Basit Makinalar

Kasnaklar ve Dişliler



Kasnaklar ve dişliler Şekil - 11 (a) ve (b) de görüldüğü gibidir

Kas*naklar ve dişliler farklı merkezli ve aynı merkezli olmak üzere

iki du*rumda incelenir

a Farklı Merkezli Kasnak ve Dişliler

Şekil - 12 de görülen dişliler farklı merkezlidir Kasnaklarda iş iletimi kayış yardımıyla,

dişlilerde ise diş yardımıyla olur

Şekil - 13 (a) ve (b) deki kasnakların dönme yönü kayışların düz ve çapraz

bağlanmalarına göre değişir Kasnakların tur sayıları yarıçapla-rıyla ters orantılıdır

Yani yarıçapı küçük

olan daha fazla tur atar f ye tur sayısı dersek, tur sayısıyla yarıçap arasında;

f1 r1 = f2 r2

ilişkisi vardır

Özellikleri:

Her dişli bir öncekine ve bir sonrakine göre ters yönde döner O hal*de birinci

dişli ile üçüncü dişli aynı yönde

döner

Dişlilerin üzerindeki özdeş diş sayıları yarıçapları ile doğru orantılıdır

Dişli ve kasnakların birim zamanda dönme sayıları yarıçaplarıyla ters orantılıdır

Not: Dişli ve kasnaklarda, aralardaki elemanların vazifesi iletim olduğundan, diğer

dişliler arasındaki devir sayıları sorulduğunda, aradaki bu elemanı hesaba katmaya

gerek yoktur Doğrudan kıyaslanan elemanlar göz önüne alınacaktır

Şekil - 14 deki gibi kasnaklardan birine yük bağlanıp diğer kasnaklar*dan F kuvveti

uygulayarak yükün çekilmesi durumunda F ile G arasın*daki ilişki, iş prensibine göre

bulunur Hiç bir basit makinada işten ka*zanç olmadığına göre, F ile G kuvvetlerinin

yaptığı iş eşit olur

Fx1 = Gx2

x1 ve x2 kasnaklara dolanan iplerin uzunluğu kadardır Burada x1 = x2

olduğundan; F = G olur

b Aynı Merkezli Kasnak ve Dişliler

Şekil - 15 deki kasnak ve dişliler birbirlerine perçinli (yapışık) olup dönme yönleri ve tur sayılan daima aynıdır

Vida

Şekil - 16 daki vida F kuvveti yardımıyla 1 tur attığında bir vida adımı kadar (a) tahtanın içine girer, n tane tur attığında ise n a kadar içeriye girer

Vida F kuvvetiyle döndürüldüğünde tahtaya P büyüklüğünde etki kuvveti uygular Bunlar arasında

F 2pb = P a

bağıntısı vardır Vida n kez döndüğünde h gömülme miktarı kadar olur