Felsefe-Varlık Ve Öz/Murtaza Korlaelçi

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-24-2012

Varlık problemi felsefenin en önemli ve güç problemlerinden biridir

Bu durumu Gabriel Marcel (1839 - 1973), le Mystère de l'Etre {Varlığın Sırrı) isimli eserinin ikinci cildinde şöyle belirtiyor:

"Bu ikinci serînin başlangıcında, düşey olarak inmeye mecbur olduğu bir uçurumun kenannda gezinen kimseyi yakalayan baş dönmesi heyecanını yaşıyorum

Öyle ise, geçen yıl, her şeye rağmen bazı uçurumlardan uzakta, birçok tuzaktan kaçınmaya mecbur olduğumuz ve kesinlikle engebeli bir bölgede ilerlerken, bu defa dalmaya mecbur olduğumuz bu uçurum nedir? Bu defa, pek tabiî olarak, üzerinde kendimizi sorgulayacağımız bu şey, olduğu gibi Varlık'tır

"

Bu baş döndürücü ve girdaplı problemde dengeli adımlarla ilerleyebilmek için önce kavram analizleriyle işe başlamak gerekiyor

Bunun için de varlık probleminin temel üç kavramını açıklamak önem arz ediyor

Bunlar varlık, öz ve varoluştur

Bu kavramların öncelikle lügat manalarını belirtmek yararlı olacaktır

Varlık; (Fr

Être), (Alm

Sein, Dasein, Seindes, Wesen), (Ing

Being), (Lat

Essere), (Eski Türk

Vücut) kelimeleri ile belirtilen bu kavram şu anlamları ifade etmektedir:

I- Genel anlamda:

Herhangi bir şekilde bir varoluşa sahipmiş gibi düşünülen her şey

"Varlık: Bir anlamda var olanların bütünüdür

Bir anlamda da var olanın varlığının ifadesidir

" Bütün varlıkları içine alan en genel kavram

II- Soyut anlamda:

1- Var olmak olgusu

"Yalnız elle tutulup ve gözle görülen şeylere var demek yanlıştır

Çünkü başkası üzerinde etki yapan her şey, her kuvvet aynı derecede vardır

" Sadece düşüncede var olan bu varlık türü "uzay - zaman dışıdır, duyularla algılanamaz, elle tutulur gerçekliği yoktur

" Metafiziğin, değerlerin, matematik ve mantığın kavramları bu türdendir

2- Düşüncede var olan, fakat düşüncenin dışında gerçek varlığı olmayan her çeşit objeye verilen isim

III- Somut anlamda:

1- Gerçek olarak var olan şeylere verilen isim

"Bizde gerçek ve hakîkî olarak var olan her şey Mükemmel ve sonsuz varlıktan gelir

"

2- Bir gerçekliğe sahip olan şey

3- Gerçeklik

4- Dünyada var olmanın durumu, şartı, varlık biçimi

5- "Bilinçten bağımsız olarak var olan objektif dünyayı, maddeyi belirten felsefi kavram

"

Varlık kavramına verilen bazı anlamlan belirttikten sonra konumuzun ikinci önemli kavramı olan "Öz" kavramını da yine lügat manaları ile şöyle ifade edebiliriz: Öz, (Fr

Essence), (Alm

Wesen), (İng

Essence), (Lat

Essenza), (Esk

Türk

Mahiyet) kelimeleri ile dile getirilen bu kelime şöyle anlamlandırılır:

A- 1- Araza muhalefet ile metafizik olarak: Sadece geçici ve yüzeysel bir şekilde ulaşılan değişikliklere zıt olarak, varlığın temelini oluşturduğu düşünülen şey

2- İlişkilerin değişmesi ve arızî değişiklikler ortamında varlığını sürdüren özelliklerin tümü; "Tanrı'da öz, hiçbir zaman varoluştan ayırt edilmez

"

3- "Varlığın aslını kuran şey, temel özellik

İç, çekirdek

Fizik ötesinin konusu olarak: Kendinde varlık

"

4- Bir şeyin kendisiyle var olduğu ve onu başka şeylerden ayırt ettiren özellik

B-1- (İster metafizik olsun, isterse tecrübî olsun) varoluşa ve varlık olgusuna karşıt bir varlığın tabiatını oluşturan şey

2- Bir şeyi (başka bir şey değil), var olduğu şey yapan özellik

3- "Her varlığın mahiyeti, onun doğası gereği olduğu şeydir

(

) Her varlığın mahiyeti onun bireysel ve belirli özüdür

4- Arazın (accident) tersine, varlığın temeli, şeylerin iç tabiatı

Varoluşun tersine, var olmak olgusuna muhalif bir varlığın tabiatı

10-24-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Felsefe-Varlık Ve Öz/Murtaza Korlaelçi Varlık problemi felsefenin en önemli ve güç problemlerinden biridir Bu durumu Gabriel Marcel (1839 - 1973), le Mystère de l'Etre {Varlığın Sırrı) isimli eserinin ikinci cildinde şöyle belirtiyor: "Bu ikinci serînin başlangıcında, düşey olarak inmeye mecbur olduğu bir uçurumun kenannda gezinen kimseyi yakalayan baş dönmesi heyecanını yaşıyorum Öyle ise, geçen yıl, her şeye rağmen bazı uçurumlardan uzakta, birçok tuzaktan kaçınmaya mecbur olduğumuz ve kesinlikle engebeli bir bölgede ilerlerken, bu defa dalmaya mecbur olduğumuz bu uçurum nedir? Bu defa, pek tabiî olarak, üzerinde kendimizi sorgulayacağımız bu şey, olduğu gibi Varlık'tır" Bu baş döndürücü ve girdaplı problemde dengeli adımlarla ilerleyebilmek için önce kavram analizleriyle işe başlamak gerekiyor Bunun için de varlık probleminin temel üç kavramını açıklamak önem arz ediyor Bunlar varlık, öz ve varoluştur Bu kavramların öncelikle lügat manalarını belirtmek yararlı olacaktır Varlık; (Fr Être), (Alm Sein, Dasein, Seindes, Wesen), (Ing Being), (Lat Essere), (Eski Türk Vücut) kelimeleri ile belirtilen bu kavram şu anlamları ifade etmektedir: I- Genel anlamda: Herhangi bir şekilde bir varoluşa sahipmiş gibi düşünülen her şey "Varlık: Bir anlamda var olanların bütünüdür Bir anlamda da var olanın varlığının ifadesidir" Bütün varlıkları içine alan en genel kavram II- Soyut anlamda: 1- Var olmak olgusu "Yalnız elle tutulup ve gözle görülen şeylere var demek yanlıştır Çünkü başkası üzerinde etki yapan her şey, her kuvvet aynı derecede vardır" Sadece düşüncede var olan bu varlık türü "uzay - zaman dışıdır, duyularla algılanamaz, elle tutulur gerçekliği yoktur" Metafiziğin, değerlerin, matematik ve mantığın kavramları bu türdendir 2- Düşüncede var olan, fakat düşüncenin dışında gerçek varlığı olmayan her çeşit objeye verilen isim III- Somut anlamda: 1- Gerçek olarak var olan şeylere verilen isim "Bizde gerçek ve hakîkî olarak var olan her şey Mükemmel ve sonsuz varlıktan gelir" 2- Bir gerçekliğe sahip olan şey 3- Gerçeklik 4- Dünyada var olmanın durumu, şartı, varlık biçimi 5- "Bilinçten bağımsız olarak var olan objektif dünyayı, maddeyi belirten felsefi kavram" Varlık kavramına verilen bazı anlamlan belirttikten sonra konumuzun ikinci önemli kavramı olan "Öz" kavramını da yine lügat manaları ile şöyle ifade edebiliriz: Öz, (Fr Essence), (Alm Wesen), (İng Essence), (Lat Essenza), (Esk Türk Mahiyet) kelimeleri ile dile getirilen bu kelime şöyle anlamlandırılır: A- 1- Araza muhalefet ile metafizik olarak: Sadece geçici ve yüzeysel bir şekilde ulaşılan değişikliklere zıt olarak, varlığın temelini oluşturduğu düşünülen şey 2- İlişkilerin değişmesi ve arızî değişiklikler ortamında varlığını sürdüren özelliklerin tümü; "Tanrı'da öz, hiçbir zaman varoluştan ayırt edilmez" 3- "Varlığın aslını kuran şey, temel özellik İç, çekirdek Fizik ötesinin konusu olarak: Kendinde varlık" 4- Bir şeyin kendisiyle var olduğu ve onu başka şeylerden ayırt ettiren özellik B-1- (İster metafizik olsun, isterse tecrübî olsun) varoluşa ve varlık olgusuna karşıt bir varlığın tabiatını oluşturan şey 2- Bir şeyi (başka bir şey değil), var olduğu şey yapan özellik 3- "Her varlığın mahiyeti, onun doğası gereği olduğu şeydir () Her varlığın mahiyeti onun bireysel ve belirli özüdür 4- Arazın (accident) tersine, varlığın temeli, şeylerin iç tabiatı Varoluşun tersine, var olmak olgusuna muhalif bir varlığın tabiatı