Din Nedir ? Din Tanımları

Kur'ân'da Din Kavramı

Denebilir ki dinin en güzel ve kapsamlı tarifini Kur'an'da bulmak mümkündür Çeşitli vesilelerle Kur'an-ı Kerim'in 91 ayetinde geçen "din" kelimesini 27 ana başlık altında toplayabiliriz Bunların en belli başlıları şunlardır:
1- Din Allah'dan bir vasiyettir(1)
2- Dinde zorlama yoktur (2)
3- Din ilimleri öğrenilmelidir (3)
4- Din üzerimize güçlük yüklemez (4)
5- Din hususunda haddi aşmamak gerekir (5)
6- Din yalnız Allah'a tahsis edilir (6)
7- Allah'ın emirlerini yerine getirenler din kardeşidirler (7)
8- Dinde amellere göre ceza ve mükâfat vardır (8)
9- Din ceza günüdür (9)
10- Din hususunda yardım isteyenlere yardım etmek lâzımdır (10)
11- İslâm dini kemale erdirilmiştir (11)
12- Allah indinde Hak Din İslâmdır (12)
Ana hatlarıyla sıralanan ve ayetlere dayanılarak yapılan bu gruplandırmaların başlıca dört unsurdan meydana geldiği tesbit edilmiştir:
1- Hâkimiyet ve en üstün otorite,
2- Bu yüksek otorite ve hâkimiyete itaatle boyun eğme,
3- Bu hâkimiyetin otoritesi altında meydana gelen amelî ve fikrî nizam,
4- Bu nizama uymak veya karşı gelmekten dolayı yüksek otorite tarafından verilen mükâfat veya ceza (13) (1) Nisa, 11, 12
(2) Bakara, 256
(3) Tevbe, 122
(4) Hac, 78
(5) Nisa, 171: Mâide, 77: Sûra 21
(6) Fatiha, 4; Yûnus, 104; Mü'min, 14
(7) Tevbe, 11;Ahzâb,5
(8) Zâriyât, 6; Vakıa, 86,
(9) Hicr, 35; Şuarâ, 82; Sâffât, 20; Sâd, 78
(10) Enfâl, 72; Mümtehine, 8
(11) Mâide, 3
(12) Âl-i Imrân, 19, 83, 85; Yûsuf, 40
(13) Mevdudi, Kur'an'a Göre Dört Terim, (çev İ Kaya, O Cilacı) İst, 1991, s102

Hadislerde Din Kavramı

Bilindiği üzere İslâm'ın ikinci temel kaynağı Hz Peygamber (sa)'in hadisleridir Hz Peygamber (sav)'den bize intikal eden hadis-i şerifler incelendiğinde çeşitli vesilelerle "din" kelimesinin geçtiği görülür Bir önceki bahiste yaptığımız gibi hadis-i şeriflerde geçen "din" kelimesini de 17 ana başlık altında, toplamak mümkün olmuştur Bunların en önemlileri şöylece sıralanabilir:
1- Din duygusu fıtridir
2- Din nasihattir
3- Haya duygusu dindendir
4- Feraizi öğrenmek dinin bir gereğidir
5- Din hayır ve şer için bir ölçüdür
6- İbadetsiz bir dindarlıkta hayır yoktur
7- Dinde aranan kolaylıktır
8- Allah'ın hoşnut olduğu din İslâmdır
9- Din insanların uyması gereken bir kanundur
10- Din ilimlerini tahsil etmek gereklidir
11- Dinî prensiplerde şüpheyi gidermek asıldır
12- Din müslümanın müslümana kardeş olmasını zorunlu kılar
13- Bütün peygamberlerin tebliğ ettikleri inanç prensipleri temelde aynıdır
14- Peygamberlik ve rahmet İslâm dininin temelidir
Kısaca ve ana hatlarıyla tesbit edilen bu maddeler dışında, hadis-i şeriflerde geçen (1) kavim, millet, ümmet, nasara, yehud, müşrik, sabiî vb terimler incelendiğinde bunlarda da dinin başka tanımlarını bulmak mümkündür
(1) Hadis-i şeriflerde geçen din kelimesi, Buharî, Müslim, İbni Mace, Tirmizî, Darimî ve Ebu Davud'un, sahih hadis kitaplarından alınmıştır Kaynaklar için bkz Osman Cilacı, Dinler ve İnsanlar, Konya, 1990, s 36-38