Oruç Ve Ramazan(Sorularla)

Sual: Mahalli bir yazar diyor ki:

(Her yıl aynı yazılar yazılıyor ve fitil ve benzeri şeylerin orucu bozup bozmayacağı hususunun oruçla ne ilgisi var, İslamiyet bu mu?)
CEVAP

Yazar, İslamiyet’i bilmediği gibi, nelerin orucu bozacağını da bilmiyor İslamiyet her yıl değişmez Bu sene İslam’ın şartı beş denmişse, gelecek sene bu altı olmaz Azalmaz da, çoğalmaz da Bu sene, (hastaya serum vermek orucu bozar) denmişse, gelecek sene (bozmaz) denilemez Aslında değişik yazan varsa, o tenkit edilmelidir! Hep aynı şeyi yazan tenkit edilir mi? Şimdi mahalli yazara soruyoruz, İslamiyet bu değilse nedir? Her yıl değişmesi mi gerekir?

Yazar, orucun ne olduğunu, orucu nelerin bozduğunu bilmiyor ki, (vücuda giren şeylerin orucu bozup bozmayacağından bahsedilmez) diyebiliyor Önce oruç nedir ve neler orucu bozar, kısaca bir tarifini yapalım:

Oruç, fecrin ağarmasından, güneş batıncaya kadar, yiyip içmeyi ve orucu bozan diğer şeyleri terk etmektir Diğer bozan şeyler nelerdir? Yaradılışta bulunan deliklerden içeri giren şeyler orucu bozduğu gibi, vücuttaki yaraya konulan ilaç, sindirim yollarına sızarsa, yine oruç bozulur İğne [enjeksiyon], serum orucu bozar Çünkü bunlar sindirim yoluna gider (Tahtavi)

Hastalık için kullanılan fitiller, tabii deliklerden verilir Ağrı kesici, ateş düşürücü fitiller olduğu gibi, romatizma, mantar, bulantı, hemoroid ve kabızlık önleyici fitiller de vardır Serum yolu ile de ilaç ve gıda verilebilir Tabii deliklerden ilaç olmayan maddeler de girerse yine oruç bozulur Bunları sormak ve bunlara cevap vermekten tabii ne olabilir?

Sual: KBB mütehassısı bir doktor diyor ki:

Dinde reformcu bir grup, yeni bir kitap yazıp, âlimlerden farklı, yeni ictihadlar yapacaklarmış Kulağa damlatılan ilacın orucu bozmayacağı yönünde bizden bilgi istiyorlar Hanefi ve Şafii’ye göre, göze, kulağa ve burna damlatılan ilaç, orucu bozar mı, bozmaz mı?
CEVAP

Fıkıh kitaplarındaki hüküm şöyle:

Hanefi’de göze damlatılan veya diş çukuruna konan ilacın tadı boğazda hissedilse bile orucu bozmaz Kulağa damlatılan ilaç, burna konan sıvı ilaç orucu bozar

Şafii’de ise, göze damlatılan ilacın tadı boğazda hissedilse bile bozmaz Fakat kulağa konan her şey orucu bozar Burna konan sıvı ilaç da bozar

Hanefi’de ve Şafii’de, sağlam deriye sürülen ilaç, emilip içeriye nüfuz etse de oruç bozulmuş olmaz Mesela kalb hastalığında, göğüs üzerine nitroderm ihtiva eden bir ilaç [TTN] konur Bu deriden içeriye emilir Sağlam deriden içeri girdiği için Hanefi’de de, Şafii’de de orucu bozmaz

Hadis-i şerifte (İçeri giren şeyler orucu bozar) buyuruluyor Şafii’de, kulak tabii menfezdir Kulağa konan sıvı-katı her şey, mideye girmiş gibi orucu bozar Hanefi’de, kulağa giren katı şey ve su orucu bozmaz Fakat yağ ve ilaç bozar Yağ ve ilaç emilse de, emilmese de, sindirim yoluna gitse de, gitmese de bozar

Göz, menfez kabul edilmediği, aynen sağlam deri hükmünde olduğu için, göze konan ilaç, sağlam deriye sürülen ilaç gibi çeşitli kanallarla sindirim yoluna gitse de hiçbir mezhepte orucu bozmaz Fakat boğaza, beyne ve mesaneye açılan yara yolu ile ilaç verilirse, Hanefi’de de, Şafii’de de oruç bozulur

Reformcu grup ne yapmak istiyor? Kendileri müctehid olsalar bile, ictihadla ictihadın nakzedilemeyeceğini bilmeleri gerekir Reformcuların, (Burada Hanefilerin kavli doğrudur Kulağa kum koymak orucu bozmaz Şafii’nin ictihadı yanlıştır) demeye hakları olmaz

Sual: Oruç hakkında mezheplerimizdeki hükümler hakkında bilgi verir misiniz?
CEVAP

Ramazan orucuna niyetin son vakti, Hanefi’de öğleye bir saat kalıncaya kadar, diğer üç mezhepte imsak vaktine kadardır Üç mezhepte, Ramazan orucu için her gece niyet gerekir, Maliki’de Ramazanın ilk gecesi bir ay oruca niyet sahihtir

Şafii’de, kulak tabii menfez [delik] dir Kulağa konan sıvı katı her şey, mideye girmiş gibi orucu bozar Diğer üç mezhepte sadece ilaç konursa bozar Şafii’de idrar yolu da tabii menfezdir Buraya pamuk konsa bile orucu bozar Diğer mezheplerde bozmaz

İğne vurulmak, dört mezhepte de orucu bozar

Dişler arasındaki yemek kırıntısını yutmak Hanefi’de orucu bozmaz, diğer üç mezhepte bozar

Lavman Maliki’de orucu bozmaz, diğer üç mezhepte bozar

Unutarak yiyip içmek, üç mezhepte orucu bozmaz, Maliki’de bozar

Ramazanda oruçlu iken yiyip içene Hanefi ve Maliki’de kefaret gerekir, Şafii ve Hanbeli’de sadece kaza gerekir Hanımı ile beraber olana dört mezhepte de kefaret gerekir

Kan aldırmak Hanbeli’de orucu bozar, diğer üç mezhepte bozmaz Abdest alırken, mübalağa etmeden boğaza su kaçarsa, Şafii ve Hanbeli’de oruç bozulmaz Hanefi ve Maliki’de bozulur

Ramazanda karı koca beraber olursa, Şafii ve Hanbeli’de kefaret kocanın üzerine olur, Hanefi ve Maliki’de ikisine de kefaret gerekir

Maliki’de oruçlu iken hanımını öpmek haram, diğer üç mezhepte haram değildir Ancak cünüp olmak ihtimali varken öpmek mekruhtur Hanımı öpünce mezi gelirse üç mezhepte oruç bozulmaz, Hanbeli’de bozar

Şafii ve Hanbeli’de, nafile oruç veya nafile namaza başlayan, tamamlamadan bozarsa, kazası vacip değil, Hanefi ve Maliki’de vaciptir

Yalnız Cuma günü oruç tutmak Hanefi ve Maliki’de caiz, Şafii ve Hanbeli’de mekruhtur İmam-ı Ebu Yusuf da mekruh dedi Bu bakımdan Hanefiler yalnız başına Cuma günü oruç tutmamalıdır

Sadaka-i fıtır, Hanefi’de Ramazan-ı şerifte verilir Ramazandan önce ve bayramdan sonra da vermek caiz ise de, bayram namazından önce verilmiş olması daha çok sevaptır Şafii’de Ramazandan önce, Maliki’de ve Hanbeli’de ise bayramdan önce verilemez Hanefi’de nisaba ulaşanın fıtra vermesi vacip, diğer üç mezhepte, bir günlük yiyeceği olanın fıtra vermesi farzdır Hanefi’de hanımın fıtrasını kocası vermez, diğer üç mezhepte vermesi lazımdır

Sual: Erkek veya bayan kadın doktoru veya ebe, Ramazanda, abdestli iken bir kadına doğum yaptırsa, orucu, guslü veya abdesti bozulur mu?
CEVAP

Hanefi mezhebindeki kadın doktorunun veya ebenin, Ramazan-ı şerifte doğum yaptırmakla orucu, abdesti ve guslü bozulmuş olmaz Zaruretsiz erkek doktora doğum yaptırmak caiz olmaz

Sual: Oruçlu iken rahimden ültrasonla muayene olmak orucu bozar mı?
CEVAP

Alete jel gibi bir şey sürüyorlar, rahme yağ veya jel gibi bir şey girince oruç bozulmuş olur Eldivenle muayene etse de, eldivene bir şey sürülmüş ise yine oruç bozulur İçeriye az da olsa bulaşacak bir şey girerse oruç bozulur

İkinci bir husus da kadın, muayene esnasında zevk alırsa cünüp olur ve oruç bozulur Zevk almazsa bozulmuş olmaz

Sual: Tam İlmihal’de, (Bir şeyin hepsi girip çıkarsa, abdesti de, orucu da bozar) deniyor Erkeğin arkadan, kadının ön veya arkadan kullandığı fitil, abdesti ve orucu bozar mı? Bir de çubuklu bir aletle hap konuyor, bu farklı mı?
CEVAP

Gündüz oruç iken, içeri tamamen giren şey, orucu bozar Fitil de bozar Yarısı dışarıda kalırsa orucu bozmaz Fitil içeri girdikten sonra, dışarı çıkarsa abdesti bozar Fitil içeri girip çıkmazsa, abdesti bozmaz Çubukla konan farklıdır Çünkü içeri girince, çubuğa az da olsa içeriden bir yaşlık bulaşır Yaşlık, çubukla dışarı çıkınca abdest bozulur

Sual: Ağızdaki kanı yutmak abdesti ve orucu bozar mı?
CEVAP

Ağzın içi, abdestin bozulmasında, iç organ sayılır Orucun bozulmasında, bedenin dışı sayılır Bunun için, dişten ve ağızdaki yaradan çıkıp ağızdan dışarı çıkmayan kan abdesti bozmaz Ağızdan dışarı çıkınca, tükürükten çoksa bozar (Halebi)

Ağız bazen bedenin içi sayılır Bunun için, oruçlu kimse, tükürüğünü yutarsa, orucu bozulmaz İnsanın içindeki necasetin mideden bağırsağa geçmesi gibi olur Ağızdaki yaradan yahut mideden ağza kan çıkması, abdesti ve orucu bozmaz Bu kanı tükürünce veya yutunca, tükürük kandan çok ise, yani sarı ise, yine bozulmaz Mideden gelen başka şeyler ağza geldiği zaman da böyle olup, abdest ve oruç bozulmaz Ağız dolusu, ağızdan dışarı çıkarsa, ikisi de bozulur Ağzın içi, bazen de, bedenin dışı gibi olur Ağza su alınca oruç bozulmaz (Bahr-ür-râık, Cevhere)

Demek ki, ağızdaki kanı tükürünce orucu bozulmaz, yutunca da abdest bozulmaz Kan yutulursa oruç bozulur, tükürülünce de abdest bozulur

Sual: Astım spreyi, kulak ve burun damlası ile dil altı hapı kullanmak, makata veya hazneye sokulan ültrason orucu bozar mı?
CEVAP

Bunların hepsi orucu bozar ve kaza gerekir

Astım spreyi, oksijen değildir İçinde ilaç vardır Orucu bozar İlacın orucu bozduğu bütün fıkıh kitaplarında yazılıdır

Kulağa yağ ve ilaç damlatılması da orucu bozduğu bütün fıkıh kitaplarında yazılıdır

Buruna sıvı ilaç damlatılması da orucu bozar Katı merhem sürülürse bozmaz

Dil altı hapı ise ilaçtır, mukoza denilen yumuşak dokudan emildiği için, deri altına iğne ile ilaç zerki gibidir Orucu bozar

Ültrasona, merhem gibi kaygan bir madde, yani jel sürülüyor Vücudun içine bu jel girince, oruç bozulmuş olur Eldivenle muayene yapılınca da, eldivene ilaç veya jel sürülüyorsa, böyle muayene de orucu bozar

Teknik gelişti, mükemmel cihazlar yapıldı, tedavi şekilleri geliştirildi, ancak insan vücudu değişmedi, ona eklenen çıkan olmadı Oruç bir ibadettir Bu ibadetin fazileti ve şartları din kitaplarımızda bildirildi Bu kıyamete kadar geçerlidir

Eskiden bilinmiyordu, şöyleydi böyleydi demek cahilliktir O zamanlar vücuda girenler çıkanlar yok muydu, yani vücuda hiçbir şey girmiyor çıkmıyor muydu? İbadetleri zamanla değiştirmek, dini değiştirmek olur

Sual: Göze konan ilaç, boğaza kadar indiği halde orucu bozmuyor da, ne diye kulağa veya burna konan ilaç orucu bozuyor?
CEVAP

Fıkıhta bir kural var:

Tabii menfezlerden [yaradılışta bulunan deliklerden] giren şeyler orucu bozar

Bunun için tabii delik olan kulağa ilaç veya yağ konunca oruç bozuluyor Burun da tabii deliktir Sıvı ilaç burna püskürtülürse orucu bozar Tabii menfez olan makattan da içeri giren şeyler de orucu bozar Göz tabii delik değildir Bunun için göze damlatılan ilaç orucu bozmuyor

Bazı kimseler, yukarıdaki kuralı iyi bilmedikleri için iğne olmak orucu bozmaz sanıyorlar İğne tabii delikten içeri girmiyor ki diyorlar Sağlam derinin üstünden emilen ilaçlar orucu bozmaz, ama, yaralı deriden içeri girip sindirim yoluna ulaşan ilaçlar bozuyor Yapılan iğne ve serumlar, sindirim yoluna ulaştığı için dört mezhebe göre de oruç bozuluyor

Sual: Ramazanda, bayılanı ayıltmak için ağzına su akıtılsa orucu bozulur mu?
CEVAP

Evet, boğaza su girince oruç bozulur Kaza gerekir, kefaret gerekmez

Sual: Açık olan yaraya merhem, kolonya, tentürdiyot, oksijenli su sürülse oruç bozulur mu?
CEVAP

Kolonya, tentürdiyot, oksijenli su oruca kesinlikle zarar vermez

Açık olan yaraya konulan ilaç, beyne ve hazım yoluna gittiği bilinirse, oruç bozulur İçeri gittiği iyi bilinmezse, imameyne göre bozmaz İmam-ı azama göre ilaç sıvı ise bozar İçeri sızdığı iyi bilinmeyen ilaç katı ise, üç imama göre de, bozmaz (Merakıl-felah şerhi)

Sual: Oruçlu iken, ağrıyan dişlere ilaç koymak caiz; fakat dişleri macunla fırçalamak mekruh deniyor Bunun sebebi nedir?
CEVAP

Ağrıya ilaç koymak bir ihtiyaçtır Çok ağrırsa, zaruret halini alır Ağız, oruçta vücudun dışı olduğu için ağza alınan veya dişe konan ilaç orucu bozmaz Bir ihtiyaçtan dolayı olduğu için mekruh da olmaz Fakat diş, normal fırça ile fırçalanabilir Macunla fırçalamak zaruret değildir Bir de, macun yutulursa, orucun bozulma tehlikesi vardır Orucun bozulma tehlikesi olan bir işi yapmak, mekruh olur Bunun gibi, cünüp olma tehlikesi varken hanımını öpmek de mekruhtur Oynaşırken cünüp olma ihtimali vardır Tehlikeden uzak durmak gerekir Bir hadis-i şerif meali şöyledir:

(Uçurumun kenarında dolaşan kimse, her an uçuruma yuvarlanabilir) [Buhari]

Onun için, oruçluya mekruh olan işlerden uzak durmaya çalışmalıdır

Sual: Kan aldırmak ve iğne vurdurmak yani enjeksiyonla deriye ilaç zerk ettirmek orucu ve abdesti bozar mı?
CEVAP

Genel kaide şöyledir:

Vücuda giren şeyler orucu bozar, vücuttan çıkan şeyler de abdesti bozar

Bu kaidenin istisnaları da vardır

Kan aldırmak abdesti bozar, orucu bozmaz Vücuda enjeksiyonla ilaç girince abdesti bozmaz, ama orucu bozar

Abdest için istisnalar:

Vücuttan çıktığı halde ter, sümük ve balgam gibi şeyler abdesti bozmaz

Oruç için istisnalar:

Vücuttan çıkan şeyler orucu bozmadığı halde, isteyerek ağız dolusu kusmak orucu bozar Vücuda giren şeyler orucu bozduğu halde, balgam yutmak orucu bozmaz

Oksijen gazını almak, esans koklamak orucu bozmaz Burna gelen akıntıyı yutmak orucu bozmaz Sağlam deriden vücuda girdiği halde, göğse konan kalb ilacı, kola sarılan sigara yakısı orucu bozmaz Göze konan ilaç orucu bozmaz, ama kulağa konursa bozar

Oruçta mezhep taklidi

Sual: Üç sorum var:

1- Hanefi’yim, abdest alırken dikkat etmeme rağmen boğazıma su kaçabiliyor Orucum bozuluyor Şafii’de bozulmuyormuş Şafii mezhebini taklit etsem orucum bozulmuş olmaz mı?

2- Şafii olan bir erkek arkadaşım var İdrar yoluna pamuk konunca orucun bozulduğunu bilmiyormuş 16 gün pamuk koymuş Acaba Hanefi mezhebini taklit ederek oruçlarını kurtaramaz mı?

3- Annemin dişi hep kanıyor, ağzı kan içinde kalıyor, uyurken de ağzına kan gitmiş olabilir Kan yutmak orucu bozduğuna göre, sabah imsaktan sonra uyuyor, annem oruç tutmasın mı?
CEVAP

Dinimizde dört hak mezhep vardır Bunlar hâşâ sözde değil, fiiliyatta da haktır Bir mezhepte yapılması zor olan bir şeyi, diğer mezheplerden birini taklit ederek yapmak bütün İslam âlimlerine göre caiz, hatta lazım olur Maalesef piyasada üç grup insan var

Birincisi: Hem mezhepleri kabul etmezler, hem de hangi mezhebin hükmü kolay ise ona göre hareket ederler Mesela derisinden kan çıkınca Şafii’de bozmaz diyerek o hükümle amel eder, kadına dokununca Şafii’de bozsa da Hanefi’de bozmaz diyerek bir mezhebe göre hareket etmez Buna telfîk denir, caiz değildir, haramdır Bu yol ifrattır

İkincisi: Din cahili kimselerdir, üstelik dindar görünürler İslam âlimlerinin aksine, hak mezheplerin fiiliyatta hak olduklarını ve ihtiyaç veya zaruret olunca başka bir hak mezhebi taklit etmenin dinde bir rahmet olduğunu kabul edemezler Bu yol tefrittir

Üçüncüsü: İfrat ve tefritten uzak, orta yolu tutan kimseler, ihtiyaç halinde, İslam âlimlerinin bildirdiği şekilde, kendi mezhebinde yapması zor olan işlerde hak olan diğer mezhepten birini taklit ederler Doğru yolda olanlar bunlardır

Şimdi suallere kısaca cevap verelim:

1- Bir mezhep ihtiyaç halinde taklit edilince, o hususta o mezhebin mümkün olan bütün şartlarına uymak gerekir Şafii mezhebini oruçta taklit eden, Şafii’nin orucun farzlarına ve orucu bozanlarına da dikkat etmesi gerekir Bu takdirde taklidi sahih olur Şafii mezhebi taklit edilirse, abdest alırken dikkat etmesine rağmen elde olmadan boğaza su kaçarsa, orucu bozulmuş olmaz

2- Şafii’de, idrar yoluna pamuk koymanın orucunu bozduğunu bilmeyen bir Şafii, o halde oruçlarını tutsa, sonradan orucu bozduğunu öğrense, “Bu oruçlarımı Hanefi mezhebine uygun olarak tuttum” diye niyet ederse, oruçları sahih olur Oruçları Hanefi mezhebinin bütün şartlarına uygun olmasa bile, başka çare olmadığı için, yani zaruret olduğu için, Hanefi mezhebine uygun tutmuş sayılır Bunun gibi, diş dolgusunun Hanefi mezhebinde gusle mani olduğunu bilmeden yıllarca namaz kılsa, sonra durumu öğrense, “Bu namazlarımı Maliki mezhebine göre kıldım” dese, namazları sahih olur Kıldığı namazlar Maliki mezhebinin bütün şartlarına uygun olmasa bile, başka çare olmadığı için, yani zaruret olduğu için, namazlarını Maliki mezhebine uygun kılmış sayılır

3- Her mezhepte elde olmadan yapılan şeylerin orucu bozması farklıdır Mesela Şafii’de, mübalağa etmedikçe, abdest alırken boğaza su kaçması orucu bozmaz Hanefi’de ağzından veya burnundan boğazına toz, duman, sinek kaçsa, başkalarının içtiği sigaranın dumanı gelerek, ağzına, burnuna girmesinden sakınmak mümkün olmasa orucu bozmaz Hanbeli mezhebinde, istemeden kan yutmak gibi elde olmayan hususlar orucu bozmaz Bu durumda olan kimse, Hanbeli mezhebini taklit ederse oruçları sahih olur

Sual: Ramazanın başında, ramazanın sonuna kadar oruç tutacağıma niyet ettim Ondan sonra niyet etmeden oruçlarımı tuttum Sonradan her gün için ayrı niyet edilmesi gerektiğini öğrendim Bu oruçlarımı kaza etmem mi gerekir?
CEVAP

Her gün ayrı ayrı niyet etmek gerekir Fakat illâ dil ile söylemek gerekmez Mesela, sahura kalkmak niyettir Yarın oruç tutacağım diye düşünmek niyettir Sahura kalkıp oruç tutmak niyetiyle yatan kimse sahura kalkamasa bile, ertesi günü oruç tutmaya niyet ettiği için, yine oruç için niyet etmiş olur

Buna benzer niyet olabilecek hiçbir şey yoksa, Maliki mezhebi taklit edilir Maliki mezhebinde, Ramazanın başında bir kere niyet etmek yetişir (O oruçları, Maliki mezhebine göre tuttum) derseniz, kaza etmeniz gerekmez

Sual: Hastayım, oruç tutabiliyorum Ancak şiddetli kabızlık çekiyorum Gündüz oruçlu iken lavman yapılarak dışarı çıkabiliyorum Lavman orucu bozuyor Kaza mı kefaret mi gerekir?
CEVAP

Sadece kaza gerekir Böyle ihtiyaç hallerinde sıkıntımızdan kurtulmak için, ibadetlerimizi aksatmamak için dört hak mezhepten biri caiz diyorsa, bozmaz diyorsa o mezhep taklit edilmelidir Mesela, Maliki mezhebinde lavman yapmak orucu bozmaz Hasta olduğunuza göre, Maliki’yi taklit ederek lavman yaptırır, oruca devam edersiniz

Sual: Şafii mezhebindeyim Akşam niyet etmeden yattım Uyanınca güneşin doğduğunu gördüm Şafii’de imsaktan önce niyet etmek şart Bu durumda Hanefi’yi taklit edip oruca devam edebilir miyim?
CEVAP

Elbette taklit etmek gerekir Sadece o gün Hanefi’ye uygun oruç tutulur Bugünkü orucumu Hanefi mezhebine uyarak tutuyorum denir

Sual: Diş dolgusu sebebiyle gusülsüz oruç tuttum (Oruç tuttuğum yıllardaki gusülleri Şafii’ye veya Maliki’ye göre aldım) demek gerekir mi?
CEVAP

Evet, hem tevbe gerekir, hem de böyle niyet etmeli!

Sual: Bir ihtiyaç halinde, oruçlu bir kadın, parmağını ön ve arkaya sokarsa orucu bozulur mu?
CEVAP

Hanefi mezhebinde parmak kuru ise orucu bozmaz, yaş ise bozar Şafii’de kuru da olsa bozar Hanbeli’de, yaş da olsa bozmaz Böyle yapmaya mecbur kalınan durumlarda, Hanbeli mezhebi taklit edilerek oruca devam edilir

Sual: Cünüplükten guslederken içeri su kaçsa oruç bozulur mu?
CEVAP

Su kaçarsa bozulur Hanbeli’de ise, gusül için denize bile girse, ağzından burnundan veya alttan içeri su girse yine oruç bozulmuş olmaz Elde olmayan böyle durumlarda, oruçlarımızı kurtarmak için, Hanbeli mezhebini taklit edersek, oruçlarımız bozulmuş olmaz