Geleneksel Türk Tiyatrosu...|Tiyatro Tarihi Ve Skeçler

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-24-2012

KUKLA

Geleneksel Türk Tiyatrosu üzerine pek çok araştırma yapılmış ancak bunlarda kukladan pek az bahsedilmiştir

Bunun başlıca nedeni kukla üzerine olan kaynakların bir çoğunun gölge oyunu sanılmasıdır

Diğer bir nedense kukla gösterilerine,eldeki kaynakların kukla adını vermesi 17

Yy

da başlamasıdır

Ancak ortaoyunu nasıl çok eskilerde başlamasına rağmen adını 19

Yy

da aldıysa, kukla da 17

Yy

dan çok daha eskilere dayanır

Türkiye’de yüzyıllar boyunca çeşitli kukla türlerinin bilinip oynanmış olmasına karşın;kukla hiçbir zaman karagöz gibi ağırlığını belli etmemiştir

Yaygın olarak kullanılan üç çeşit kukla vardı

İSKEMLE KUKLASI:

Göğüslerinden yatay ip geçen bu kuklalar,çalgılar eşliğinde,aşağıdan ipleri çekilerek sıçratıp dans ettirilir

Bu kuklaları daha çok sokak göstericileri kullanırdı

EL KUKLASI :

Başları ve kolları tahtadan ,gövdeleri bezdendir

Kuklacı elini kuklanın içerisine sokar ; İşaret parmağıyla başını,baş ve orta parmağıyla da kollarını oynatır

İPLİ KUKLASI :

Yapımı el kuklasına göre daha zor olduğundan pek yaygın değildi

Kuklanın eklem yerlerinin bir ip ile bağlanması ve bu iplerin ‘T’ şeklinde bir tahta parçasına tutturulması ile yapılırdı

Türk kuklasında kişilerin özellikleri karagözdeki gibi keskin çizgilerle belirtilmemiştir

Kukla oyununda karagözdeki gibi iki birincil kişi buluruz

Bunlar ‘İbiş’ ile ‘İhtiyar’ dır

İbiş hep uşak olur

Adı, efendisine bağlılığından ötürü ‘sadık’ tır

Ayrıca ‘’Durmuş,Tombul,Fıstık, Kıvrak, Kışkış’’ gibi isimler de alırdı

İbiş kurnaz ve hazırcevaptır

Biçimsiz bir fesi vardır,püskülü sağa sola kayar

Yanlış anlaşılmalar,çift anlamlı deyimler, açık saçık sözler kullanır

diğer baş karakter olan İhtiyar ise çiftliğin sahibi varlıklı bir kişidir

Bu iki karakter dışında ikincil kişiler de vardır

Bunlardan biri genç aşık delikanlı ,diğeri de onun sevgilisi olan kızdır

Kukla oyunu konusunu Ortaoyunu ve Karagöz’den yada aşk hikayeleri ve halk efsanelerinden alırdı

10-24-2012	#4
Prof. Dr. Sinsi	Geleneksel Türk Tiyatrosu...\|Tiyatro Tarihi Ve Skeçler KUKLA Geleneksel Türk Tiyatrosu üzerine pek çok araştırma yapılmış ancak bunlarda kukladan pek az bahsedilmiştirBunun başlıca nedeni kukla üzerine olan kaynakların bir çoğunun gölge oyunu sanılmasıdırDiğer bir nedense kukla gösterilerine,eldeki kaynakların kukla adını vermesi 17 Yyda başlamasıdırAncak ortaoyunu nasıl çok eskilerde başlamasına rağmen adını 19Yyda aldıysa, kukla da 17Yydan çok daha eskilere dayanırTürkiye’de yüzyıllar boyunca çeşitli kukla türlerinin bilinip oynanmış olmasına karşın;kukla hiçbir zaman karagöz gibi ağırlığını belli etmemiştir Yaygın olarak kullanılan üç çeşit kukla vardı İSKEMLE KUKLASI: Göğüslerinden yatay ip geçen bu kuklalar,çalgılar eşliğinde,aşağıdan ipleri çekilerek sıçratıp dans ettirilirBu kuklaları daha çok sokak göstericileri kullanırdı EL KUKLASI : Başları ve kolları tahtadan ,gövdeleri bezdendirKuklacı elini kuklanın içerisine sokar ; İşaret parmağıyla başını,baş ve orta parmağıyla da kollarını oynatır İPLİ KUKLASI : Yapımı el kuklasına göre daha zor olduğundan pek yaygın değildi Kuklanın eklem yerlerinin bir ip ile bağlanması ve bu iplerin ‘T’ şeklinde bir tahta parçasına tutturulması ile yapılırdı Türk kuklasında kişilerin özellikleri karagözdeki gibi keskin çizgilerle belirtilmemiştirKukla oyununda karagözdeki gibi iki birincil kişi buluruzBunlar ‘İbiş’ ile ‘İhtiyar’ dırİbiş hep uşak olur Adı, efendisine bağlılığından ötürü ‘sadık’ tırAyrıca ‘’Durmuş,Tombul,Fıstık, Kıvrak, Kışkış’’ gibi isimler de alırdıİbiş kurnaz ve hazırcevaptırBiçimsiz bir fesi vardır,püskülü sağa sola kayarYanlış anlaşılmalar,çift anlamlı deyimler, açık saçık sözler kullanırdiğer baş karakter olan İhtiyar ise çiftliğin sahibi varlıklı bir kişidir Bu iki karakter dışında ikincil kişiler de vardır Bunlardan biri genç aşık delikanlı ,diğeri de onun sevgilisi olan kızdır Kukla oyunu konusunu Ortaoyunu ve Karagöz’den yada aşk hikayeleri ve halk efsanelerinden alırdı