Basınç Nedir ? Basınç Birimleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-28-2012

B-) KAPALI KAPLARDAKİ GAZLARIN BASINCI

Gazlar konuldukları kabın şeklini alır ve hacmini doldurur

Gazlar, Sıkıştırabilme özelliğinden yararlanılarak basınç altında çok küçük hacimlere
sığdırılabilir

Gaz molekülleri her yönde serbestçe hareket eder

Kapalı bir kabın içinde bulunan gaz molekülleri ,birbirlerine ve kabın iç yüzeylerine çarpar

Basınç altında saklanan gazlar kullanılırken, depo edilen kaptan ihtiyaca göre kontrollü alınır

Kapalı kaplardaki gazların basıncı ,gazın hacmini azaltarak yada arttırarak değiştirebilir

Hareketli pistonla kapatılmış hava dolu silindir şeklinde bir kap düşünelim

Pistonu ittiğimizde silindir içindeki hava moleküllerinin sayısı değişmez; ama moleküller daha küçük bir hacme sıkıştırılır

Moleküller kabın iç yüzeylerine daha seyrek çarpar ve yaptıkları basınç azalır

Kapalı kaplardaki gazların basıncı gaz ısıtılarak veya soğutularak değiştirilebilir

Gazların basıncını ölçmek için manometreler kullanılır

Kapalı uçlu manometre ,içinde bir miktar civa olan, bir ucu kapalı , U şeklinde bir tüptür

Manometreye bağlı gaz kabında basınç arttığında, civa,diğer kolda yükselir

Açık uçlu manometrede gaz basıncının belirlenmesi biraz daha farklıdır

Bu amaçla açık manometre uca etki eden hava basıncı (Po) , barometreden okunur

Kapalı kaplardaki gaz basıncı;
a) Sıcaklık ve hacim sabit ise ,molekül sayısı ile doğru orantılıdır

b) Sıcaklık ve molekül sayısı sabit ise , hacim ile basınç ters orantılıdır

c) Basınç sıcaklık ile doğru orantılıdır

Yukarıdaki üç özellik bir arada değerlendirilirse ;
P

V = N

R

T olur

P= Basınç
N= Molekül sayısı
T= Sıcaklık
V= Hacim
R= Gaz sabiti

1

BOYLE – MARİOTLE KANUNU

Kapalı kaplardaki gazların sıcaklıkları sabit tutulmak şartı ile her durum
İçin hacimleriyle basınçlarının çarpımı sabittir

t0 = Sıcaklık
P= Basınç
N= Molekül sayısı
V= Hacim

P1

V1 = P2

V2 = P3

V3 =

= Pn

Vn = sabit

• Kapalı kaplardaki gazların sıcaklıkları sabit kalmak şartıyla hacimleriyle basınçları ters orantılıdır

2 ) CHARLES KANUNU :

3

GAY – LUSSAC KANUNU

ÖRNEK soru ;5

Şekildeki manometrenin
ucu kapalıdır

Buna göre kaptaki
sıvının basıncı kaç grf/cm2 olur ?
( d civa = 13,6 grf /cm3 tür)

ÇÖZÜM :
Pciva= 20 cm h =20 cm
d civa= 13,6 grf /cm 3

Borunun ucu kapalı olduğu için gazın basıncı
civanın basıncına eşittir

Pgaz = P civa
Pgaz = h civa

d civa CİVA
Pgaz = 20

13,6
Pgaz = 272 grf /cm 2 olur

HACİM -- BASINÇ İLİŞKİSİ

Sıcaklık sabit kalmak koşuluyla herhangi bir gazın hacmi ile basıncı arasındaki ilişki plastik bir enjektörle anlaşılır

Enjektörün ucu baş parmakla kapatılarak piston ileriye doğru itilir

Hacim küçüldükçe içerideki havanın basıncı artar

Sabit sıcaklıkta hacim ile basınç arasındaki ilişkiyi biliyoruz

Boyle-Maritto Yasasına göre , kapalı kaptaki bir gazın sıcaklığı sabit tutulduğunda , hacmi ile basıncının çarpımı sabittir

P

V = sabit P1

V1 = P2

V2

Bir gazın sıcaklığı sabit tutularak hacmi değiştirildiğinde ,gazın ilk durumdaki hacim – basınç çarpımı , ikinci durumdaki hacim – basınç çarpımına eşittir

10-28-2012	#3
Prof. Dr. Sinsi	Basınç Nedir ? Basınç Birimleri B-) KAPALI KAPLARDAKİ GAZLARIN BASINCI Gazlar konuldukları kabın şeklini alır ve hacmini doldurur Gazlar, Sıkıştırabilme özelliğinden yararlanılarak basınç altında çok küçük hacimlere sığdırılabilir Gaz molekülleri her yönde serbestçe hareket eder Kapalı bir kabın içinde bulunan gaz molekülleri ,birbirlerine ve kabın iç yüzeylerine çarpar Basınç altında saklanan gazlar kullanılırken, depo edilen kaptan ihtiyaca göre kontrollü alınır Kapalı kaplardaki gazların basıncı ,gazın hacmini azaltarak yada arttırarak değiştirebilir Hareketli pistonla kapatılmış hava dolu silindir şeklinde bir kap düşünelim Pistonu ittiğimizde silindir içindeki hava moleküllerinin sayısı değişmez; ama moleküller daha küçük bir hacme sıkıştırılır Moleküller kabın iç yüzeylerine daha seyrek çarpar ve yaptıkları basınç azalır Kapalı kaplardaki gazların basıncı gaz ısıtılarak veya soğutularak değiştirilebilir Gazların basıncını ölçmek için manometreler kullanılır Kapalı uçlu manometre ,içinde bir miktar civa olan, bir ucu kapalı , U şeklinde bir tüptürManometreye bağlı gaz kabında basınç arttığında, civa,diğer kolda yükselir Açık uçlu manometrede gaz basıncının belirlenmesi biraz daha farklıdır Bu amaçla açık manometre uca etki eden hava basıncı (Po) , barometreden okunur Kapalı kaplardaki gaz basıncı; a) Sıcaklık ve hacim sabit ise ,molekül sayısı ile doğru orantılıdır b) Sıcaklık ve molekül sayısı sabit ise , hacim ile basınç ters orantılıdır c) Basınç sıcaklık ile doğru orantılıdır Yukarıdaki üç özellik bir arada değerlendirilirse ; P V = N R T olur P= Basınç N= Molekül sayısı T= Sıcaklık V= Hacim R= Gaz sabiti 1 BOYLE – MARİOTLE KANUNU Kapalı kaplardaki gazların sıcaklıkları sabit tutulmak şartı ile her durum İçin hacimleriyle basınçlarının çarpımı sabittir t0 = Sıcaklık P= Basınç N= Molekül sayısı V= Hacim P1 V1 = P2 V2 = P3 V3 == Pn Vn = sabit • Kapalı kaplardaki gazların sıcaklıkları sabit kalmak şartıyla hacimleriyle basınçları ters orantılıdır 2 ) CHARLES KANUNU : 3 GAY – LUSSAC KANUNU ÖRNEK soru ;5 Şekildeki manometrenin ucu kapalıdır Buna göre kaptaki sıvının basıncı kaç grf/cm2 olur ? ( d civa = 13,6 grf /cm3 tür) ÇÖZÜM : Pciva= 20 cm h =20 cm d civa= 13,6 grf /cm 3 Borunun ucu kapalı olduğu için gazın basıncı civanın basıncına eşittir Pgaz = P civa Pgaz = h civa d civa CİVA Pgaz = 20 13,6 Pgaz = 272 grf /cm 2 olur HACİM -- BASINÇ İLİŞKİSİ Sıcaklık sabit kalmak koşuluyla herhangi bir gazın hacmi ile basıncı arasındaki ilişki plastik bir enjektörle anlaşılır Enjektörün ucu baş parmakla kapatılarak piston ileriye doğru itilir Hacim küçüldükçe içerideki havanın basıncı artar Sabit sıcaklıkta hacim ile basınç arasındaki ilişkiyi biliyoruz Boyle-Maritto Yasasına göre , kapalı kaptaki bir gazın sıcaklığı sabit tutulduğunda , hacmi ile basıncının çarpımı sabittir P V = sabit P1 V1 = P2 V2 Bir gazın sıcaklığı sabit tutularak hacmi değiştirildiğinde ,gazın ilk durumdaki hacim – basınç çarpımı , ikinci durumdaki hacim – basınç çarpımına eşittir