Bileşikler Hakkında

Bileşiklerin Adlandırılması

Formül Yazma ve İsimlendirme
1 Metal + Ametal Bileşikleri

İsim: Metalin adı + Ametalin adı + ÜR eki

* Ametal Oksijen ise, oksit şeklinde isimlendirme yapılır

Not: Farklı degerlik alabilen metal bileşikleri isimlendirilirken metalin, o bileşikte aldığı değerlik belirtilmelidir

Ba+2 Br–

®

BaBr2 ® Baryum bromür

Al+3 S-2

®

Al2S3 ® Aliminyum sülfür

Na+1 O-2

®

Na2O ® Sodyum oksit

Fe+2 Cl–

®

FeCl2 ® Demir (II) klorür

Fe+3 Cl-

®

FeCl3 ® Demir (III) klorür

Fe+2 O-

®

FeO ® Demir (II) Oksit

Kurşun(II)Oksit

®

Pb+2O-2 ® PbO

Mangan(IV)oksit

®

Mn+4O-2 ® MnO2

2 Metal + Kök Bileşikleri

İsim: Metalin adı + Kök adı

3 Ametal + Ametal Bileşikleri

Bileşik isimlendirilirken bileşikteki atomların sayısı, 1(mono), 2(di), 3(tri), 4(tetra), 5(penta), 6(hegza) gibi latince harflerle ifade edilir Formülde önce yazılan atom bir tane ise yalnızca ad ı söylenir

ılk yazılan atomun sayısı birden farklı ise onun da latince olarak kaç tane olduğu belirtilir Sonraki atomun sayısı kaç olursa olsun sayısı belirtilmelidir

CO

®

Karbon monoksit

CO2

®

Karbon dioksit

N2O5

®

Diazot pentaoksit

SF6

®

Kükürt hekza florür

DEĞERLİK BULMA

1 A grubu metalleri bileşiklerinde daima aynı değerliği alırlar

2 B grubu metalleri (Geçiş metalleri) bileşiklerinde farklı (+) değerlik alabilirler

3 Ametallerin (-) değerlikleri genellikle bir tanedir Fakat farklı (+) değerlik alabilirler

4 Hidrojenin değerligi ametallerle yaptığı bileşiklerde (+1), metallerle yaptığı bileşiklerde (-1) dir

5 Oksijenin degerligi peroksitler hariç (-2) dir

6 Element halindeki atomların değerliği ve bileşiğin toplam yükü sıfırdır

Not: Değerliği bilinen elementler yardımıyla bilinmeyenler bulunabilir Bileşik nötr ise yükler toplamı sıfır olacaktır

Örnek

Aşağıdaki elementlerin değerlik bulunmalarını inceleyiniz

?

1 K2CrO4 Þ K = +1,O = – 2 olduğundan

2(+1) + Cr + 4 (– 2) = 0

Cr = + 6 bulunur

2 iyonundaki P nin değerliğini bulalım

+ 1 + P + (–8) = –2

P = + 5 olarak bulunur

BİLEŞİKLERİN SINIFLANDIRILMASI ASİTLER

ASİTLER

1 Suya H+1 iyonu verebilen bileşiklere asit denir

2 (Cu, Hg, Ag, Pt, Au) metalleri hariç diğer tüm metallerle H2 gazı açığa çıkar

3 Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir

4 Turnusol kağıdını kırmızıya boyarlar

5 Bazlarla reaksiyona girerek tuz oluştururlar

6 Tadları ekşidir

7 Asidin değerliği: Suya verdiği H+ iyonu sayısıdır

HBr® H+ + Br– (1) değerlikli

H2CO3 ® 2H+ + CO3–2 (2) değerlikli

CH3COOH® CH3COO– + H+ (1) değerlikli

8 Asitin kuvvetliliği: Suda %100 iyonlaşabilen asitlere kuvvetli asit, %100 iyonlaşamayanlara zayıf asit denir

Elektrik akımını iyi ileten asitlere kuvvetli asit, iyi iletmeyenlere zayıf asit denir

Periyotlar cetvelinde ise soldan sağa doğru ve yukarıdan aşağıya doğru asitlik kuvveti artar

BAZ

1 Suya OH- iyonu verebilen bileşiklere baz denir Metal hidroksitler bazdır

NH3 ®Amonyak bazı

2 Kuvvetli bazlar anfoter (Al, Zn) metallerle H2 gazı açığa çıkarırlar

3 Sulu çözeltisi elektrik akımını iletir

4 Turnusol kağıdını maviye boyarlar

5 Asitlerle reaksiyona girerek tuz oluştururlar

6 Tadları acıdır Ele kayganlık hissi verirler

7 Bazın değerliği: Suya verdiği OH- iyonu sayısıdır

KOH ® K+ + OH- (1) değerlikli

Ca(OH)2 ® Ca+2 + 2OH- (2) değerlikli

8 Bazın kuvvetliliği:suda %100 iyonlaşabilen bazlara kuvvetli, suda %100 iyonlaşamayanlara zayıf baz denir

Elektrik akımını iyi ileten bazlara kuvvetli, iletmeyenlere zayıf baz denir

Periyotlar cetvelinde sağdan sola ve yukarıdan aşağıya bazlık kuvveti artar
TUZLAR

Baz katyonu ile, asit anyonundan oluşan bileşiklere tuz adı verilir

HCl + KOH ® KCl + H2O

Ca(OH)2 + HCN ® Ca(CN)2 + H2O

CH3COOH + Mg (OH)2 ® Mg(CH3COO)2 + H2O

1 Kuvvetli asit + Kuvvetli baz ® Nötr tuz

2 Kuvvetli asit + Zayıf baz ® Asidik tuz

3 Zayıf asit + Kuvvetli baz ® Bazik tuz

OKSİTLER

Flor haricindeki elementlerin O2 ile yaptığı bileşiklere oksit adı verilir

1 Asidik oksit

Ametallerin oksijence zengin olan bileşiklerine denir

CO2, SO2, SO3, P2O5

a Su ile asitleri oluştururlar

CO2 + H2O ® H2CO3

b Bazlarla tuz oluştururlar

CO2 + 2KOH ® K2CO3 + H2O

2 Bazik oksit

Genellikle metal oksitler bazik oksittir

Na2O, CaO, Ag2O, CuO

a Su ile bazları oluştururlar

Na2O + H2O ® 2NaOH

b Asitlerle tuz oluştururlar

K2O + 2HNO3 ® 2KNO3 + H2O

3 Nötr oksit

Ametallerin oksijence eşit veya fakir olan oksitlerine nötr oksit denir

CO, NO, N2O

a Asitlerle, bazlarla ve su ile etkileşmezler

b Oksijen ile tekrar yakılabilirler

CO + 1/2 O2 ® CO2

4 Anfoter oksit

Hem asit ile hem de bazla ayrı ayrı reaksiyona girebilen maddelere anfoter maddeler denir

Asitlere karşı baz, bazlara karşı asit özelliği gösteren maddelere denir

Al2O3, ZnO, Al(OH)3, Zn(OH)2

5 Peroksit

iki tane Oksijenin toplam değerliği (O2)–2 ise, bu bileşiklere peroksit denir

a Bu oksitler ısıtılınca kolayca O2 gazı verirler

ısı

CaO2 ¾¾® CaO + 1/2O2

6 Bileşik Oksit

Farklı değerlik alabilen metal oksitlerin birleşmesi ile oluşan bileşiklere bileşik oksit denir Bileşiğin yapısında metal her iki değerliğini de bulundurur

FeO + Fe2O3 ® Fe3O4

PbO + PbO2 ® Pb2O3

2PbO + PbO2 ® Pb3O4