Kaside Nedir ? Kaside Örnekleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-28-2012

Kaside Nedir

Kasideler, genellikle birini övmek veya yermek amacıyla yazılan şiirlerdir

daha çok din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılan divan edebiyatı şiirlerdir

Kaside şairlerine kaside-gü (kaside söyleyen), kaside-sera ya da kaside-perdaz (kaside yazan) denir

Çok katı bir kalıpla yazılan kasideler, 6 bölümden oluşur

Türk edebiyatında 13

yüzyılda kullanılmaya başlanır

Nazım birimi beyittir

Beyit sayısı 33-99 arasında değişir

Kasidenin ilk beyitine matla denir

Şair kasidesi içinde matlayı tekrar ederse tecdid-i matla denir

Matlayı birden çok tekrar ederse bu zat-ül met@i veya zül met@idir

Kasidenin son beyitine makta , şairin mahlasının bulunduğu beyite taç beyit denir

Kasidenin en güzel beyiti beyt-ül kasid olarak isimlendirilir

Kaside Örnekleri;

Kaside
Bu şehr-i Sitanbûl ki bî-misl ü behâdır
Bir sengine yekpâre Acem mülkü fedâdır

Bir gevher-i-yekpâre iki bahr arasında
Hurşîd-i cihân-tâb ile tartılsa sezâdır

Altında mı üstünde midir cennet-i a'lâ
Elhak bu ne hâlet bu ne hoş âb u hevâdır

İnsâf[ı] değildir anı dünyâya değişmek
Gülzâr[ı]ların cennete teşbîh hatâdır

İstanbul'un evsâfını mümkün mü beyân hiç
Maksûd[ı] hemân sadr-ı kerem-kâra senâdır

Ez-cümle Nedîmâ kulun ey Âsaf-ı devrân
Müstağrak-ı lütf u kerem ü cûd u atâdır
NEDİM

Fuzûlî'nin Su Kasidesi;

Nesîb 15 beyit, Giriz 1 beyit, Medhiyye 13 beyit, Fahriyye ve Tâc 1 beyit, Duâ 2 beyit olarak kaleme alınmıştır

Tegazzül yoktur

Fuzûlî nesib bölümüne itina etmiş, gerçekten güzel beyitlerle kendi aşkını ve âşığın hallerini anlatarak usta olduğu bir vâdîde şairlik gücünü göstermeye çalışmıştır

Girizgâhı başarılıdır, bir bölümden diğerine ustaca geçmiştir

Medhiyyede mübalağacı şairler gibi değil, olanı anlatmış; Hz

Peygamber'i gerçek vasıfları ile övmüştür

Bu bölümde onun Peygamber sevgisi, aşkı, coşkun bir ifade ile nakledilmiştir

Tâc beyte fahriyyeyi de yüklemiş , bir yandan mahlasını tevriyeli kullanılışı ile, sözleri ile tevazua sığınırken, diğer yandan da edep ölçülerini aşmadan kendisini övmüştür

Şiirin dua bölümünde de çarpıcılık, farklılık vardır

Dikkat edilirse şair Hz

Peygamber için duâ etmemiş, duâya ihtiyacı olmayan Resûl-i Ekrem'in şefâatine sığınmıştır

Kasidenin nesib bölümünde âşığın hallerinden ve aşktan bahsedilmiştir

Na't içinde âşıkâne sözler söyleme aslında Fuzûlî'nin tabiî tavrıdır

Su Kasidesi aruzun remel bahrinden fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün kalıbı ile yazılmıştır

Fuzûlî'yi bu şiirde aruza hâkimiyet bakımından fazla başarılı bulmuyoruz

Az bir kısmı özel vurgu sağlayarak şiire ses güzelliği sağlasa da, kırk beş kelimede yaptığı birer imâle, yedi kelimede yaptığı ikişer imâle, bir kelimede yaptığı üç imâle ve bir kelimede (seng-i hârâ'da) yaptığı zihâf onun teknik yönden başarısını gölgelemektedir

10-28-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Kaside Nedir ? Kaside Örnekleri Kaside Nedir Kasideler, genellikle birini övmek veya yermek amacıyla yazılan şiirlerdir daha çok din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılan divan edebiyatı şiirlerdir Kaside şairlerine kaside-gü (kaside söyleyen), kaside-sera ya da kaside-perdaz (kaside yazan) denir Çok katı bir kalıpla yazılan kasideler, 6 bölümden oluşur Türk edebiyatında 13 yüzyılda kullanılmaya başlanır Nazım birimi beyittir Beyit sayısı 33-99 arasında değişir Kasidenin ilk beyitine matla denir Şair kasidesi içinde matlayı tekrar ederse tecdid-i matla denir Matlayı birden çok tekrar ederse bu zat-ül met@i veya zül met@idir Kasidenin son beyitine makta , şairin mahlasının bulunduğu beyite taç beyit denir Kasidenin en güzel beyiti beyt-ül kasid olarak isimlendirilir Kaside Örnekleri; Kaside Bu şehr-i Sitanbûl ki bî-misl ü behâdır Bir sengine yekpâre Acem mülkü fedâdır Bir gevher-i-yekpâre iki bahr arasında Hurşîd-i cihân-tâb ile tartılsa sezâdır Altında mı üstünde midir cennet-i a'lâ Elhak bu ne hâlet bu ne hoş âb u hevâdır İnsâf[ı] değildir anı dünyâya değişmek Gülzâr[ı]ların cennete teşbîh hatâdır İstanbul'un evsâfını mümkün mü beyân hiç Maksûd[ı] hemân sadr-ı kerem-kâra senâdır Ez-cümle Nedîmâ kulun ey Âsaf-ı devrân Müstağrak-ı lütf u kerem ü cûd u atâdır NEDİM Fuzûlî'nin Su Kasidesi; Nesîb 15 beyit, Giriz 1 beyit, Medhiyye 13 beyit, Fahriyye ve Tâc 1 beyit, Duâ 2 beyit olarak kaleme alınmıştır Tegazzül yoktur Fuzûlî nesib bölümüne itina etmiş, gerçekten güzel beyitlerle kendi aşkını ve âşığın hallerini anlatarak usta olduğu bir vâdîde şairlik gücünü göstermeye çalışmıştır Girizgâhı başarılıdır, bir bölümden diğerine ustaca geçmiştir Medhiyyede mübalağacı şairler gibi değil, olanı anlatmış; Hz Peygamber'i gerçek vasıfları ile övmüştür Bu bölümde onun Peygamber sevgisi, aşkı, coşkun bir ifade ile nakledilmiştir Tâc beyte fahriyyeyi de yüklemiş , bir yandan mahlasını tevriyeli kullanılışı ile, sözleri ile tevazua sığınırken, diğer yandan da edep ölçülerini aşmadan kendisini övmüştür Şiirin dua bölümünde de çarpıcılık, farklılık vardır Dikkat edilirse şair Hz Peygamber için duâ etmemiş, duâya ihtiyacı olmayan Resûl-i Ekrem'in şefâatine sığınmıştır Kasidenin nesib bölümünde âşığın hallerinden ve aşktan bahsedilmiştir Na't içinde âşıkâne sözler söyleme aslında Fuzûlî'nin tabiî tavrıdır Su Kasidesi aruzun remel bahrinden fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün kalıbı ile yazılmıştır Fuzûlî'yi bu şiirde aruza hâkimiyet bakımından fazla başarılı bulmuyoruz Az bir kısmı özel vurgu sağlayarak şiire ses güzelliği sağlasa da, kırk beş kelimede yaptığı birer imâle, yedi kelimede yaptığı ikişer imâle, bir kelimede yaptığı üç imâle ve bir kelimede (seng-i hârâ'da) yaptığı zihâf onun teknik yönden başarısını gölgelemektedir