Tampon Çözelti Nedir? İnsan Vücudunda Bulunan Tampon Çözeltiler

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-28-2012

Tampon Çözelti Nedir?

Tampon çözelti, zayıf bir asit ve tuzu veya zayıf bir baz ve tuzundan oluşan çözeltilere denir

Bir çözeltiye belli miktarlara kadar asit veya baz eklendiğinde, çözeltinin pH değerinin değişmesini engeller yönde tepkime verebilen özel çözeltilere ?tampon çözelti? denir

Örneğin 0

01 mol hidroklorik asit, 1 litre saf suya eklenirse; çözeltinin pH? ı 7? den 2? ye düşer

Ancak aynı miktarda hidroklorik asidi, 1 litre tampon çözeltiye eklersek, pH derişimi sadece 0

1 birim civarında olur

Tampon çözeltinin içinde ya zayıf asit ve onun konjuge bazı; ya da zayıf baz ve onun konjuge asidi bulunur

Böylece tampon çözeltinin içinde hem asit hem de baz karakterli parçacıklar bulunur

Tampon çözeltinin nasıl bir etkileşme yaptığını bir örnekle açıklayalım

Yaklaşık olarak eşit miktarlarda zayıf bir asit (HA diyelim) ve onun konjuge bazı (A-) bulunan bir tampon çözeltimiz olsun

Eğer çözeltiye kuvvetli asit eklenirse, çözeltideki A- iyonlarıyla tepkimeye girer ve HA oluşur

H+(aq) + A-(aq) ---> HA(aq)

Eğer tampon çözeltiye kuvvetli baz eklenecek olursa, bazdan gelecek (OH-) iyonlarıyla çözeltideki zayıf asit (HA) tepkimeye girer ve su açığa çıkar

OH-(aq) + HA(aq) ---> H2O + A-(aq)

Böylece kuvvetli asit veya baz eklense bile tampon çözeltinin her ikisinin etkisini de azaltacak yönde tepkime vermesi, pH değişiminin az olmasını sağlar

Vücudumuzdaki kan, bir çeşit tampon çözeltidir

Kan ve benzeri biyolojik sıvıların işlevlerini yerine getirebilmeleri için, ortamın pH değeri belirli olmalı ve ani değişiklikleri engellemelidir

Kanın oksijen taşıyabilmesi için ortamın pH değeri 7

4 olmalıdır

Eğer pH değeri 0

1 birim kadar bile değişseydi, kan oksijen taşıma özelliğini kaybederdi

Kanımızdaki tampon çözeltide karbonik asit (H2CO3) ve bikarbonat (HCO3-) konjuge asit baz çifti yanında, başka konjuge asit baz çiftleri de vardır

10-28-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Tampon Çözelti Nedir? İnsan Vücudunda Bulunan Tampon Çözeltiler Tampon Çözelti Nedir? Tampon çözelti, zayıf bir asit ve tuzu veya zayıf bir baz ve tuzundan oluşan çözeltilere denir Bir çözeltiye belli miktarlara kadar asit veya baz eklendiğinde, çözeltinin pH değerinin değişmesini engeller yönde tepkime verebilen özel çözeltilere ?tampon çözelti? denir Örneğin 001 mol hidroklorik asit, 1 litre saf suya eklenirse; çözeltinin pH? ı 7? den 2? ye düşer Ancak aynı miktarda hidroklorik asidi, 1 litre tampon çözeltiye eklersek, pH derişimi sadece 01 birim civarında olur Tampon çözeltinin içinde ya zayıf asit ve onun konjuge bazı; ya da zayıf baz ve onun konjuge asidi bulunur Böylece tampon çözeltinin içinde hem asit hem de baz karakterli parçacıklar bulunur Tampon çözeltinin nasıl bir etkileşme yaptığını bir örnekle açıklayalım Yaklaşık olarak eşit miktarlarda zayıf bir asit (HA diyelim) ve onun konjuge bazı (A-) bulunan bir tampon çözeltimiz olsun Eğer çözeltiye kuvvetli asit eklenirse, çözeltideki A- iyonlarıyla tepkimeye girer ve HA oluşur H+(aq) + A-(aq) ---> HA(aq) Eğer tampon çözeltiye kuvvetli baz eklenecek olursa, bazdan gelecek (OH-) iyonlarıyla çözeltideki zayıf asit (HA) tepkimeye girer ve su açığa çıkar OH-(aq) + HA(aq) ---> H2O + A-(aq) Böylece kuvvetli asit veya baz eklense bile tampon çözeltinin her ikisinin etkisini de azaltacak yönde tepkime vermesi, pH değişiminin az olmasını sağlar Vücudumuzdaki kan, bir çeşit tampon çözeltidir Kan ve benzeri biyolojik sıvıların işlevlerini yerine getirebilmeleri için, ortamın pH değeri belirli olmalı ve ani değişiklikleri engellemelidir Kanın oksijen taşıyabilmesi için ortamın pH değeri 74 olmalıdır Eğer pH değeri 01 birim kadar bile değişseydi, kan oksijen taşıma özelliğini kaybederdi Kanımızdaki tampon çözeltide karbonik asit (H2CO3) ve bikarbonat (HCO3-) konjuge asit baz çifti yanında, başka konjuge asit baz çiftleri de vardır