Milli Mücadelede Muğlanın Yeri Ve Önemi

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-24-2012

Milli mücadelede muğlanın yeri ve önemi

Milli mücadele

Milli Mücadele Döneminde Yörük Ali Efe’nin Muğla ve Havalisindeki Faaliyetleri

“Menteseliler Müdafa-yı Vatan Cemiyeti” kuruldu

Ayrıca, Muğla’nın Milas

Đlçesi’nde de Halil Đbrahim Efendi Baskanlığı’nda Milas Kuva-yı Milliye

Komitesi kuruldu

Bu komite, Milas’ın Yunan-Đtalyan isgal sahalarının kavsak

noktasında olmasından dolayı stratejik önemlerini çok iyi biliyorlardı

Bu

nedenle kurulusunun hemen ardından bu komite hem Muğla’daki Kuva-yı

Milliye Komitesi ile hem de Çine’deki

Tümen ile yakın iliski içine girdi

Temmuz 1919’da 1310-1314 (1894-1898) arası doğumluların silah

altına alınması ile Kuva-yı Milliye’nin Aydın Cephesi’nde Demirci Mehmet Efe

komutasında “Milli Menderes Alayı” olusturuldu

Bu cephenin dağ kesimini

Yörük Ali Efe komutasında iki tabur olusturuyordu

Bu taburlara daha sonra bir

tabur daha eklenerek Alay haline getirildi

Buna da “Milli Aydın Alayı”

denildi

Muğla Serdengeçtileri Bakırköylü teğmen komutasında bu alayın

“Çayyüzü Taburu”nu olusturuyordu

Demirci Mehmet Efe’nin Kuva-yı Milliye’ye katılmasıyla çoğalan

zeybeklerin Muğla’yı basacakları rivayetleri üzerine halkta doğan telasla

birlikte, Đtalyanlarda da korku basladı

Đtalyan mümessili Doktor Nakarato’nun

bu durumu belirten raporu üzerine 23 Temmuz 1919 tarihinde Muğla Đtalyanlar

tarafından isgal edildi

10

8

1919 tarihinde, Konya’dan Harbiye Nezareti’ne çekilen bir sifrede,

“Bir batarya topla 100 askerden ibaret bir Đtalyan kuvvetinin Muğla’ya

gelerek hilaf-ı mütareke olduğundan cihet-i askeriye ve mülkiyece protesto

edildiği,Muğla subesinin is’arına atfen Denizli Kalem Riyasetinden

bildirildiği” belirtildi

23 Temmuz 1919’da Muğla’nın Đtalyanlar tarafından isgal edilmesine

rağmen Mutasarrıf Hilmi Bey’in Kuva-yı Milliye’ye karsı tereddütleri

sürüyordu

Bu durum üzerine Demirci Mehmet Efe, Ağustos 1919’da Karacasu

Askerlik Subesi Baskanı Yakup Bey’i bir mektupla Muğla’ya göndererek

Mutasarrıf Hilmi Bey’in de Kuva-yı Milliye’yi desteklemesini sağladı

Bunun

üzerine Muğla’da, Aydın Cephesinde incelemeler yapmak ve Efelerle temasta

bulunmak üzere Binbası Hüsnü Bey, Hafız Sabri Bey ve Hürriyet ve Đtilaf

Fırkası Baskanı Saadettin Efendi’den olusan bir heyet olusturuldu

Bu heyet,

Muğla’dan yola çıktıktan sonra önce Çine’ye vardı

Burada Yörük Ali Efe

olmadığı için onun adamları ile görüstü

Sonra heyet, Çine’den Kösk’e geçerek

burada Demirci Mehmet Efe ile görüstü

Daha sonra da Kösk’ten Nazilli’ye

geçerek burada 8 Ağustos 1919 tarihinde toplanan I

Nazilli Kongresi

4 Türkes,k 18 Ağustos 1919’da Muğla’ya getirdi

8

Bir süre sonra Aydın Cephesi’nde Demirci Mehmet Efe ile Yörük Ali

Efe arasındaki anlasmazlık su yüzüne çıktı ve bu anlasmazlık Muğla’ya da

yansıdı

Bunun üzerine hem Demirci Mehmet Efe hem de Yörük Ali Efe

Muğla’ya birer heyet göndererek Muğla’dan toplanacak gönüllü süvarilerin

kendi birliklerine katılmasını istediler

9Hatta bu sırada Yörük Ali Efe Muğla ve

havalisine beyannameler de göndererek bu isteğinin ısrarla yerine getirilmesini

istedi

Bu beyannamelerden bir tanesi 17 Ağustos 1919 tarihinde Muğla

Mutasarrıfı Hilmi Bey tarafından, Dahiliye Nezareti’ne gönderildi

Beyannamede söyle denilmekteydi; Aydın’a karsı icra edilen Harekat-ı

Milliye’nin güney cephesini idare eden Yörük Ali Efe tarafından gönderilip

Muğla’nın Milas Đlçesi’nde elde edilen beyannamenin hülasa-i mevadı

asağıda arz olunur

Madde 1-1300 (M

1884) ile 1309 (M

1893) arası doğumlu olan

efradın Kuvayı Milliye’ye istiraki mecburdur

Madde 2-1310 (1894) ile 1317 (M

1901) arası doğumlu efradın

subelerine müracaat etmeleri mecburdur

Madde 3-Öteden beri silahlı gezerek gasp-ı emval eden idam

edilecektir

Madde 4-Đs bu emr-ü ifaya jandarma memur ve mecbur edilmistir

Madde 5-Jandarma emrine su sırada herkes itaat edecektir

Bu emri ifa etmeyecekler,icabat etmeyenler idam edileceklerdir

Ancak, Muğla ne Demirci Mehmet Efe’nin ne de Yörük Ali Efe’nin

isteklerini kabul etti

Muğla, Demirci Mehmet Efe’nin bulunduğu Kösk ve

Yörük Ali Efe’nin bulunduğu Çine Cephesinden farklı bir yerin sorumluluğunu

üzerine almak üzere “Mentese Grubu” adında yeni bir tabur teskil etti

Yüzbası

Seyfettin Bey Komutasında 11 subay, 500 piyade ve 30 süvariden olusan bu

tabur 17 Eylül 1919 tarihinde Muğla’dan Aydın-Kösk’e hareket etti

Heyet

Baskanı Hamza Bey, Maliye Müdürü Ragıp Bey, Muğla Askerlik Subesi

Baskanı Cavit Bey, Ahiköy Askerlik Subesi Baskanı Fehmi Bey de bu taburla

birlikte Aydın-Kösk’e gittiler

“Mentese Grubu” olarak adlandırılan bu tabur

Kösk Cephesi’nin Çayyüzü Mevkii’nde göreve basladı

17 Eylül 1919 tarihinde 530 kisilik Muğla Milis Taburu’nun basında

II

Nazilli Kongresi’ne katılmak üzere Nazilli’ye giden Muğla Belediye Baskanı

Ragıp Bey, 27 Ekim 1919 tarihinde Mutasarrıf Serficeli Hilmi Bey’i Sivas

Kongresine katılmak üzere Sivas’a gönderdikten sonra aynı gün Muğla’ya

döndü

Daha önce Muğla’ya dönen Muğla delegasyonu gibi Ragıp Bey’de

Hamza Bey’e kırgındı

Çünkü Muğla’da, üzerinde anlasmaya vardıkları Sivas

Kongresi kararlarının desteklenmesi görüsü, Nazilli’de Hamza Bey’den gerekli

desteği görmemisti

Muğla delegasyonu içinde baslayan bu görüs ayrılığı Ragıp

Bey’in Muğla’ya varısından sonra daha da derinlesti

Diğer taraftan Mentese

Kuva-yı Milliyesi’nin Genel Baskanı konumunda olan ve delegasyonla beraber

Muğla’ya dönmesi gereken Hamza Bey, Nazilli dönüsü Çine’de kalarak Milli

Aydın Alayı Milis Komutanı Yörük Ali Efe ile sıkı iliski içine girdi

Bunun

üzerine Kasım 1919’da delegasyon bir toplantı yaparak,Hamza Bey’i sahsi

davranmak ve delegasyon kararlarına uymamak ile suçlayarak Mentese 3

Kuvayı

Milliye Komitesi baskanlığından alıp yerine Belediye Baskanı Ragıp Bey’i

10-24-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Milli Mücadelede Muğlanın Yeri Ve Önemi Milli mücadelede muğlanın yeri ve önemi Milli mücadele Milli Mücadele Döneminde Yörük Ali Efe’nin Muğla ve Havalisindeki Faaliyetleri “Menteseliler Müdafa-yı Vatan Cemiyeti” kuruldu Ayrıca, Muğla’nın Milas Đlçesi’nde de Halil Đbrahim Efendi Baskanlığı’nda Milas Kuva-yı Milliye Komitesi kuruldu Bu komite, Milas’ın Yunan-Đtalyan isgal sahalarının kavsak noktasında olmasından dolayı stratejik önemlerini çok iyi biliyorlardı Bu nedenle kurulusunun hemen ardından bu komite hem Muğla’daki Kuva-yı Milliye Komitesi ile hem de Çine’dekiTümen ile yakın iliski içine girdi Temmuz 1919’da 1310-1314 (1894-1898) arası doğumluların silah altına alınması ile Kuva-yı Milliye’nin Aydın Cephesi’nde Demirci Mehmet Efe komutasında “Milli Menderes Alayı” olusturulduBu cephenin dağ kesimini Yörük Ali Efe komutasında iki tabur olusturuyordu Bu taburlara daha sonra bir tabur daha eklenerek Alay haline getirildiBuna da “Milli Aydın Alayı” denildiMuğla Serdengeçtileri Bakırköylü teğmen komutasında bu alayın “Çayyüzü Taburu”nu olusturuyordu Demirci Mehmet Efe’nin Kuva-yı Milliye’ye katılmasıyla çoğalan zeybeklerin Muğla’yı basacakları rivayetleri üzerine halkta doğan telasla birlikte, Đtalyanlarda da korku basladı Đtalyan mümessili Doktor Nakarato’nun bu durumu belirten raporu üzerine 23 Temmuz 1919 tarihinde Muğla Đtalyanlar tarafından isgal edildi 1081919 tarihinde, Konya’dan Harbiye Nezareti’ne çekilen bir sifrede, “Bir batarya topla 100 askerden ibaret bir Đtalyan kuvvetinin Muğla’ya gelerek hilaf-ı mütareke olduğundan cihet-i askeriye ve mülkiyece protesto edildiği,Muğla subesinin is’arına atfen Denizli Kalem Riyasetinden bildirildiği” belirtildi 23 Temmuz 1919’da Muğla’nın Đtalyanlar tarafından isgal edilmesine rağmen Mutasarrıf Hilmi Bey’in Kuva-yı Milliye’ye karsı tereddütleri sürüyorduBu durum üzerine Demirci Mehmet Efe, Ağustos 1919’da Karacasu Askerlik Subesi Baskanı Yakup Bey’i bir mektupla Muğla’ya göndererek Mutasarrıf Hilmi Bey’in de Kuva-yı Milliye’yi desteklemesini sağladı Bunun üzerine Muğla’da, Aydın Cephesinde incelemeler yapmak ve Efelerle temasta bulunmak üzere Binbası Hüsnü Bey, Hafız Sabri Bey ve Hürriyet ve Đtilaf Fırkası Baskanı Saadettin Efendi’den olusan bir heyet olusturuldu Bu heyet, Muğla’dan yola çıktıktan sonra önce Çine’ye vardı Burada Yörük Ali Efe olmadığı için onun adamları ile görüstü Sonra heyet, Çine’den Kösk’e geçerek burada Demirci Mehmet Efe ile görüstü Daha sonra da Kösk’ten Nazilli’ye geçerek burada 8 Ağustos 1919 tarihinde toplanan INazilli Kongresi 4 Türkes,k 18 Ağustos 1919’da Muğla’ya getirdi8 Bir süre sonra Aydın Cephesi’nde Demirci Mehmet Efe ile Yörük Ali Efe arasındaki anlasmazlık su yüzüne çıktı ve bu anlasmazlık Muğla’ya da yansıdıBunun üzerine hem Demirci Mehmet Efe hem de Yörük Ali Efe Muğla’ya birer heyet göndererek Muğla’dan toplanacak gönüllü süvarilerin kendi birliklerine katılmasını istediler9Hatta bu sırada Yörük Ali Efe Muğla ve havalisine beyannameler de göndererek bu isteğinin ısrarla yerine getirilmesini istediBu beyannamelerden bir tanesi 17 Ağustos 1919 tarihinde Muğla Mutasarrıfı Hilmi Bey tarafından, Dahiliye Nezareti’ne gönderildi Beyannamede söyle denilmekteydi; Aydın’a karsı icra edilen Harekat-ı Milliye’nin güney cephesini idare eden Yörük Ali Efe tarafından gönderilip Muğla’nın Milas Đlçesi’nde elde edilen beyannamenin hülasa-i mevadı asağıda arz olunur Madde 1-1300 (M1884) ile 1309 (M1893) arası doğumlu olan efradın Kuvayı Milliye’ye istiraki mecburdur Madde 2-1310 (1894) ile 1317 (M1901) arası doğumlu efradın subelerine müracaat etmeleri mecburdur Madde 3-Öteden beri silahlı gezerek gasp-ı emval eden idam edilecektir Madde 4-Đs bu emr-ü ifaya jandarma memur ve mecbur edilmistir Madde 5-Jandarma emrine su sırada herkes itaat edecektir Bu emri ifa etmeyecekler,icabat etmeyenler idam edileceklerdir Ancak, Muğla ne Demirci Mehmet Efe’nin ne de Yörük Ali Efe’nin isteklerini kabul etti Muğla, Demirci Mehmet Efe’nin bulunduğu Kösk ve Yörük Ali Efe’nin bulunduğu Çine Cephesinden farklı bir yerin sorumluluğunu üzerine almak üzere “Mentese Grubu” adında yeni bir tabur teskil ettiYüzbası Seyfettin Bey Komutasında 11 subay, 500 piyade ve 30 süvariden olusan bu tabur 17 Eylül 1919 tarihinde Muğla’dan Aydın-Kösk’e hareket etti Heyet Baskanı Hamza Bey, Maliye Müdürü Ragıp Bey, Muğla Askerlik Subesi Baskanı Cavit Bey, Ahiköy Askerlik Subesi Baskanı Fehmi Bey de bu taburla birlikte Aydın-Kösk’e gittiler “Mentese Grubu” olarak adlandırılan bu tabur Kösk Cephesi’nin Çayyüzü Mevkii’nde göreve basladı17 Eylül 1919 tarihinde 530 kisilik Muğla Milis Taburu’nun basında IINazilli Kongresi’ne katılmak üzere Nazilli’ye giden Muğla Belediye Baskanı Ragıp Bey, 27 Ekim 1919 tarihinde Mutasarrıf Serficeli Hilmi Bey’i Sivas Kongresine katılmak üzere Sivas’a gönderdikten sonra aynı gün Muğla’ya döndü Daha önce Muğla’ya dönen Muğla delegasyonu gibi Ragıp Bey’de Hamza Bey’e kırgındı Çünkü Muğla’da, üzerinde anlasmaya vardıkları Sivas Kongresi kararlarının desteklenmesi görüsü, Nazilli’de Hamza Bey’den gerekli desteği görmemisti Muğla delegasyonu içinde baslayan bu görüs ayrılığı Ragıp Bey’in Muğla’ya varısından sonra daha da derinlesti Diğer taraftan Mentese Kuva-yı Milliyesi’nin Genel Baskanı konumunda olan ve delegasyonla beraber Muğla’ya dönmesi gereken Hamza Bey, Nazilli dönüsü Çine’de kalarak Milli Aydın Alayı Milis Komutanı Yörük Ali Efe ile sıkı iliski içine girdi Bunun üzerine Kasım 1919’da delegasyon bir toplantı yaparak,Hamza Bey’i sahsi davranmak ve delegasyon kararlarına uymamak ile suçlayarak Mentese 3Kuvayı Milliye Komitesi baskanlığından alıp yerine Belediye Baskanı Ragıp Bey’i