar ise bir parça kayatuzu bulabilmek için uzun süre dolaşırlar

Sodyum ve klor çok önemli maddeler olduğundan tuz kimya sanayisinin başlıca hammaddelerinden biri haline gelmiştir

Klor sodyum hidrojen ve sodyum hidroksit (sudkostik) eritilmiş sodyum klorürden yani salamuradan elektrik akımı geçirilerek elde edilir

Bu kimyasal maddeler ağartma tozu sabun yapay ipek (reyon) ve cam gibi ürünlerin yapımında kullanılır

Tuzun kendisi de yiyecekleri tatlandırmak; et balık sebze ve ham derileri tuzlama yöntemiyle saklamak; suları yumuşatmak; seramik eşyaları sırlamakta kullanılır

Tereyağı margarin ve buz üretiminde de tuzdan yararlanılır

10-28-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Kimyasal Tuzlar Nerelerde Kullanılır Sofra Tuzu Genellikle sofra tuzu olarak adlandınlan sodyum klorür hayvanların beslenmesinde büyük önem taşıyan temel bir madde ve pek çok önemli kimyasal süreç için bir başlangıç maddesidir En zengin sodyum klorürün kaynağı deniz suyudur;deniz suyunun ağırlıkça yüzde 3′ünü sodyum klorür oluşturur Deniz suyunun yüzde 1 ‘lik bir bölümü de çeşitli magnezyum kalsiyum ve potasyum tuzlarından oluşur Lut Gölü ve ABD’nin Utah eyaletindeki Büyük Tuz Gölü gibi bazı tuzlu göllerin sularında deniz suyundakinin 4-8 katı arasında değişen oranlarda tuz bulunur Sanayide ve evlerde kullanılan tuzun çoğu eski zamanlarda var olmuş bazı denizlerin buharlaşmasından artakalan üstleri çamur ve kumla örtülü yeraltı çökellerinden elde edilir Bazı yerlerde yüzeye çıkarken bu tür bir tuz katmanından geçen tuzlu su kaynaklarına da rastlanır Bol güneş alan ülkelerde tuz tuzla denen geniş alanlara alınan deniz suyunun buharlaşmaya bırakılması yoluyla elde edilir İri taneli ve oldukça katışkılı olan bu tuzdan et ve balık salamuralarının hazırlanmasında yararlanılır Yeraltı kayatuzu dünyanın birçok yerinde kalın katmanlar halinde bulunur Mineral adı halit olan kayatuzu genellikle açılan kuyulardan aşağı su pompalanarak elde edilir Su tuzu çözer ve oluşan salamura (tuzlu su) yüzeye pompalanır Daha sonra buharlaştınlan sal ** uradan geriye tuz kalır Sofra Tuzunun Özellikleri ve Kullanım Alanları Katışkısız sodyum klorür küp biçimli kristallerden oluşan beyaz bir katı maddedir 800°C’de erir Arı su O°C’de donar ama salamura (sofra tuzunun sudaki çözeltisi) çok daha düşük sıcaklıklarda donar; bu sıcaklık salamuradaki tuz oranına bağlı olarak -20°C’ye kadar düşebilir Bu yüzden kışın kar ve buzu eritmesi için yollara kayatuzu serpilir; kayatuzu kar ve buzla birleşerek nonnal suyun donma sıcaklığında donmayan bir salamura oluşturur Sodyum klorür bütün hayvanların beslenmesinde yaşamsal bir önem taşır Midede salgılanan sindirim ’sularındaki hidroklorik asidin oluşumu için gerekli olan klorür iyonları bu tuzdan gelir Sodyum ise vücuttaki ana katyonlardan biridir; sinir ve kas hücrelerinin işlevlerini doğru bir biçimde yerine getirebilmeleri ve vücuttaki su dengesinin sürdürülebilmesinde bu katyonun temel bir işlevi vardır Hayvan besi yerlerinde tuz yalakları bulundurulur; yabani hayvanlar ise bir parça kayatuzu bulabilmek için uzun süre dolaşırlar Sodyum ve klor çok önemli maddeler olduğundan tuz kimya sanayisinin başlıca hammaddelerinden biri haline gelmiştir Klor sodyum hidrojen ve sodyum hidroksit (sudkostik) eritilmiş sodyum klorürden yani salamuradan elektrik akımı geçirilerek elde edilir Bu kimyasal maddeler ağartma tozu sabun yapay ipek (reyon) ve cam gibi ürünlerin yapımında kullanılır Tuzun kendisi de yiyecekleri tatlandırmak; et balık sebze ve ham derileri tuzlama yöntemiyle saklamak; suları yumuşatmak; seramik eşyaları sırlamakta kullanılır Tereyağı margarin ve buz üretiminde de tuzdan yararlanılır