|
Prof. Dr. Sinsi
|
Sokakta Yaşayan Çocuklar Sorunu Ve Hizmet Esasları
SOKAKTAKİ ÇOCUKLAR SORUNU VE SOSYAL HİZMETLER ÇOCUK ESİRGEME KURUMU UYGULAMALARI
Anayasamız, yasalar ve Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu açıkça, “çocuk ihmali ve istismarı konusunda ivedi tedbirlerin alınmasını öngörmektedir Bu çerçevede 2828 sayılı Yasanın 3 maddesi (e) bendine eklenen 6 maddeyi ve 1997 yılında çıkan 572 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile sokakta yaşayan ve çalışan çocuklara hizmet vermek amacıyla hizmete açılan; “Çocuk ve Gençlik Merkezleri” eşler arası anlaşmazlık, ihmal, hastalık, kötü alışkanlık, yoksulluk, terk ve benzeri nedenlerle sokağa düşerek sosyal tehlike ile karşı karşıya kalan ve sokakta çocuk ve gençlerin geçici süre ile rehabilitasyonlarını ve topluma yeniden kazandırılmalarını sağlamak amacıyla kurulan yatılı veya gündüzlü sosyal hizmet kuruluşları olarak tanımlanmıştır
Çocuk ve Gençlik Merkezlerinin açılış ve işleyiş esaslarını belirleyen “Çocuk ve Gençlik Merkezleri Yönetmeliği”30 Eylül 2001 tarih ve 24539 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir
Bu yönetmeliğin amacı, sosyal tehlikelerle karşı karşıya kalan, sokakta yaşayan çocuklar ile sokakta çalıştırılan çocuk ve gençlerin rehabilitasyonları ve topluma yeniden kazandırılmalarını sağlamakla görevli Çocuk ve Gençlik Merkezlerinin kuruluş, çalışma esaslarını, hizmet standartlarını belirlemek, ilgili kişiler ve kurumlar arasında eşgüdümü sağlamak ile hizmetin en etkili ve verimli şekilde yürütülmesine ilişkin kuralları sağlamaktır
ÇOCUKLARIN SOKAĞA İNİŞ NEDENLERİ
Sokaktaki çocukların sokağa iniş nedeni büyük oranda ekonomik olmakla beraber, aile içi şiddet, cinsel/fiziksel istismar, sosyal destek sistemlerinin yetersizliği, ailenin bakabileceğinden fazla çocuğa sahip olması, sevgisizlik, ihmal, çocukların akranlarıyla birlikte eğitim kurumlarından yararlanamaması, eğitim kurumlarındaki çocukların okul başarısının yukarıda sayılan olumsuz etkenler dolayısıyla olumsuz etkilenmesi ve öğretmenlerle çocuklar arasındaki olumsuz iletişim sayılabilir Bu sorunlara genel bir bakış açısı getirildiğinde kaynağın büyük oranda yoksulluk ve yetişkinlerin olumsuz tutumlarından kaynaklandığı görülmektedir Aile ortamında ve eğitim kurumlarında yaşadığı olumsuz iletişim, çocuğun korunma beklentisi duyduğu yetişkinlere ilişkin güvenini kaybetmesine ve tamamen arkadaşlarına yönelerek bir yetişkinin yol göstericiliğinden uzaklaşmasına neden olmaktadır Bu tür istismar durumlarıyla karşı karşıya kalan çocuklar kolaylıkla akran gruplarının etkisinde kalmakta ve sokak ortamı tüm tehlikelerine rağmen cazip bir hal almaktadır
Sağlıksız aile ortamında yetişen çocuğun eğitimine önem verilmemekte, aile bütçesine katkıda bulunması beklenmekte ve çocuk yaşına uygun olmayan ruhsal ve fiziksel sağlığını tehlikeye sokan işlerin yanı sıra bağımlılık kazanmasına neden olacak işlerde ( mobilya cilası, ayakkabı tamirciliğinde kullanılan madde, vs) çalıştırılmaktadır
Bu çocuklar para kazandığı için kendisini yetişkin gibi hissetmektedir Çoğu zaman ailenin denetiminden uzaklaşan çocuk eğitimini yarıda bırakmakta, akran gruplardan soyutlandığı gibi yetişkinlerin dünyasına da girememekte, iş ortamında da uyum sağlayamayarak ayrılmakta, sokaktaki sınırsız ve sorumsuz özgürlüğü seçerek sosyal yaşamdan tamamen kopmakta ve bir süre sonra sokakta yaşamayı tercih eder hale gelmektedir
Bunlar sokaklardaki akran grupları ile ilişkileri bulunan, değişik etkiler altında sokaklarda başıboş gezen çocuklardır Uyuşturucu ve uçucu madde bağımlısı olup dilencilik, vbyollarla geçimini sağlayan bu çocuklar, komün hayatı biçiminde sokak yaşamını sürdürmekte ve sevgi, güven, korunma, ait olma vb gereksinimlerini bu gruplarda karşılamaya çalışmaktadırlar Sokağın olumsuz etkileri nedeniyle zaman zaman sokakta çetelere karışıp yankesicilik, gasp, hırsızlık vb yollara da yönelebilmektedirler
Sokakta çalışan çocuklar ile yürütülen mesleki çalışmalar büyük oranda sokakta gerçekleşmekte olup, sağlıklı bir istatistik değerlendirme verilememektedir Bunun yanısıra sokakta yaşayan çocuklara yönelik 24 saat hizmet vermemiz nedeniyle istatistiki verilerin derlenmesi sokakta çalışan çocuklara oranla daha sağlıklı gerçekleşmektedir Aralık 2004 itibariyle 1997 yılından itibaren ulaşılan sokakta yaşayan çocuk sayısı 6853’dür Sokakta yaşayan çocuklara ait veriler aşağıdaki tablolarda yer almaktadır
1- MERKEZE KABULDE EĞİTİM DURUMU
Hiç okula gitmemiş 687 % 11
İlköğretim ara sınıf terk 2464 % 42
İlkokul mezunu 13,32 % 22,80
İlköğretim terk ( 6-7 -8sınıf) 644 % 11
İlköğretim mezunu 323 % 5,50
Lise terk 375 % 6,40
Toplam 5825
2- GÖÇ ETTİĞİ BÖLGE
Güneydoğu 1146 % 15,60
Doğu 1103 % 21,50
Karadeniz 559 % 7,60
İç Anadolu 865 % 11,70
Marmara 584 % 8
Ege 327 % 4,40
Akdeniz 399 % 5,40
Yurtdışı 13 % 0,20
Bilgi yok 1857 % 25,30
TOPLAM 6853
3- AİLE YAPISI
Birlikte yaşıyor 3329 % 50,40
Anne baba ölü 636 % 9,60
Parçalanmış aile 1577 % 23,80
Bilgi yok 1059 % 16,00
TOPLAM 6601
4- MADDE KULLANIYOR MU?
Evet 2163 % 51,90
Hayır 2080 % 48,30
TOPLAM 4191
5- SOKAĞA ÇIKMA NEDENİ
Aile içi şiddet 1145 % 18,40
Aile ile anlaşamama 548 % 8,80
Aile parçalanması 821 % 13,20
Zorla çalıştırılma 180 % 2,90
Arkadaş etkisi 211 % 3,30
Yurt-Yuva uyumsuzluğu 122 % 1,90
Kendi 312 % 5
Diğer 1650 % 26,50
Bilgi yok 1217 % 19,60
TOPLAM 6206
6- CİNSİYET DAĞILIMI
Kız 394 % 5
Erkek 6459 % 95
TOPLAM 6853
|