Türkçenin Dünya Dillerine Etkisi

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-24-2012

12

Türkçe-Sırp-Hırvatça İlişkileri
İslav dillerindeki Türkçe unsurlarla ilgili ilk
çalışmalar, 1850'lerde başlamıştır ve günümüzde de
sürmektedir

Bu konudaki çalışmalar, burada
sayamayacağımız kadar çoktur

Önce Rusların, daha
sonra da Güney İslavlarının dilleri üzerinde başlayan
bu çalışmaların meyvelerini derli toplu birer sözlük
halinde Elizaveta Nikolaevna Şipova'nın ve Abdullah
Skaljic'in eserlerinde bulabiliriz

12

1

Türkçedeki Sırp-Hırvatça Unsurlar
Türkçedeki Sırp-Hırvatça unsurların monografik bir
çalışması yoktur

Türkçedeki İslavca unsurları konu
edinen çalışmalarda, zaman zaman sözlerin
Sırp-Hırvatçadaki biçilerine de değinilmiştir

12

2

Sırp-Hırvatçadaki Türkçe Unsurlar
Yukarıda da söylendiği gibi Slav dillerindeki Türkçe
unsurlarla ilgili ilk çalışmalar, 1850'lerde başlamış
ve günümüze dek süre gelmiştir

Bu konudaki
çalışmalar, burada sayamayacağımız kadar çoktur

Slav
dillerinden olan Sırp-Hırvatçadaki Türkçe kelimeler de
bir sözlük halinde yine Abdullah Şkaljic'in eserinde
yer alır

Şkaljic'in eseri ise, Güney İslavlarının, Sırp-Hırvat
dillerinin Türkçe unsurlarını konu edinir

Diller
arası alıntılar konusunda dünyanın en ilgi çekici
eseri olarak kabul edilen Şkaljic'in sözlüğünde, 6878
değişik anlamda 8742 kelime yer almaktadır

Sözlüğünün
başına kısa bir fonetik ve morfolojik açıklama ekleyen
ve Türkçenin bütün Balkan dillerine verdiği bazı ek ve
yapıları değerlendiren Şkaljic, yine sözlüğünün
girişinde, bu kelimeleri 38 ayrı grupta konularına
göre sınıflandırmıştır

13

Türkçe-Lehçe İlişkileri
Rus, Sırp-Hırvat, Çek, Slovak ve Leh dilleri gibi, bir
İslav dili olarak, Ukrancadaki Türkçe unsurlarla
ilgili ilk çalışmalar, 1850'lerde başlamıştır ve
günümüzde de sürmektedir

Bu konudaki çalışmalar,
burada sayamayacağımız kadar çoktur

13

1

Türkçedeki Lehçe Unsurlar
Türkçedeki Ukranca unsurların monografik bir çalışması
yoktur

Türkçedeki İslavca unsurları konu edinen
çalışmalarda, zaman zaman sözlerin Ukranca biçilerine
de değinilmiştir

13

2

Lehçedeki Türkçe Unsurlar
Çeşitli İslav dillerindeki Türkçe unsurları konu
edinen çalışmalarda, sözlerin Lehçedeki biçimlerine
de temas edilir

Bilhassa Fasmer ve Doerfer, Türkçe
sözlerin Lehçedeki biçimlerine de işaret derler

Monografik bir çalışmanın bulunmadığı bu konuda,
Tadeusz Majda şunları sözlemektedir: “Türk halklarının
Slav kabileleri (sonradan Polonyalılar diye
adlandırılan Slav kabileleri dahil) ile asırlarca
süren münasebetleri, Slav dillerini daha ilk gelişme
aşamalarında etkiledi

Son yıllarda bu etkileşim,
araştırmacıların ilgi odağı olmuştur

Yapılan
incelemeler neticesinde Slav dillerinin gelişmesi ve
bu süreç üzerindeki Hun, Protobulgar ve Avarların
etkisi ile ilgili yeni bilgiler ortaya
çıkarılmaktadır

Adı geçen kabilelerin konuştukları
dilin Türk dil grubu mensubu olduğu kabul edilir

Diğer Slav dilleri gibi 5

-6

yüzyılda şekillenmeye
başlayan Leh dili de, Türk dillerinin yoğun etkisi
altında kaldı

Kelime dağarcığındaki Türkçe alıntıları
tespit etmek ne kadar kolaysa, fonetik ve morfolosini
tespit etmek de o kadar zor

H

Galton’un “Der
Einfluss des Altaischen auf die Entstehung des
Slawischen, (Wiesbaden 1997)” adlı yeni çalışmasında
genel Slav dili için yaptığı incelemelere benzer
çalışmaların Leh dili için yapılması gerekmektedir

”

14

Türkçe-Çekçe İlişkileri
Rus, Sırp-Hırvat, Ukran, Slovak ve Leh dilleri gibi,
bir İslav dili olarak, Çekçedeki Türkçe unsurlarla
ilgili ilk çalışmalar, 1850'lerde başlamıştır ve
günümüzde de sürmektedir

Bu konudaki çalışmalar,
burada sayamayacağımız kadar çoktur

14

1

Türkçedeki Çekçe Unsurlar
Türkçedeki Ukranca unsurların monografik bir çalışması
yoktur

Türkçedeki İslavca unsurları konu edinen
çalışmalarda, zaman zaman sözlerin Çekçe biçilerine de
değinilmiştir

14

2

Çekçedeki Türkçe Unsurlar
Çeşitli İslav dillerindeki Türkçe unsurları konu
edinen çalışmalarda, sözlerin Ukranca biçimlerine de
temas edilir

Çekçedeki Türkçe unsurları konu edinen
monografik bir yayın bulunmasa da, F

Miklosish her
iki eserinde de ara sıra, K

Lokotsch ise sık sık,
Türkçeden alınma sözlerin Çekçedeki biçimlerini de
vermeğe çalışmışlardır

Fasmer, sözlerin Rusça
biçimleri yanında Çekçedeki biçimlerini de verir

Türkçe unsurların bir kısmı da Çekçeye Macarca yoluyla
taşınmıştır ve bu konu yeni yeni çalışılmaktadır

1957 yılında, Çek ve Slovak dillerinin söz varlığı
üzerindeki çalışmaların henüz başlangıç safhasında
olduğunu belirten J

Blaskoviç, “Çek Dilinin Kök
Sözlüğü” adlı eserde yalnızca 32 sözün Türkçe kaynaklı
gösterildiğini; fakat bunların da doğru tespit
edilmediğini ve doğru anlamlandırılmadığını ifade eder

J

Blaskoviç, bu yirmi sayfalık yazısında, Çek
dilinde kullanılan şahıs adı, soyadı, yer ve kavim adı
gibi 27 özel ad ile Türkçeden Çekçeye geçmiş 248 sözü
irdeler ve yazısının sonunda şunları söyler: “Bugün
Çek dilinin Türk kökünden gelen unsurları üzerine
söyleyebileceklerimiz kısaca bunlardan ibarettir

Bu
kısa yazı bile Türk kavimlerinin ve bilhassa Osmanlı
Türklerinin Orta-Avrupa kavimlerine yaptıkları kültür
tesirinin ne kadar geniş olduğunu göstermeğe yeter

Bu
araştırma objektif bir şekilde gerçekliği ortaya
çıkarmakta ve Türk kavimlerini ve kültürlerini
elverişsiz bir açıdan gören eski ve yanlış görüş ve
iddialara son vermektedir”

10-24-2012	#13
Prof. Dr. Sinsi	Türkçenin Dünya Dillerine Etkisi 12Türkçe-Sırp-Hırvatça İlişkileri İslav dillerindeki Türkçe unsurlarla ilgili ilk çalışmalar, 1850'lerde başlamıştır ve günümüzde de sürmektedir Bu konudaki çalışmalar, burada sayamayacağımız kadar çoktur Önce Rusların, daha sonra da Güney İslavlarının dilleri üzerinde başlayan bu çalışmaların meyvelerini derli toplu birer sözlük halinde Elizaveta Nikolaevna Şipova'nın ve Abdullah Skaljic'in eserlerinde bulabiliriz 121Türkçedeki Sırp-Hırvatça Unsurlar Türkçedeki Sırp-Hırvatça unsurların monografik bir çalışması yoktur Türkçedeki İslavca unsurları konu edinen çalışmalarda, zaman zaman sözlerin Sırp-Hırvatçadaki biçilerine de değinilmiştir 122Sırp-Hırvatçadaki Türkçe Unsurlar Yukarıda da söylendiği gibi Slav dillerindeki Türkçe unsurlarla ilgili ilk çalışmalar, 1850'lerde başlamış ve günümüze dek süre gelmiştir Bu konudaki çalışmalar, burada sayamayacağımız kadar çoktur Slav dillerinden olan Sırp-Hırvatçadaki Türkçe kelimeler de bir sözlük halinde yine Abdullah Şkaljic'in eserinde yer alır Şkaljic'in eseri ise, Güney İslavlarının, Sırp-Hırvat dillerinin Türkçe unsurlarını konu edinir Diller arası alıntılar konusunda dünyanın en ilgi çekici eseri olarak kabul edilen Şkaljic'in sözlüğünde, 6878 değişik anlamda 8742 kelime yer almaktadır Sözlüğünün başına kısa bir fonetik ve morfolojik açıklama ekleyen ve Türkçenin bütün Balkan dillerine verdiği bazı ek ve yapıları değerlendiren Şkaljic, yine sözlüğünün girişinde, bu kelimeleri 38 ayrı grupta konularına göre sınıflandırmıştır 13Türkçe-Lehçe İlişkileri Rus, Sırp-Hırvat, Çek, Slovak ve Leh dilleri gibi, bir İslav dili olarak, Ukrancadaki Türkçe unsurlarla ilgili ilk çalışmalar, 1850'lerde başlamıştır ve günümüzde de sürmektedir Bu konudaki çalışmalar, burada sayamayacağımız kadar çoktur 131 Türkçedeki Lehçe Unsurlar Türkçedeki Ukranca unsurların monografik bir çalışması yoktur Türkçedeki İslavca unsurları konu edinen çalışmalarda, zaman zaman sözlerin Ukranca biçilerine de değinilmiştir 132 Lehçedeki Türkçe Unsurlar Çeşitli İslav dillerindeki Türkçe unsurları konu edinen çalışmalarda, sözlerin Lehçedeki biçimlerine de temas edilir Bilhassa Fasmer ve Doerfer, Türkçe sözlerin Lehçedeki biçimlerine de işaret derler Monografik bir çalışmanın bulunmadığı bu konuda, Tadeusz Majda şunları sözlemektedir: “Türk halklarının Slav kabileleri (sonradan Polonyalılar diye adlandırılan Slav kabileleri dahil) ile asırlarca süren münasebetleri, Slav dillerini daha ilk gelişme aşamalarında etkiledi Son yıllarda bu etkileşim, araştırmacıların ilgi odağı olmuştur Yapılan incelemeler neticesinde Slav dillerinin gelişmesi ve bu süreç üzerindeki Hun, Protobulgar ve Avarların etkisi ile ilgili yeni bilgiler ortaya çıkarılmaktadır Adı geçen kabilelerin konuştukları dilin Türk dil grubu mensubu olduğu kabul edilir Diğer Slav dilleri gibi 5-6 yüzyılda şekillenmeye başlayan Leh dili de, Türk dillerinin yoğun etkisi altında kaldı Kelime dağarcığındaki Türkçe alıntıları tespit etmek ne kadar kolaysa, fonetik ve morfolosini tespit etmek de o kadar zor H Galton’un “Der Einfluss des Altaischen auf die Entstehung des Slawischen, (Wiesbaden 1997)” adlı yeni çalışmasında genel Slav dili için yaptığı incelemelere benzer çalışmaların Leh dili için yapılması gerekmektedir” 14Türkçe-Çekçe İlişkileri Rus, Sırp-Hırvat, Ukran, Slovak ve Leh dilleri gibi, bir İslav dili olarak, Çekçedeki Türkçe unsurlarla ilgili ilk çalışmalar, 1850'lerde başlamıştır ve günümüzde de sürmektedir Bu konudaki çalışmalar, burada sayamayacağımız kadar çoktur 141Türkçedeki Çekçe Unsurlar Türkçedeki Ukranca unsurların monografik bir çalışması yoktur Türkçedeki İslavca unsurları konu edinen çalışmalarda, zaman zaman sözlerin Çekçe biçilerine de değinilmiştir 142Çekçedeki Türkçe Unsurlar Çeşitli İslav dillerindeki Türkçe unsurları konu edinen çalışmalarda, sözlerin Ukranca biçimlerine de temas edilir Çekçedeki Türkçe unsurları konu edinen monografik bir yayın bulunmasa da, F Miklosish her iki eserinde de ara sıra, K Lokotsch ise sık sık, Türkçeden alınma sözlerin Çekçedeki biçimlerini de vermeğe çalışmışlardır Fasmer, sözlerin Rusça biçimleri yanında Çekçedeki biçimlerini de verir Türkçe unsurların bir kısmı da Çekçeye Macarca yoluyla taşınmıştır ve bu konu yeni yeni çalışılmaktadır 1957 yılında, Çek ve Slovak dillerinin söz varlığı üzerindeki çalışmaların henüz başlangıç safhasında olduğunu belirten J Blaskoviç, “Çek Dilinin Kök Sözlüğü” adlı eserde yalnızca 32 sözün Türkçe kaynaklı gösterildiğini; fakat bunların da doğru tespit edilmediğini ve doğru anlamlandırılmadığını ifade eder J Blaskoviç, bu yirmi sayfalık yazısında, Çek dilinde kullanılan şahıs adı, soyadı, yer ve kavim adı gibi 27 özel ad ile Türkçeden Çekçeye geçmiş 248 sözü irdeler ve yazısının sonunda şunları söyler: “Bugün Çek dilinin Türk kökünden gelen unsurları üzerine söyleyebileceklerimiz kısaca bunlardan ibarettir Bu kısa yazı bile Türk kavimlerinin ve bilhassa Osmanlı Türklerinin Orta-Avrupa kavimlerine yaptıkları kültür tesirinin ne kadar geniş olduğunu göstermeğe yeter Bu araştırma objektif bir şekilde gerçekliği ortaya çıkarmakta ve Türk kavimlerini ve kültürlerini elverişsiz bir açıdan gören eski ve yanlış görüş ve iddialara son vermektedir”