Diksiyon , Fonetik , Artikülasyon

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-24-2012

PROSODİE (VURGU)

Sözcük vurgusu, dilin en doğal söyleniş özelliklerindendir

Sözcük vurgusu hecenin şiddetiyle ilgili olduğu gibi birde hecenin süresi yani uzunluğu kısalığı ile ilgili olan (nicelik)i vardır

Sözcüklerde bu iki özellik birbirini karıştırmamalıdır

Nicelik , bir hecenin uzunluğu ve kısalığı ile ilgilidir

Halbuki şiddet ise bir hecenin vurgusuyla ilgilidir

Dilimizde süresi uzun olan heceler hep yabancı sözcüklerde bulunur

Örn: katil, kase, cahil, ebedi, hazine vb yanlış söylememek için kelimelerin kökenlerini araştırmak gerekir

Türkçe de (ğ) ünsüzü kendinden önce gelen ünlü üzerinde etki yaparak bulunduğu hecenin uzamasına neden olur

Örn: yağmur= yaamur, öğretmen= ööretmen, öğle=ööle , çağdaş= çaadaş

İlk hecelerde (y) nin de gevşeyip kendisinden önceki ünlüyü etkileyip heceyi uzattigi görülür

Örn: böyle=bö-le, şöyle= şö-le, öyle=ö-le, söylemek=sö-lemek vb

(Ğ) ünsüzünün bir etkisi de şöyledir: yapacağım= yapıca-m (ğ) demin bahsettiğimiz uzatma etkisini yaparken kendisinden sonra gelen ünlünün de düşmesine sebep olur

Bu durum genellikle eylemlerde görülür

Örn: edeceğim= edice-m, oturacağım= oturuca-m vb

BİR kelimesinden biraz konuşalım

Adet belirttiği zaman yani kendi sayı anlamıyla kullanıldığında (bir) herhangi bir şeyden bahsederken (bi) olarak söylenir

Örn: adam bir gün bir sinemaya gitmiş

Soru: adam ne gün gitmiş? Her hangi bir gün gitmiş

Yada söyle sorabiliriz bu soruyu adam yalnızca bir gün mü bir tek sinemaya gitmiş? Burada (bir) kendi sayı anlamıyla değil (herhangi) anlamıyla kullanıldığı için (bi) olarak söylemek daha doğrudur

Orada, burada, şurada kelimeleri de (bir)e benzer özel bir söyleniş biçimi taşirlar

Burada = burda, şurada= şurda, orada= orda, olur ve aradaki a harfi düşer

Kelime sonlarındaki -yor heceleri üzerine birkaç söz: -yor hecesi fazla bastırılmadan yada bastırmayacağı diye yok saymadan söylenmelidir

Son uyarıda çok sık kullandığımız (değil) kelimesi için

Değil kelimesi söylenirken (e) harfi düşer ve yerini (i) harfi alır

DEĞİL=DİĞİL olur

- SES TEKNİĞİ
İLETME GÜCÜ

İzleyicinin oyuncunun sesini yalnızca duymakla kalmaması, söylediklerini anlaşılır kılması ve ayrıca ondan sanki her yönden geliyormuşçasına etkilenmesi için sesin iletme gücüne özel bir önem verilmelidir

İzleyici, ses yalnızca oyuncunun durduğu yerden değil, her yönden geliyormuşçasına oyuncunun sesiyle çevrelemelidir

Duvar bile oyuncunun sesiyle konuşmalıdır

İyi iletim gücüne sahip gerekli olan iki koşul şudur:
a) sesi taşiyan hava kolonu güçlü olmali ve hiçbir engelle karşilaşmadan dişari çikmalidir

Örnegin : larenksin kapali olmasi veya çenenin yetersiz açilmasi

b) Fizyolojik tınlatıcılarla ses güçlendirilmelidir

Bunların hepsi doğru solumayla çok yakın ilişkilidir

Eğer oyuncu yalnızca karnından yada göğsünden soluk alırsa, yeterli havayı toplayamaz; bu durumda kendini tutumlu bir şekilde hava kullanmaya zorlar, larenksini kapatır, sesi bozar ve sonunda vokal bozuklukların oluşmasına neden olur

Bütünsel solumayla (üst göğüs ve karın) oyuncu yeterli miktardan biraz daha fazla hava biriktirebilir

Bunun için hava kolonlarının hiçbir engelle karşılaşmaması yaşamsal bir önem taşır

10-24-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Diksiyon , Fonetik , Artikülasyon PROSODİE (VURGU) Sözcük vurgusu, dilin en doğal söyleniş özelliklerindendir Sözcük vurgusu hecenin şiddetiyle ilgili olduğu gibi birde hecenin süresi yani uzunluğu kısalığı ile ilgili olan (nicelik)i vardır Sözcüklerde bu iki özellik birbirini karıştırmamalıdır Nicelik , bir hecenin uzunluğu ve kısalığı ile ilgilidir Halbuki şiddet ise bir hecenin vurgusuyla ilgilidir Dilimizde süresi uzun olan heceler hep yabancı sözcüklerde bulunur Örn: katil, kase, cahil, ebedi, hazine vb yanlış söylememek için kelimelerin kökenlerini araştırmak gerekir Türkçe de (ğ) ünsüzü kendinden önce gelen ünlü üzerinde etki yaparak bulunduğu hecenin uzamasına neden olur Örn: yağmur= yaamur, öğretmen= ööretmen, öğle=ööle , çağdaş= çaadaş İlk hecelerde (y) nin de gevşeyip kendisinden önceki ünlüyü etkileyip heceyi uzattigi görülür Örn: böyle=bö-le, şöyle= şö-le, öyle=ö-le, söylemek=sö-lemek vb (Ğ) ünsüzünün bir etkisi de şöyledir: yapacağım= yapıca-m (ğ) demin bahsettiğimiz uzatma etkisini yaparken kendisinden sonra gelen ünlünün de düşmesine sebep olur Bu durum genellikle eylemlerde görülür Örn: edeceğim= edice-m, oturacağım= oturuca-m vb BİR kelimesinden biraz konuşalım Adet belirttiği zaman yani kendi sayı anlamıyla kullanıldığında (bir) herhangi bir şeyden bahsederken (bi) olarak söylenir Örn: adam bir gün bir sinemaya gitmiş Soru: adam ne gün gitmiş? Her hangi bir gün gitmiş Yada söyle sorabiliriz bu soruyu adam yalnızca bir gün mü bir tek sinemaya gitmiş? Burada (bir) kendi sayı anlamıyla değil (herhangi) anlamıyla kullanıldığı için (bi) olarak söylemek daha doğrudur Orada, burada, şurada kelimeleri de (bir)e benzer özel bir söyleniş biçimi taşirlar Burada = burda, şurada= şurda, orada= orda, olur ve aradaki a harfi düşer Kelime sonlarındaki -yor heceleri üzerine birkaç söz: -yor hecesi fazla bastırılmadan yada bastırmayacağı diye yok saymadan söylenmelidir Son uyarıda çok sık kullandığımız (değil) kelimesi için Değil kelimesi söylenirken (e) harfi düşer ve yerini (i) harfi alır DEĞİL=DİĞİL olur - SES TEKNİĞİ İLETME GÜCÜ İzleyicinin oyuncunun sesini yalnızca duymakla kalmaması, söylediklerini anlaşılır kılması ve ayrıca ondan sanki her yönden geliyormuşçasına etkilenmesi için sesin iletme gücüne özel bir önem verilmelidir İzleyici, ses yalnızca oyuncunun durduğu yerden değil, her yönden geliyormuşçasına oyuncunun sesiyle çevrelemelidir Duvar bile oyuncunun sesiyle konuşmalıdır İyi iletim gücüne sahip gerekli olan iki koşul şudur: a) sesi taşiyan hava kolonu güçlü olmali ve hiçbir engelle karşilaşmadan dişari çikmalidir Örnegin : larenksin kapali olmasi veya çenenin yetersiz açilmasi b) Fizyolojik tınlatıcılarla ses güçlendirilmelidir Bunların hepsi doğru solumayla çok yakın ilişkilidir Eğer oyuncu yalnızca karnından yada göğsünden soluk alırsa, yeterli havayı toplayamaz; bu durumda kendini tutumlu bir şekilde hava kullanmaya zorlar, larenksini kapatır, sesi bozar ve sonunda vokal bozuklukların oluşmasına neden olur Bütünsel solumayla (üst göğüs ve karın) oyuncu yeterli miktardan biraz daha fazla hava biriktirebilir Bunun için hava kolonlarının hiçbir engelle karşılaşmaması yaşamsal bir önem taşır