Milli Mücadelede Muğlanın Yeri Ve Önemi

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-24-2012

Genel Baskanlığa getirdi

Bu olayı haber alan Hamza Bey, Ragıp Bey’den öç almak için 13
Kasım 1919’da yanında Yörük Ali Efe ve 75 zeybeği olduğu halde Muğla’ya
geldi

Mentese Kuva-yı Milliye’si, Ragıp Bey’in Baskanlığında daha önce almıs
olduğu kararlar gereğince Yörük Ali Efe’yi Muğla girisinde karsıladı ve
kendisine tahsis etmis oldukları eve götürmek istedi

Ancak, Hamza Bey, Yörük
Ali Efe’yi kardesinin evi olan Bekir Ağa Köskü’ne yerlestirdi

Hamza Bey ile Yörük Ali Efe’nin Muğla’ya gelmesinden sonra 15
Kasım 1919 tarihinde Muğla Kuva-yı Milliyesi yeni bir toplantı yaparak
Mentese 3

Kuva-yı Milliye Komitesi’ni fesh edip yerine Mentese 4

Kuva-yı
Milliye Komitesini olusturdu

Bu Komitede su kisiler vardı; Genel Baskan
Aksehirlizade Mehmet Hilmi Efendi, Üyeler; Hamza Bey, Müftüzade Saadettin
Bey, Ağır Ceza Reisi Erzurumlu Cemal Bey, Bekir Ağa,Serif Efendi,
Mercanzade Hamdi Bey, Hacı Abdurrahmanzade Ethem Efendi, Düğerekli
Hafız Mehmet Efendi, Kara Hafızoğlu Hakkı Efendi, Kökçüzade Osman Efendi
ve Hacı Arapzade Mehmet Ali Efendi
Yörük Ali Efe’nin Hamza Bey ile Muğla’ya gelerek bazı olumsuz
davranıslar içine girmesi hem Muğla Kuva-yı Milliyesi içinde bir kaosun
olusmasına hem de Muğla’nın Sivas Kongresi Kararları’na ters bir tutum içinde
olduğu imajını doğurdu

Bunun üzerine Ragıp Bey bu olumsuz durumları
düzeltmek için Demirci Mehmet Efe’den yardım almak için onun birliği içinde
önemli bir yere sahip olan Leyneli Yüzbası Cavit Bey ile isbirliği içine girdi

Bunun sonucu olarak Mentese bölgesinde bağımsız davranıslar içine girerek Demirci Mehmet Efe’yi göz ardı eden Yörük Ali Efe’ye, Demirci Mehmet Efe
Komutanlarından Leyneli Cavit Bey’in Milis Komutanlarından Zurnacı Ali
Efe’nin Komutasında 200 kisilik baskın bölüğü 24 Kasım 1919’da Ahiköy
Kuva-yı Milliye Baskanı Fehmi Bey ile Muğla’ya haber göndererek Yörük Ali
Efe’nin Muğla’yı terk etmesini istedi

Bunun üzerine Mentese Mutasarrıflık
Binası’nda 24 Kasım 1919’da bir toplantı yapılarak Ahiköy’e bir uzlasma
heyeti gönderilip Demircinin birliklerinin Muğla’ya girerek kanlı olaylara
meydan vermemesi kararı alındı

Uzlasma heyeti Ahiköy’e giderek bu
isteklerini Leyneli Yüzbası Cavit Bey’e bildirdikleri zaman, Cavit Bey, Hamza
Bey’in Mebusan Meclisi seçimlerine karısmaması ve Yörük Ali Efe’nin
Muğla’yı hemen terk etmesi sartıyla Muğla’ya girmeyeceklerini bildirdi

Cavit
Bey’in bu istekleri Hamza Bey’e bildirildiği zaman o bu istekleri ret ederek
mücadele kararı aldı

Bunun üzerine Muğla’da, Demirci birliklerine karsı üç
savunma birliği olusturuldu

Ancak, 27 Kasım 1919 tarihinde Yüzbası Cavit
Bey’in Komutasındaki Demirci birlikleri Muğla’da kurulan savunma birliklerini
yararak Ragıp Bey ile birlikte Yörük Ali Efe’nin bulunduğu Bekir Ağa
Köskü’ne ulastı

Durumun vehametini anlayan Muğla’nın ileri gelenleri
Mutasarrıflık Binası’nda Bozüyüklü Hacı Süleyman Efendinin Baskanlığı’ nda
Yörük Ali Efe ile Demirci Mehmet Efe taraftarlarını barıstırmak için bir
uzlastırma komitesi olusturdular

Aslında burada kozlarını paylasan Demirci ile
Yörük Ali Efe değil onların desteği ile hareket eden Ragıp Bey ile Hamza Bey
idi

Uzun görüsmeden sonra komite Yörük Ali Efe ile Demirci Mehmet Efe’nin
adamlarından Yüzbası Cavit Bey arasında bir uzlasma sağladı

Bunun üzerine
Cavit Bey Bekir Ağa Köskü’ndeki kusatmayı kaldırdı ve Yörük Ali Efe ile
adamları da buradan dısarı çıktı

28 Kasım 1919 tarihinde de Yörük Ali Efe ile Demirci Mehmet Efe’nin
adamları birlikte Muğla’yı terk ederek Yunan kuvvetlerine karsı savasmak
üzere Aydın-Kösk Cephesine gittiler

3 Nisan 1920 tarihini izleyen günlerde Yörük Ali Efe kızanları
(adamları) ile tekrar Muğla’ya geldi

Aslında, Efe o günlerde Kösk Cephesi’nin
hazırlığı içindedir ve Muğla’ya da Hamza Bey vasıtasıyla egemendir

Bu dönemde Kuva-yı Milliye’nin Muğla Karargah Komutanı
Türidizade Kamil Bey’dir

Kamil Bey, Efelerden Yörük Ali Efe’yi Bekir Ağa
Kösküne ve Kıllıoğlu Hüseyin Efe’yi de Serif Efendi’nin evine yerlestirdi

Diğer Kuva-yı Milliye birlikleri Aydın Cephesi’nde Yunan’a karsı savasırken
bu efeler Muğla’da gününü gün etmeye çalısırlar

Yörük Ali Efe Muğla esrafının birisine damat olmaya çalısır

Yörük Ali’nin o günlerdeki emmisi (amcası)
Hamza Bey kurnaz bir planı uygulamaya koyarak efenin gazabına uğramamak
için birçok Muğla esrafının kızını yalandan Yörük Ali ile nisanlar

Kıllıoğlu
Hüseyin Efe’de aynı düsünceler içindedir

Nitekim O, Serif Efendi
torunlarından bir kızı istetir

Serif Efendi’de, Hamza Bey gibi yalandan bazı
esraf kızlarını Kıllıoğlu Hüseyin Efe ile nisanlar

Efeler kendi zevklerini tatmin etmeye çalısırlarken onların adamları da
Muğla çarsısında esnaf ve zanaatkarı iflas noktasına getirdiler

Kendilerine
gösterilen Asçı Abdurrahman, Halil Đbrahim Çavus ve Muhacir Kocabıyık Halil
Đbrahim Lokantalarında günlük 70 ile 120 Lira arasında yemek yediler

Hesap
sorulduğu zaman ise hesabı Heyet-i Milliye ödeyecek dediler19
Efelerin bası olan Yörük Ali Efe bugünkü Belediye Parkı’nda bulunan
çınar ağacının altına Meshur “Çınaraltı Mahkemesi”ni kurdu

Burada birçok
alacak-verecek kavga, anlasmazlık gibi davalara baktı

Adamları da sokaklarda
dolasarak herkesi namaz vaktinde’’Haydin namaza’’ diyerek camilere gönderdi

Gitmeyenleri ise kırbaçlayarak zorla gönderdiler

22 Nisan 1920’de Muğla’ya gelen 57

Tümen Komutanı Miralay Sefik
Bey, Efelerin ve adamlarının Muğla’daki faaliyetlerine ve kızanlarının birçok
değerli esyaya sahip olduklarına bizzat sahit oldu

Bunun üzerine Aydın’ın
Yunanlılar tarafından tahliye olacağı sayiasını yayarak Efelerin Muğla’dan 24
Nisan 1920’de ayrılmasını sağladı

23 Nisan 1920’de TBMM açıldıktan hemen sonra TBMM Hükümeti
cephelerin sevk ve idaresini ele almak için faaliyete geçti

Bu amaçla 29 Mayıs
1920’de Meclis’te gizli bir oturum yapıldı

Meclis’te bu amaçla çesitli toplantı
ve hazırlıklar yapılırken 22 Haziran 1920’de Yunan genel taarruzu basladı ve
süratle gelisti

Bu Yunan taarruzu karsısında aciz kalan TBMM Hükümeti, Batı
Cephesi’ni bir emir komuta alma isini hızlandırdı ve 18 Haziran 1920’de Batı
Cephesi Komutanlığı’na Ali Fuat Pasa görevlendirildi

24-25 Haziran 1920
tarihli Vekiller Heyeti kararı ile de buna ait detaylar tespit edildi

Buna göre
Đzmir Güney Cephesi yine Albay Sefik Bey’in komutası altında kaldı

Böylece
Yörük Ali Efe’nin komuta ettiği birlikler de Albay Sefik Bey’in emrine girmis
oldu

Milli Aydın Alayı’nın Çayyüzü Taburu’nu olusturan Muğla milis
kuvvetleri de Batı Cephesi kurulduktan sonra bu cephenin 37

Piyade Alayı
içinde yer aldı

10-24-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Milli Mücadelede Muğlanın Yeri Ve Önemi Genel Baskanlığa getirdi Bu olayı haber alan Hamza Bey, Ragıp Bey’den öç almak için 13 Kasım 1919’da yanında Yörük Ali Efe ve 75 zeybeği olduğu halde Muğla’ya geldi Mentese Kuva-yı Milliye’si, Ragıp Bey’in Baskanlığında daha önce almıs olduğu kararlar gereğince Yörük Ali Efe’yi Muğla girisinde karsıladı ve kendisine tahsis etmis oldukları eve götürmek istedi Ancak, Hamza Bey, Yörük Ali Efe’yi kardesinin evi olan Bekir Ağa Köskü’ne yerlestirdi Hamza Bey ile Yörük Ali Efe’nin Muğla’ya gelmesinden sonra 15 Kasım 1919 tarihinde Muğla Kuva-yı Milliyesi yeni bir toplantı yaparak Mentese 3Kuva-yı Milliye Komitesi’ni fesh edip yerine Mentese 4Kuva-yı Milliye Komitesini olusturdu Bu Komitede su kisiler vardı; Genel Baskan Aksehirlizade Mehmet Hilmi Efendi, Üyeler; Hamza Bey, Müftüzade Saadettin Bey, Ağır Ceza Reisi Erzurumlu Cemal Bey, Bekir Ağa,Serif Efendi, Mercanzade Hamdi Bey, Hacı Abdurrahmanzade Ethem Efendi, Düğerekli Hafız Mehmet Efendi, Kara Hafızoğlu Hakkı Efendi, Kökçüzade Osman Efendi ve Hacı Arapzade Mehmet Ali Efendi Yörük Ali Efe’nin Hamza Bey ile Muğla’ya gelerek bazı olumsuz davranıslar içine girmesi hem Muğla Kuva-yı Milliyesi içinde bir kaosun olusmasına hem de Muğla’nın Sivas Kongresi Kararları’na ters bir tutum içinde olduğu imajını doğurdu Bunun üzerine Ragıp Bey bu olumsuz durumları düzeltmek için Demirci Mehmet Efe’den yardım almak için onun birliği içinde önemli bir yere sahip olan Leyneli Yüzbası Cavit Bey ile isbirliği içine girdi Bunun sonucu olarak Mentese bölgesinde bağımsız davranıslar içine girerek Demirci Mehmet Efe’yi göz ardı eden Yörük Ali Efe’ye, Demirci Mehmet Efe Komutanlarından Leyneli Cavit Bey’in Milis Komutanlarından Zurnacı Ali Efe’nin Komutasında 200 kisilik baskın bölüğü 24 Kasım 1919’da Ahiköy Kuva-yı Milliye Baskanı Fehmi Bey ile Muğla’ya haber göndererek Yörük Ali Efe’nin Muğla’yı terk etmesini istedi Bunun üzerine Mentese Mutasarrıflık Binası’nda 24 Kasım 1919’da bir toplantı yapılarak Ahiköy’e bir uzlasma heyeti gönderilip Demircinin birliklerinin Muğla’ya girerek kanlı olaylara meydan vermemesi kararı alındı Uzlasma heyeti Ahiköy’e giderek bu isteklerini Leyneli Yüzbası Cavit Bey’e bildirdikleri zaman, Cavit Bey, Hamza Bey’in Mebusan Meclisi seçimlerine karısmaması ve Yörük Ali Efe’nin Muğla’yı hemen terk etmesi sartıyla Muğla’ya girmeyeceklerini bildirdi Cavit Bey’in bu istekleri Hamza Bey’e bildirildiği zaman o bu istekleri ret ederek mücadele kararı aldı Bunun üzerine Muğla’da, Demirci birliklerine karsı üç savunma birliği olusturuldu Ancak, 27 Kasım 1919 tarihinde Yüzbası Cavit Bey’in Komutasındaki Demirci birlikleri Muğla’da kurulan savunma birliklerini yararak Ragıp Bey ile birlikte Yörük Ali Efe’nin bulunduğu Bekir Ağa Köskü’ne ulastı Durumun vehametini anlayan Muğla’nın ileri gelenleri Mutasarrıflık Binası’nda Bozüyüklü Hacı Süleyman Efendinin Baskanlığı’ nda Yörük Ali Efe ile Demirci Mehmet Efe taraftarlarını barıstırmak için bir uzlastırma komitesi olusturdularAslında burada kozlarını paylasan Demirci ile Yörük Ali Efe değil onların desteği ile hareket eden Ragıp Bey ile Hamza Bey idi Uzun görüsmeden sonra komite Yörük Ali Efe ile Demirci Mehmet Efe’nin adamlarından Yüzbası Cavit Bey arasında bir uzlasma sağladı Bunun üzerine Cavit Bey Bekir Ağa Köskü’ndeki kusatmayı kaldırdı ve Yörük Ali Efe ile adamları da buradan dısarı çıktı 28 Kasım 1919 tarihinde de Yörük Ali Efe ile Demirci Mehmet Efe’nin adamları birlikte Muğla’yı terk ederek Yunan kuvvetlerine karsı savasmak üzere Aydın-Kösk Cephesine gittiler 3 Nisan 1920 tarihini izleyen günlerde Yörük Ali Efe kızanları (adamları) ile tekrar Muğla’ya geldi Aslında, Efe o günlerde Kösk Cephesi’nin hazırlığı içindedir ve Muğla’ya da Hamza Bey vasıtasıyla egemendir Bu dönemde Kuva-yı Milliye’nin Muğla Karargah Komutanı Türidizade Kamil Bey’dir Kamil Bey, Efelerden Yörük Ali Efe’yi Bekir Ağa Kösküne ve Kıllıoğlu Hüseyin Efe’yi de Serif Efendi’nin evine yerlestirdi Diğer Kuva-yı Milliye birlikleri Aydın Cephesi’nde Yunan’a karsı savasırken bu efeler Muğla’da gününü gün etmeye çalısırlarYörük Ali Efe Muğla esrafının birisine damat olmaya çalısırYörük Ali’nin o günlerdeki emmisi (amcası) Hamza Bey kurnaz bir planı uygulamaya koyarak efenin gazabına uğramamak için birçok Muğla esrafının kızını yalandan Yörük Ali ile nisanlar Kıllıoğlu Hüseyin Efe’de aynı düsünceler içindedir Nitekim O, Serif Efendi torunlarından bir kızı istetir Serif Efendi’de, Hamza Bey gibi yalandan bazı esraf kızlarını Kıllıoğlu Hüseyin Efe ile nisanlar Efeler kendi zevklerini tatmin etmeye çalısırlarken onların adamları da Muğla çarsısında esnaf ve zanaatkarı iflas noktasına getirdiler Kendilerine gösterilen Asçı Abdurrahman, Halil Đbrahim Çavus ve Muhacir Kocabıyık Halil Đbrahim Lokantalarında günlük 70 ile 120 Lira arasında yemek yediler Hesap sorulduğu zaman ise hesabı Heyet-i Milliye ödeyecek dediler19 Efelerin bası olan Yörük Ali Efe bugünkü Belediye Parkı’nda bulunan çınar ağacının altına Meshur “Çınaraltı Mahkemesi”ni kurdu Burada birçok alacak-verecek kavga, anlasmazlık gibi davalara baktı Adamları da sokaklarda dolasarak herkesi namaz vaktinde’’Haydin namaza’’ diyerek camilere gönderdi Gitmeyenleri ise kırbaçlayarak zorla gönderdiler 22 Nisan 1920’de Muğla’ya gelen 57Tümen Komutanı Miralay Sefik Bey, Efelerin ve adamlarının Muğla’daki faaliyetlerine ve kızanlarının birçok değerli esyaya sahip olduklarına bizzat sahit oldu Bunun üzerine Aydın’ın Yunanlılar tarafından tahliye olacağı sayiasını yayarak Efelerin Muğla’dan 24 Nisan 1920’de ayrılmasını sağladı 23 Nisan 1920’de TBMM açıldıktan hemen sonra TBMM Hükümeti cephelerin sevk ve idaresini ele almak için faaliyete geçti Bu amaçla 29 Mayıs 1920’de Meclis’te gizli bir oturum yapıldıMeclis’te bu amaçla çesitli toplantı ve hazırlıklar yapılırken 22 Haziran 1920’de Yunan genel taarruzu basladı ve süratle gelisti Bu Yunan taarruzu karsısında aciz kalan TBMM Hükümeti, Batı Cephesi’ni bir emir komuta alma isini hızlandırdı ve 18 Haziran 1920’de Batı Cephesi Komutanlığı’na Ali Fuat Pasa görevlendirildi 24-25 Haziran 1920 tarihli Vekiller Heyeti kararı ile de buna ait detaylar tespit edildi Buna göre Đzmir Güney Cephesi yine Albay Sefik Bey’in komutası altında kaldı Böylece Yörük Ali Efe’nin komuta ettiği birlikler de Albay Sefik Bey’in emrine girmis oldu Milli Aydın Alayı’nın Çayyüzü Taburu’nu olusturan Muğla milis kuvvetleri de Batı Cephesi kurulduktan sonra bu cephenin 37Piyade Alayı içinde yer aldı