Tanzimat’Ta Tiyatro Binaları

Tanzimat’ta Tiyatro Binaları

İzmir’de 1830’da bir tiyatronun olduğunu biliyoruz İstanbul ve İstanbul’un Beyoğlu yakasında gerek eskileri, gerek sürekli bakımından iki önemli tiyatro vardır: Fransız Tiyatrosu ile Naum Tiyatrosu Ancak Fransız Tiyatrosu üzerine kesin bir bilgimiz yok Beyoğlu’nda ikinci önemli tiyatro binası Naum Tiyatrosudur Bosca adında ünlü bir İtalyan gözbağcısı Galatasaray’ın karşısında temsiller vermek üzere bir tiyatro için bir ferman almıştı Bosca’nun tiyatrosunu yaptığı arazi Michel Naum Duhani adında bir Halep’linindi

Beyoğlu’nun önemli tiyatrolarından birisi de Fransız Tiyatrosu karşısındaki bugün Saint- Antoine kilisesinin bulunduğu yerdeydi Adı Concordia idi Cadde üzerinde kışlık tiyatrosu, arkada ise yazlık tiyatrosu vardı Concordia yıktırtıldı yerine Saint- Antoine kilisesi yaptırıldı

Yakın yıllara kadar Odeon Tiyatrosu veya Eclair sineması adıyla bilinen, Bu günkü Lüks sinemasıyla ayakta duran ve ilginç bir tarihçesi olan Ağa camii yakınında ki sirk 1871’de Elhamara tiyatrosu adıyla açıldı1874’de yandı

1875’de mimar Barborini iki kat balkonu olan bu tiyatro yaptı Tiyatronun adını önce Verdi Tiyatrosu olması düşünülmüştü Ancak Veryete Tiyatrosu denildi Veryete Tiyatrosu çoğunlukla sirkten bozma ve Halep Çarşısı içindeki bu gün tiyatroda olarak kullanılan Veryete Tiyatrosu ile karıştırılmamalıdır 1877’de Veryete Tiyatrosu hem adını, hem biçimini değiştirdi, adı Eldorado oldu1897’de Eldorado gene değiştirdi, ve adı ilk düşünüldüğü gibi Verdi Tiyatrosu oldu Verdi Tiyatrosu yeniden donatıldı Bundan sonra Odeon Tiyatrosu adını aldı II Meşrutiyet boyunca hep Odeon Tiyatrosu olarak bilindi

İstanbul yakasına geçersek burada en öneml tiyatro Gedikpaşa Tiyatrosudur Gedikpaşa’da önce sirk binası olarak kurulan Gedikpaşa Tiyatrosu, Türkiye’ye çok sık gelmiş olan Souillier cambazhanesi için kurulmuştu Gedikpaşa Tiyatrosu’nun adı Osmanlı Tiyatrosu oluyor ve sonra da Güllü Agop’un Osmanlı Tiyatro’suna geçiyor Gedikpaşa Tiyatrosu’nun sona erişi ise1884’te olmuştur

İstanbul yakasında, Aksaray’da Hamdi Efendi’nin 300 kişilik tiyatrosu, Beyazıt’ta Misafirhane’de Çuharcıyan’ın 800 kişilik tiyatrosu, Şehzadebaşı, Vezneciler’de çoğu kıraathanelerden bozma tiyatrolar ve Sultanahmet’in 1880’de kurulan açık hava tiyatrosu vardı Üsküdar’daki Aziziye Tiyatrosu İstanbul’un eski tiyatrolarındandır İstanbul’dan sonra en önemli tiyatro merkezi İzmir’di İlk tiyatro 1830’da kurtuldu Böylece Ortadoğu’nun halka açık ilk tiyatrosu İzmir’de gerçekleşmiş oldu 1841’de Euterpe adında küçük bir tiyatro kuruldu Rumların Theatron Samirnes adını verdikleri İzmir Tiyatrosu bunun yakınlarındaydı

İzmir dışında Adana’da Ziya Paşa’nın valiliği sırasında, daha önce gördüğümüz Bursa’da Ahmet Vefik Paşa’nın valiliği sırasında buralarda birer tiyatro yapılmıştı Bu sayıların dışında da Anadoluda’da tiyatrolar vardı

Saray Tiyatrolarına gelince özellikle Çırağan Sarayı ve Dolmabahçe Saray’ındaki geçici tiyatrolar yapılmıştı Bunlardan önemlileri Abdülmecit’in Dolmabahçe Saray’ı için yaptırdığı tiyatro ile Abdülhamit’in Yıldız Saray’ındaki Tiyatrolarıdır