Koruma Karakteri Taşıyan Sosyal Yardımlar

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-24-2012

cc - Türkiye’de İkamet Ediyor Olmak

Yasa amacını açıklayan 1

maddesinde sosyal yardım kapsamına fakir vatandaşlar ile “

gerektiğinde her ne surette olursa olsun Türkiye’ye kabul edilmiş veya gelmiş olan kişiler

” in girdiğini ifade etmektedir

Bu düzenleme şeklinden yola çıkarak yardımlardan sadece Türk vatandaşlarının değil ayrıca vatansızlar, göçmenler ve yabancı uyrukluların da yararlanabileceği sonucuna varılacaktır

Nitekim bazı vakıflardan en fazla yardım alan grupların başında göçmenler gelmektedir

b) Sağlanan Yardımlar

“

ihtiyaç sahibi vatandaşlara nakdi ve ayni olarak

” yardım yapılır

(3294 SY

, md

7/1)

Bu itibarla ihtiyaç sahiplerine para ödenebileceği gibi giyecek, yiyecek, yakacak, okul araç gereçleri verilebilir

Tüm bunların dışında sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları yaşlı ve sakatlara sıcak yemek verme, onları huzur evlerinde bakma, muhtaç ve kimsesiz çocukları bakma ve baktırma, meslek kursları açma gibi hizmetlerde vermektedir

[7] 3294 SY

‘nın temel amacı –adından da anlaşılacağı üzere- sosyal yardım olmasına karşı vakıfların yukarıda değinilen son grup faaliyetleri sosyal hizmet niteliklidir

Vakıflar tarafından 63 adet (9888 kişi kapasiteli) orta öğrenim yurdu işletilmektedir

1989-1990 da 4993 bekar, 4244 evli öğrenciye burs verilirken[8] Ocak 1989 itibarı ile 680 adet vakıf kanalıyla fakir vatandaşlara 110,2 milyar TL

dağıtılmıştır[9]

Ayrıca yeşil kart kapsamı dışında kalan yoksulların sağlık giderleri vakıflarca karşılanmaktadır[10]

c) Yardımların Sağlanması

Yapılacak yardımları sağlamak üzere başbakanlığa bağlı ve T

C

Merkez bankası nezdinde Sosyal Yardımlaşma Ve Dayanışma Teşvik fonu kurulmuştur

(3294 SY

, md

3 sosyal yardımlaşma ve dayanışma teşvik fonu madde 6 bkz

, RG

17 temmuz 1986, 19167)

Fon aynı ismi taşıyan bir kurul tarafından idare edilir

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu Kurulu “Başbakan tarafından görevlendirilecek bir Devlet Bakanı’nın başkanlığında Başbakanlık Müsteşarı, İçişleri Bakanlığı Müsteşarı, Sağlık

Bakanlığı Müsteşarı ve Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğünden teşekkül eder

” (fon yönetmeliği madde 3)

Toplanan kaynaklar, Fon kurulu kararı ve Başbakanın onayı ile vakıflara dağıtılır

Dağıtımda il ve ilçelerin gelişmişlik düzeyi dikkate alınır

Ayrıca yörenin nüfusu, halkın vakıflara yaptığı bağış miktarı, istihdam yapısı, vakıflarca hazırlanan ve yasanın amacının gerçekleşmesine hizmet eden (mesleki eğitim kursları açılması, aşevleri inşâ edilmesi gibi) projeler esas alınır

Tahsis edilen kaynakların dağıtımı her il ve ilçede kurulan sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları ile gerçekleştirilir

İl vakıfları mütevelli heyeti vali başkanlığında, belediye başkanı, emniyet müdürü, defterdar, il milli eğitim, sağlık ve sosyal hizmetler ve çocuk esirgeme kurumu müdürlükleri ile müftüden müteşekkildir

İlçe vakıfları mütevelli heyeti ise kaymakam başkanlığında belediye başkanı, ilçe emniyet üst görevlisi, mal müdürü, milli eğitim müdürü, sağlık bakanlığının ilçe üst görevlisi ve müftüden oluşur

[11] İl ve ilçe vakıfları idaresi de ayrıca her faaliyet dönemi için hayır sever vatandaşlar arasından üçer kişi katılır

Bu kişiler hem il hem de ilçe için valiliklerce belirlenir

(3294 SY

,md

7)

Vakfı mütevelli heyeti yönetir ve temsil eder

Heyet, bilanço, gelir-gider hesabı, çalışma raporu, bütçe ve yıllık programları hazırlar

Vakıf içi menkul ve gayrimenkul mal alıp satar

Bunları işletir

Vakfın personel ihtiyacı ve kadrosunu belirler

Sağlık ve sosyal yardım tesisleri kurar, işletir, işlettirir

Yardıma ihtiyaç duyan kişi bulunduğu il veya ilçedeki vakfa baş vuracaktır

Bunun ötesinde vakıflarında muhtaç kişileri resen tespit yetkisinde bulunmaktadır

[12] Müracaat halinde muhtaçlık durumunun var olup olmadığı , bir sosyal yardımın mı yoksa bir sosyal teşvikin mi gerektiği ve ihtiyacın nasıl karşılanmasını uygun olacağı hususların tespitinde vakıfların takdir yetkisi bulunmaktadır

Ancak, yasada ön görülen yardım koşullarının varlığı tespit edildiğinde yardımın bir hak olduğu kabul edilmektedir

[13]

Yasada yapılacak yardımların süresi ve tekrarı konusunda bir sınırlama bulunmaktadır

[14] Bu itibarla kişilere muhtaçlıkları devam ediği sürece bazı yardımlar yapılabilir

Giderilen bu ihtiyaç veya bir başkası ortaya çıktığında ilgiliye yeniden yardım sağlanabilir

Fon kurulunun denetimi Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulunca yapılırken (3294 SY

, md

5 ), vakıfların denetimi Vakıflar Genel Müdürlüğünce yapılmaktadır

[15]

d) Yardımın Finansmanı

10-24-2012	#4
Prof. Dr. Sinsi	Koruma Karakteri Taşıyan Sosyal Yardımlar cc - Türkiye’de İkamet Ediyor Olmak Yasa amacını açıklayan 1 maddesinde sosyal yardım kapsamına fakir vatandaşlar ile “ gerektiğinde her ne surette olursa olsun Türkiye’ye kabul edilmiş veya gelmiş olan kişiler ” in girdiğini ifade etmektedir Bu düzenleme şeklinden yola çıkarak yardımlardan sadece Türk vatandaşlarının değil ayrıca vatansızlar, göçmenler ve yabancı uyrukluların da yararlanabileceği sonucuna varılacaktır Nitekim bazı vakıflardan en fazla yardım alan grupların başında göçmenler gelmektedir b) Sağlanan Yardımlar “ihtiyaç sahibi vatandaşlara nakdi ve ayni olarak ” yardım yapılır (3294 SY, md 7/1) Bu itibarla ihtiyaç sahiplerine para ödenebileceği gibi giyecek, yiyecek, yakacak, okul araç gereçleri verilebilir Tüm bunların dışında sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları yaşlı ve sakatlara sıcak yemek verme, onları huzur evlerinde bakma, muhtaç ve kimsesiz çocukları bakma ve baktırma, meslek kursları açma gibi hizmetlerde vermektedir[7] 3294 SY ‘nın temel amacı –adından da anlaşılacağı üzere- sosyal yardım olmasına karşı vakıfların yukarıda değinilen son grup faaliyetleri sosyal hizmet niteliklidir Vakıflar tarafından 63 adet (9888 kişi kapasiteli) orta öğrenim yurdu işletilmektedir 1989-1990 da 4993 bekar, 4244 evli öğrenciye burs verilirken[8] Ocak 1989 itibarı ile 680 adet vakıf kanalıyla fakir vatandaşlara 110,2 milyar TL dağıtılmıştır[9] Ayrıca yeşil kart kapsamı dışında kalan yoksulların sağlık giderleri vakıflarca karşılanmaktadır[10] c) Yardımların Sağlanması Yapılacak yardımları sağlamak üzere başbakanlığa bağlı ve TC Merkez bankası nezdinde Sosyal Yardımlaşma Ve Dayanışma Teşvik fonu kurulmuştur (3294 SY , md 3 sosyal yardımlaşma ve dayanışma teşvik fonu madde 6 bkz, RG 17 temmuz 1986, 19167) Fon aynı ismi taşıyan bir kurul tarafından idare edilir Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu Kurulu “Başbakan tarafından görevlendirilecek bir Devlet Bakanı’nın başkanlığında Başbakanlık Müsteşarı, İçişleri Bakanlığı Müsteşarı, Sağlık Bakanlığı Müsteşarı ve Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğünden teşekkül eder” (fon yönetmeliği madde 3) Toplanan kaynaklar, Fon kurulu kararı ve Başbakanın onayı ile vakıflara dağıtılır Dağıtımda il ve ilçelerin gelişmişlik düzeyi dikkate alınır Ayrıca yörenin nüfusu, halkın vakıflara yaptığı bağış miktarı, istihdam yapısı, vakıflarca hazırlanan ve yasanın amacının gerçekleşmesine hizmet eden (mesleki eğitim kursları açılması, aşevleri inşâ edilmesi gibi) projeler esas alınır Tahsis edilen kaynakların dağıtımı her il ve ilçede kurulan sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları ile gerçekleştirilir İl vakıfları mütevelli heyeti vali başkanlığında, belediye başkanı, emniyet müdürü, defterdar, il milli eğitim, sağlık ve sosyal hizmetler ve çocuk esirgeme kurumu müdürlükleri ile müftüden müteşekkildir İlçe vakıfları mütevelli heyeti ise kaymakam başkanlığında belediye başkanı, ilçe emniyet üst görevlisi, mal müdürü, milli eğitim müdürü, sağlık bakanlığının ilçe üst görevlisi ve müftüden oluşur[11] İl ve ilçe vakıfları idaresi de ayrıca her faaliyet dönemi için hayır sever vatandaşlar arasından üçer kişi katılır Bu kişiler hem il hem de ilçe için valiliklerce belirlenir(3294 SY,md7) Vakfı mütevelli heyeti yönetir ve temsil eder Heyet, bilanço, gelir-gider hesabı, çalışma raporu, bütçe ve yıllık programları hazırlar Vakıf içi menkul ve gayrimenkul mal alıp satar Bunları işletir Vakfın personel ihtiyacı ve kadrosunu belirler Sağlık ve sosyal yardım tesisleri kurar, işletir, işlettirir Yardıma ihtiyaç duyan kişi bulunduğu il veya ilçedeki vakfa baş vuracaktır Bunun ötesinde vakıflarında muhtaç kişileri resen tespit yetkisinde bulunmaktadır[12] Müracaat halinde muhtaçlık durumunun var olup olmadığı , bir sosyal yardımın mı yoksa bir sosyal teşvikin mi gerektiği ve ihtiyacın nasıl karşılanmasını uygun olacağı hususların tespitinde vakıfların takdir yetkisi bulunmaktadır Ancak, yasada ön görülen yardım koşullarının varlığı tespit edildiğinde yardımın bir hak olduğu kabul edilmektedir[13] Yasada yapılacak yardımların süresi ve tekrarı konusunda bir sınırlama bulunmaktadır[14] Bu itibarla kişilere muhtaçlıkları devam ediği sürece bazı yardımlar yapılabilir Giderilen bu ihtiyaç veya bir başkası ortaya çıktığında ilgiliye yeniden yardım sağlanabilir Fon kurulunun denetimi Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulunca yapılırken (3294 SY, md5 ), vakıfların denetimi Vakıflar Genel Müdürlüğünce yapılmaktadır[15] d) Yardımın Finansmanı