İsparta Yemekleri

A) Çorbalar

1 Pirinç Çorbası: Pirinç et suyunda pişer Et ile nohut haşlanarak bir tencerenin içinde yağ, salça, maydanoz ilavesi ile beraber pişirilir

2 Top Tarhana: Dövülmüş buğday dere otu ve tuz ile suda kaynatılıp şişirilir Soğuduktan sonra yoğurt, nane, maydanoz ile yoğrulur Bir bezin üzerine yumurta büyüklüğündeki parçalar halinde döşenir ve kurutulur Pişirileceği zaman akşamdan ılık suya salınır Ertesi gün haşlanmış nohut ve börülce ilave edilerek bir süre kaynatılır Sonra kızdırılmış yağ ve salça eklenir

3 Tutmaş: Yumurta, su, un ve tuz ile hamur hazırlanır Yufka şeklinde hamur açılır, çok ince tel şehriye tarzında kesilip kurutulur, yağ ve salça ile çorbası yapılır

4 Oğmaş: Tabağa biraz un ve su konur, su çok az olmalıdır Un elde, tane tane oluncaya kadar ovalanır Minik minik tanecikler oluşmuştur Diğer taraftan, tencereye yarıya kadar su konur ve kaynatılır Kaynayan suyun içine ovalanan un tanecikleri bırakılır 15-20 dakika pişesiye kadar karıştırılır Tencereye konulan suyun yarısı kadar süt ilave edilir Biraz daha kaynatıldıktan sonra indirilir Üzerine sos olarak yine küçük bir tavaya konulan yağa, kaymak yağı ilave edilir ve kızartılarak çorbaya dökülür Sıcak olarak servis yapılır

5 Toyga: Et haşlanır, didilir Pirinç, nane, maydanoz hepsi beraber piştikten sonra üzerine yoğurt dökülür Sakız gibi olan çorbanın üzerine kızarmış yağ dökülür

6 Arapaşı: Kümes hayvanların etinden pişirilir Ayrı bir kapta acı biber, salça, yağ ve tuz kavrulur Kaynatılmış suyun içine biraz un dökülerek koyulaştırılır Üzerine kızarmış yağ ve salça konularak etle birlikte yenir En çok Senirkent yöresinde pişirilir

7 Yayla: Pirinç haşlanır ve üzerine ezilmiş yoğurt ile et suyu ilave edilir Bir miktar böyle kaynatıldıktan sonra üzerine kızdırılmış yağ ilave edilir Üzerine kuru nane veya maydanoz serpilir

8 Sülüklü Çorba: Kara mercimek ayıklanır ve yıkanır Bir kapta haşlanır Piştikten sonra içine elde yapılma uzunca kesilmiş makarnadan atılır Makarna piştikten sonra ocaktan indirilir Küçük bir dığana (tava), biraz kaymak yağı konup, kızartıldıktan sonra pişen çorbanın üzerine katılır Tuz atıp karıştırıldıktan sonra sıcak olarak servis yapılır Bu çorbaya “sakala sarkan” da denir

9 İrmik Çorbası: Çorbası yapılan irmik, helvası yapılan irmik değildir Buğday pişirildikten sonra kurutulur Kurutulan buğdayın kabukları bir dibekte dövülerek alınır Buna “irmik” adı verilir Keşkek ile karıştırmamak gerekir Keşkek buğdayının kabuğu pişirilmeden soyulur Bir miktar irmiğe, pastırma ve su ile bir tencerede iyice pişirilir Pişirme işi bir çömlek içinde tandır ekmeklerinin yapıldığı yerde ya da fırında olursa daha güzel olur Bahsedilen pastırma da bilinen Kayseri pastırması değildir Pişen irmik çorbası bir kepçe ile dövülür Daha sonra yağ ve salça ilave edilerek yenir

B) Et Yemekleri

1 Tandır Kebabı: Kebaplık etler şişlere dizilerek toprak veya beton fırınların içine, kenarlara döşenir Fırının ortasında yanan ateşin etkisiyle etler kızarır

2 Yoğurtlu Et: Nohutla et hoşlanır Yoğurt bir kaşık nişastayla ezilerek haşlanmış ete dökülür Birlikte biraz kaynatıldıktan sonra üzerine kızarmış yağ ve mevsime göre yaş veya kuru nane ekilir

3 Tas Kebabı: Kuşbaşı etle birlikte küçük soğan, patates, sarımsak, kimyon, kara biber, tuz ve salça bir tencereye doldurulur Pişerken tencerenin üzerine, malzemenin üstüne kıpırdamasın diye havan bastırılır Tencerenin içine yavaş yavaş su dökülerek pişirilir Su çektikçe ilave edilir Su çekilmediğinde piştiği anlaşılır

4 Çömlek Kebabı: Kuşbaşı eti çömleğin içine döşenir Üzerine küçük soğan, dilimlenmiş patates veya patlıcan dilimler halinde konur Üzerine kimyon, karabiber, kekik, domates ve yağ konularak çömleğin ağzı kağıtla bağlanır Fırındaki ateşin ortasına konur ve zaman zaman silkelenerek pişirilir

5 Tirit: Ekmek ince dilimler halinde kızartılır, tabağa dizilir Haşlanmış paça tirit gibi üzerine dökülür Onun üzerine sarımsaklı sirke dökülerek yenir

6 Banak: Parça et haşlanarak suyu alınır Yufka ya da pide küçük küçük bölünerek, etin suyu bu ekmek parçalarının üzerine dökülür Sonra bunlar haşlanmış parça etin üzerine konularak yenir

7 Yumurta Mıhlaması: Kavrulmuş kıyma, soğan, yeşil biber, domates karabiber ve yağ birlikte bir müddet kavrulur Daha sonra tencerenin içinde yumurtalar için küçük yuvalar açılarak yumurtalar kırılır ve kısık ateşte pişirilip yenir

8 KapamaBütünet: Kaburga etleri parçalar halinde but etleriyle birlikte kazanda suyla haşlanır Kazanın üzerine saç konur Daha sonra tabaklara pide doğranarak haşlanan etle birlikte yenir

9 Kabine: Et haşlandıktan sonra ufak ufak didilir Halka halka doğranan soğan ilk önce tuz ve biberle ovulur ve bir tencerenin içine döşenir Sonra soğanın üstüne et, etin üstüne ılık suda kabarmış pirinç döşenir En üste temiz bir tabak kapanarak tabağın hizasına gelinceye kadar et suyu konur ve tencerenin kapağı örtülerek pişirilir

10 Keşkek: Büyükçe bir toprak çömleğin içine ilk önce pastırma konur Sonra biraz don yağı ilave edilir Üzerine bir gün önceden ıslatılmış keşkek konur ve ağzı kapatılır Akşam mahalle fırınına götürülür Fırında gün boyu yanmış olan odunların közleriyle sabaha kadar pişer Arada bir fırıncı keşkeği karıştırır ve ilgilenir Keşkek sabahleyin fırından alınır Bir kepçeyle iyice karıştırılarak birbirine girmesi sağlanır ve tuzu ayarlanır İsteğe göre üzerine yağ kızartılarak sos yapılır Sıcak olarak yenir

Keşkek adının gelişi hakkında rivayetler vardır Anlatılan bir rivayet şöyledir:

Asıl adı Kutlugün olan Keşkek Baba, Orta Asyadan göç edip anayurdumuza gelen Türk boylarından asil bir boya sahip kimsedir Salur boyundan olan Kutlugün, kırk kişilik ailenin en gencidir Yeni evlidir Yollarda çok kişi ölmüş ve 4 yaşlarında yeğeni Eymir, hamile olan eşi Hacerle tek başlarına kalmışlardır Sırtlarındaki tek azık torbasıyla Eymir ırmağı kenarına gelebilmişlerdir Üçü de çok perişan v açlıktan bitkin durumdadırlar

Eymir ve Salur civarlarında konaklayan üç kişilik göç kafilesi, alacakaranlıkta torbalarındaki son kalıntılarla açlıklarını giderebilmek için kırık çanaklarına ne varsa boşaltırlar ve Eymir suyundan içine katarak ateşe koyup, pişmesini beklerler Hazırlanan yemeğin içinde ezilmiş buğday, bir parça kurumuş tuzlu et, bir miktar nohut, mercimek ve kuru fasulye bulunmaktadır Hepsi de çok yorgun oldukları için oracıkta uyuyup kalırlar Ertesi sabah gün doğduğunda Hacer uyanır Ocaktaki yemeğin kabardığını görür ve hemen ağaçtan bir kabuk koparıp karıştırır Sonra tadına bakar ve mırıldanır: “Aman Allahım, bu ne böyle, hepsi de mükemmel pişmiş, hılt haşgeş olmuş, keşkeş gibi” der Hemen Kutlugünü kaldırır Ağzından mırıltılarla çıkan sözleri ona söyleyerek: “Bey bey gel bak! Keşkek gibi olmuş Hepsi iyiden iyiye pişmiş” der

Kutlugün uyanınca gerçekten de yemesi hoş olan bu yemeği çok beğenir ve karısına dönerek: “Benim melek hatunum Bu güzel yemeği, Tanrının lütfuyla taam edelim ve adını senin dediğin gibi Keşkek koyalım Bu bizim buluşumuzdur” der

Hacer “Olur beyim, yiğit beyim, bu buluş senindir Madem ki senin adını da Keşkek Baba koyalım” diyerek fikrini belirtir O günden bu güne kadar keşkek severek yenilmektedir

11 Balık Doldurması: Pirinç, soğan, maydanoz, nane, tarçın, fıstık, üzüm ve zeytinyağı maddeleri ile "iç" denilen bir malzeme hazırlanarak temizlenmiş büyük balıkların karnına doldurulur ve karın dikilir Tepsinin içine döşenen balıkların üzerine salçalı yağ veya su gezdirilerek fırına verilir

12 Kapama (Papaz Yahnisi): Kızartması yapılmayan sazan balığının kuyruğu ve başı "kapama" denilen yemeğe malzeme olur Bunun için soğan halka halka doğranıp zeytinyağda kavrulur Biraz salça konularak sulandırılır Bir veya iki yemek kaşığı sirke ilave edilir Parçalanmış balıklar salçalı sirkeli suyun içine konularak pişirilir Üzerine isteğe göre kuru nane veya limon suyu konularak yenilir

13 Balık Kurması: Eğirdir Gölünde tatlı su levreği, sazan ve ıstakoz çıkmaktadır bu balıklardan bazı yöresel yemekler yapılmaktadır Bunlardan bazıları şöyledir: "Sıraz" veya "Çiçek balığı" denilen balığın sümüksü tabakası, yüzgeçleri ve iç organları bıçakla temizlenir Sırtının iki yanı bıçakla çizilir Daha sonra içi kaya tuzu ile doldurularak toprak küplere veya tencerelere istif edilir Üzerine bir ağırlık bastırılarak 40 gün bekletilir

14 Av Hayvanları: Yörede avlanan, tavşan, keklik, karabatak (daldanmeki), yaban ördeği gibi yaban ev hayvanları avlanarak yahnisi, çorbası ve eti haşlanıp yenir