Türkiye Cumhuriyetinin Tarihi

Türkiye Cumhuriyetinin Tarihi

Resmi dil: Türkçe

Başkent: Ankara

Yönetim Şekli: Cumhuriyet

Yönetim biçimi: Parlamenter Demokrasi

Kurucu: Mustafa Kemal Atatürk

Ulusal marş:istiklâl Marşı

Ulusal renkler: Kırmızı ve Beyaz

Yüzölçümü:

780580 km²

Dünya yüzeyinin %1,3′ünü kaplar

36 en geniş ülke

Nüfus: 74,709,412 (2006), En kalabalık 16 ülke

Nüfus yoğunluğu: 95,7 kişi/km²

Ulusal günler:

23 Nisan: TBMM’nin açılışı (1920)

19 Mayıs: Kurtuluş Savaşı’nın başlaması (1919)

30 Ağustos: Kurtuluş Savaşı’nın kazanılması (1922)

29 Ekim: Cumhuriyetin ilanı (1923)

Milli gelir (GSMH)

361,5 milyar ABD Doları (2005)

En zengin 19 ülke

661,6 milyar ABD Doları (2005)

Satın Alma Gücü Paritesine Göre

En zengin 16 ülke

Kişi başına düşen milli gelir:

5,062 ABD Doları (2005)

En müreffeh 63 ülke

8,400 ABD Doları (2005) Satın Alma Gücü Paritesine Göre

Para birimi: Yeni Türk Lirası (YTL) [Ocak 2005'ten itibaren Yeni Türk Lirası; eski birim Türk Lirası]

Saat dilimi: – Yaz saati EET (UTC+2), EEST (UTC+3)

internet alan adı:tr

Telefon kodu:+90

Türkiye, resmi adıyla Türkiye Cumhuriyeti

Bir Akdeniz, Karadeniz, Avrupa ve Ortadoğu ülkesi olan Türkiye’nin üç yanı denizlerle çevirilidir, kuşbakışı coğrafi görünüşü kabaca bir diktörtgeni andırır Türkiye idare şekli demokrasi olan bir cumhuriyet’tir Osmanlı Devleti’nin I Dünya Savaşı sebebiyle 20 yüzyıl başında yıkılmasından sonra, 1923 yılında Türk Kurtuluş Savaşı ile, Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde kurulmuştur Üç tarafının denizlerle çevrili olması ve Batı ve Doğu kültürlerinin geçiş noktasında bulunmasından dolayı, pek çok medeniyete

imparatorluklar devrinin kapanıp, ulus devletler devrinin başladığı bir ortamda, yirmiden fazla etnik yapının barındığı, gelişememiş, savaş yorgunu bir ev sahipliği yapmıştır Müslüman-köylü toplumunun, modern bir burjuva toplumuna, tek bir millete dönüştürülüp, kendi kaderlerini belirleme hakkına sahip olmasını amaçlayan radikal reformlar dizisi, devletin kuruluşundan itibaren Atatürk inkılapları olarak anılıp benimsenmekte ve halen sürdürülmektedir Bu devrimler sayesinde Türkiye, Müslüman çoğunluğa sahip ülkeler arasında en gelişmiş ve modern ülkelerden biri haline gelmiştir

Başkenti Ankara, en büyük şehri istanbul’dur

Türkiye Cumhuriyeti demokratik, ve laik bir hukuk devletidir Birleşmiş Milletler, NATO, Avrupa Parlamentosu ve islam Konferansı Örgütü Türkiye’nin üye olduğu uluslararası örgütlerden bazılarıdır 3 Ekim 2005 tarihinden itibaren de Avrupa Birliği’ne tam üyelik için müzakerelere başlamıştır

Nüfusu 1 milyonun üzerinde olan kent merkezleri

istanbul (105 milyon),

Ankara (4 milyon),

izmir (35 milyon),

Bursa (2 milyon),

Adana (15 milyon),

Konya (15 milyon),

Mersin (125 milyon),

Antalya (125 milyon)

Coğrafya

Türkiye’nin toprakları 36° – 42° Kuzey paralelleri ve 26° – 45° Doğu meridyenleri arasında yer alır Kabaca bir dikdörtgeni andırır ve genişliği 1660 kilometredir Göller dahil kapladığı alan 814578 km²’dir Marmara Bölgesi % 8,5, Ege Bölgesi % 12, Akdeniz Bölgesi % 16 Orta Anadolu Bölgesi % 18, Karadeniz Bölgesi % 18, Doğu Anadolu Bölgesi % 21, Güneydoğu Anadolu Bölgesi % 7,5 yer tutar Trakya’nın yüzölçümü 24370 km² dir Türkiye’nin kara sınırları uzunluğu 2573, adalar dahil sahil uzunluğu 8333 kilometredir

Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri

Türkiye 6-21 Haziran 1941 tarihinde yapılan Birinci Türk Coğrafya Kongresi’nde 7 ana coğrafi bölgeye ve 21 coğrafi bölüme ayrılmıştır:

Akdeniz Bölgesi

Doğu Anadolu Bölgesi

Ege Bölgesi

Güneydoğu Anadolu Bölgesi

iç Anadolu Bölgesi

Karadeniz Bölgesi

Marmara Bölgesi

Konum

Bir Balkan, Akdeniz, Kafkas ve Ortadoğu ülkesi olarak sınıflandırılan Türkiye Cumhuriyeti, Doğu ve Batı kültürlerinin tam geçiş bölgesinde bulunur

Antik ismiyle Küçük Asya’da bulunan kısmına günümüzde Batı Anadolu denir Balkan Yarımadası’ndaki (Güney Doğu Avrupa) bölgeye Trakya, Toroslar’ın doğusundaki antik Pers ve Kuzey Mezoptamya bölgesine de Doğu Anadolu adı verilir

Üç yanı denizlerle çevrili olan Türkiye’nin genel görünümü kabaca bir dikdörtgeni andırır Anadolu yarımadası Karadeniz, Marmara Denizi, Ege Denizi ve Akdeniz ile çevrelenmiştir

Türkiye’nin komşuları; batısında Bulgaristan ve Yunanistan, doğusunda Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan ve iran, güneyinde ise Irak ve Suriye’dir

Türkiye tarih açısından dünyanın en zengin bölgelerinden birinde yer alır

Anadolu kelimesi Rumcada “doğu” veya “gün doğumu” anlamına gelen Anatolia

Batı Anadolu’nun antik eyalet isimleri şunlardı: kelimesinden kaynaklanır ve tarih belgelerinde bir bölge adı olarak geçmezBitinya, Paflagonya, iyonya, Kapadokya, Misya, Kilikya, Likya, Karya, Pisidya, Pamfilya, Lidya, Frigya Batı Anadolu’ya Antik Çağ’da Romalılar “Asya eyaleti” adını da veriyorlardı ve başkenti en büyük Roma kentlerinden olan antik Efes idi

Günümüzde Doğu Anadolu dediğimiz, Kapadokya’nın ve Torosların doğusundaki bölgeler ise antik Mezopotamya ve Pers kültürlerini temsil eder Toros Dağları ve Fırat Nehri tarihçilerce Batı-Doğu kültür sınırı olarak görülür Antik dönemde ve Orta Çağ’da Kapadokya’nın ve Toros’ların doğusu ise genellikle Mezopotamya, Pers imparatorluğu, Urartu, Armenia, Kommagene, Suriye, Pontos gibi isimlerle anılırdı

Toros Dağları Roma ve Pers, Doğu ve Batı orduları arasında her zaman zor geçit veren doğal bir sınır olmuştur

Tarihte günümüzdeki Türkiye’ye Doğu’dan ve Batı’dan gelip yerleşmiş kavim ve kültürler pek çoktur

Türkiye’de tarih boyunca yerleşen kavim ve kültürlere örnek olarak Doğu’dan Hititler, Asurlular, Urartular, Persler, Selçuklular Selçuklulardan çok önce iskitler, Hunlar, Hazarlar, Peçenekler, Kıpçaklar (Türkler), Araplar, Hıristiyanlık, Müslümanlık, Musevilik; Batı’dan gelenlere ise Romalılar, Yunanlılar ve Güney Doğu Avrupa (Balkan) kavimleri, antik politeist Yunan-Roma kültürleri vb verilebilir

Tüm Türkiye toprakları, tarihçiler ve arkeologlarca ‘ açık hava müzesi’ olarak adlandırılır 8000 km’lik sahil şeridi antik Roma-Yunan kültürlerinin kalınıtılarıyla doludur Bu kadar çok antik şehir, modern Yunanistan’da veya italya’da dahi yoktur

Bu coğrafyaya “Türkiye” isminin ilk olarak Roma-Cermen imparatoru Frederick Barbarossa (1123-1190) tarafından verildiği ifade edilmektedir Resmi kayıtlarda ise, 19 yüzyıl Büyük Britanya yazışmalarında geçer

Türkiye Cumhuriyeti Orta Asya Türk Kültürünün mirasçısı olduğu kadar Roma, Pers, Mezopotamya, Bizans/Doğu Roma, Osmanlı vb kültürlerinin de mirasçısıdır

Doğal Yapı

Ülkenin yarısından fazlası, yükseltisi 1000 metreyi aşan, yüksek alanlardan oluşur Yaklaşık üçte biri orta yükseklikteki ovalar, yaylalar ve dağlar, yüzde 10′u da alçak alanlarla kaplıdır En yüksek ve dağlık alanlar doğu kesimde yer alır Kuzey kesimini Kuzey Anadolu Dağları, güney, doğu ve güneydoğu kesimlerini de Toroslar engebelendirir Ülkenin en yüksek noktası, Ağrı Dağı’nın 5166 metreye erişen doruğudur Başlıca geniş düzlükler Çukurova, Konya Ovası ve Harran ovalarıdır Kaynağı ve denize döküldügü yer ülke sınırları içinde olan en uzun akarsu 1355 kilometre uzunluğundaki Kızılırmak’tır En büyük doğal göl, 3713 km² alan kaplayan Van Gölü’dür 817 km²’lik alanan yayılan Atatürk Baraj Gölü ise ülkenin en büyük yapay gölüdür Türkiye’nin en büyük adası olan Gökçeada’nın yüzölçümü 279 km²’dir

Dağlar

Ağrı Dağı – 5165 m

Buzul (Cilo) Dağı – 4116 m

Cudi Dağı – 5000 m

Süphan Dağı – 4058 m

Kaçkar Dağı – 3932 m

Erciyes Dağı – 3917 m

Uludağ – 2543 m

Akarsular

Kızılırmak 1355 km

Yeşilırmak

Fırat

Sakarya

Murat

Dicle

Seyhan Nehri

Ceyhan Nehri

Göksu

Çoruh

Büyük Menderes

Göller

Van Gölü 3713 km²

Tuz Gölü 1500 km²

Beyşehir Gölü 656 km²

Eğridir Gölü 468 km²

Akşehir Gölü 353 km²

iznik Gölü 298 km²

Burdur Gölü

Salda Gölü

Eymir Gölü

Adalar

Gökçeada 279 km²

Balıkesir Marmara Adası 117 km²

Bozcaada 36 km²

Uzunada 25 km²

Balıkesir Alibey Adası 23 km²

Balıkesir Paşalimanı Adası 21 km²

Balıkesir Avşa Adası 21 km²

iklim

Türkiye’nin üç tarafının denizlerle çevrili olması, dağların uzanışı ve yeryüzü şekillerinin çeşitlilik göstermesi, farklı özellikte iklim tiplerinin doğmasına yol açmıştır Kıyı bölgelerinde denizlerin etkisiyle daha ılıman iklim özellikleri görülür Kuzey Anadolu Dağları ile Toros Sıradağları, deniz etkilerinin iç kesimlere girmesini engeller Bu yüzden iç kesimlerde karasal iklim özellikleri görülür

Akdeniz iklimi

Akdeniz ve Ege Denizi kıyılarında oldukça etkili olan bu iklim tipi, Marmara Denizi’nin güney çevresine kadar sokulmuştur Kıyıdan yaklaşık 800 metre yüksekliğe kadar bu iklimin özellikleri görülür Daha içerilere gidildikçe etkisi azalır Bu iklim tipinde, yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır Yıllık yağış miktarı, bazı yerlerde 1000 mm’nin üstünde iken çoğu yerde daha azdır Don olaylarına ve dağların yüksek kesimleri hariç kar yağışına çok az rastlanır