İnceltme (Düzeltme) İşareti Ve Türkçe'de Kullanımı

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-28-2012

İnceltme (Düzeltme) İşareti ve Türkçe'de Kullanımı

TDK, Türk Dil Kurumu

İnceltme (Düzeltme) İşareti

Bir noktalama işareti ve bir tipografik işarettir

"Düzeltme işareti" veya "şapka" olarak da adlandırılır

Türkçede kullanımı

* Arapça ve Farsça kökenli sözcüklerde g, k ünsüzlerinden sonra gelen a, ü ünlülerinin üzerine inceltme işareti konur

Bu inceltme işareti g, k ünsüzlerinden sonra gelen a, ü ünlülerinin kimi zaman ince kimi zaman da uzun okunmasını sağlar

Örnek: Dükkân, kâfir, mahkûm, sükût, kâğıt, mezkûr, kâbus, rüzgâr, hikâye, mekân, yadigâr, ordugâh

* Yazımları aynı, anlam ve okunuşları ayrı olan yabancı sözcükleri ayırt etmek için inceltme işareti konur

Örnek:

adet: sayı

âdet: görenek, alışkanlık

alem: bayrak, minare ve cami kubbelerinin üstündeki hilâl

âlem: dünya, evren

aşık: küçük kemik, aşık kemiği

âşık: çok seven kimse

hal: sebze-meyve satılan yer

hâl: durum, vaziyet

* Arapça ve Farsça kökenli sözcüklerde l ünsüzünün ince okunduğunu göstermek için de kullanılır

Örnek: Ahlâk, felâket, ilâve, kelâm, billûr, ilâç, lâle, lâzım, üslûp

* Nisbet î'sini göstermek için düzeltme işareti kullanılır

Örnek: Millî, siyasî, hukukî, askerî, ilmî, insanî, iktisadî

(Nisbet î'sinin yerine Türkçe'de kimi zaman -sel, -sal ekleri kullanılabilir

Örnek: Siyasî - siyasal, dinî - dinsel

Not: Alfabetik sıralamalarda kısa ünlüler önce gelir

Örneğin alem kelimesi âlem kelimesinden önce yazılır

İngilizcede kullanımı

* İngilizce'de "caret" adını alan inceltme işareti, bir metin gözden geçirilirken metnin herhangi bir yerinde düzeltme yapılmasını gerektiğini ortaya koyar

Daha çok bir noktalama işaretinin yokluğuna, kelime eksikliğine ya da yarım bırakılmış cümlelere işaret eder

Bilgisayar

* Bilgisayarcılıktaki programlama dillerinde kullanılan bir işarettir

10-28-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	İnceltme (Düzeltme) İşareti Ve Türkçe'de Kullanımı İnceltme (Düzeltme) İşareti ve Türkçe'de Kullanımı TDK, Türk Dil Kurumu İnceltme (Düzeltme) İşareti Bir noktalama işareti ve bir tipografik işarettir "Düzeltme işareti" veya "şapka" olarak da adlandırılır Türkçede kullanımı * Arapça ve Farsça kökenli sözcüklerde g, k ünsüzlerinden sonra gelen a, ü ünlülerinin üzerine inceltme işareti konur Bu inceltme işareti g, k ünsüzlerinden sonra gelen a, ü ünlülerinin kimi zaman ince kimi zaman da uzun okunmasını sağlar Örnek: Dükkân, kâfir, mahkûm, sükût, kâğıt, mezkûr, kâbus, rüzgâr, hikâye, mekân, yadigâr, ordugâh * Yazımları aynı, anlam ve okunuşları ayrı olan yabancı sözcükleri ayırt etmek için inceltme işareti konur Örnek: adet: sayı âdet: görenek, alışkanlık alem: bayrak, minare ve cami kubbelerinin üstündeki hilâl âlem: dünya, evren aşık: küçük kemik, aşık kemiği âşık: çok seven kimse hal: sebze-meyve satılan yer hâl: durum, vaziyet * Arapça ve Farsça kökenli sözcüklerde l ünsüzünün ince okunduğunu göstermek için de kullanılır Örnek: Ahlâk, felâket, ilâve, kelâm, billûr, ilâç, lâle, lâzım, üslûp * Nisbet î'sini göstermek için düzeltme işareti kullanılır Örnek: Millî, siyasî, hukukî, askerî, ilmî, insanî, iktisadî (Nisbet î'sinin yerine Türkçe'de kimi zaman -sel, -sal ekleri kullanılabilir Örnek: Siyasî - siyasal, dinî - dinsel Not: Alfabetik sıralamalarda kısa ünlüler önce gelir Örneğin alem kelimesi âlem kelimesinden önce yazılır İngilizcede kullanımı * İngilizce'de "caret" adını alan inceltme işareti, bir metin gözden geçirilirken metnin herhangi bir yerinde düzeltme yapılmasını gerektiğini ortaya koyar Daha çok bir noktalama işaretinin yokluğuna, kelime eksikliğine ya da yarım bırakılmış cümlelere işaret eder Bilgisayar * Bilgisayarcılıktaki programlama dillerinde kullanılan bir işarettir