C* Türk Dünyası C*

Kazakistan Cumhuriyeti Bayrağı




Kazakistan Cumhuriyeti Haritası





__________________
Özet Bilgi

Resmi Adı: Kazakistan Cumhuriyeti
Bağımsızlık Tarihi:25 Ekim 1990 Cumhurbaşkanı :Nursultan NAZARBAEV
Yüzölçümü:2724900 km²
Nüfus:14953126 (2000)
Başkent:Astana
Başlıca Şehirler:Almatı, Aktau, Aktöbe, Atırau, Karaganda, Jezkazgan, Pavlodar, Semey,Türkistan, Çimkent
Komşuları:Rusya Federasyonu, Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Çin Din: Müslüman (% 47), Rus Ortodoks (% 44), Protestan (% 2), diğer (% 7)
Dil:Kazakça
Etnik Dağılım: Kazak Türkleri (% 57,2), Rus (% 27,2), Ukraynalı (% 3,1), diğer (% 10,9)
Para Birimi :Tenge
İklim: Ülke genelinde sert karasal iklim
Resmi Tatil Günleri:

• 1-2 Ocak Yılbaşı
• 8 Mart Uluslar arası Kadınlar Günü
• 22 Mart Nevruz Bayramı
• 1 Mayıs Kazakistan Halklarının Birliği Günü
• 9 Mayıs Zafer Günü
• 30 Ağustos Kazakistan Cumhuriyeti Anayasa Günü
• 25 Ekim Cumhuriyet Günü
• 16 Aralık Kazakistan'ın Cumhuriyeti'nin Bağımsızlık Günü

__________________

Kazakistan
ProfDr İhsan GÜNEŞ

Kazakistan'ın yönetim şekli nasıldır?

Doğusunda Çin, kuzeyinde Rusya Federasyonu, batısında Hazar Gölü, güneyinde Özbekistan ve Kırgızistan Türk Cumhuriyetleri ile çevrilmiş,demokratik,laik, üniter ve bağımsız bir devlettir Başkenti Almaata’dır 1989 sayımına göre nüfusu 18227878’dir Bugün 20 milyonu aştığı tahmin edilmektedir Kazakistan yeraltı madenleri bakımından zengin ülkedir Özellikle, kömür, petrol, doğalgaz, bakır, demir, çinko bakımından zengindir Kazakistan’da yapılan arkeolojik araştırmalarla elde edilen buluntular geçmişi oldukça derinlere giden bir kültürün varlığını ve bu kültürün Hun devri Türk kültürüne benzediğini ortaya koymaktadır Kazakistan tarihin çeşitli devirlerinde farklı kabile ve ulusların geçit yeri olmuştur Fakat yapılan incelemelerde Kazakistan’da Türk kültürünün ağırlıklı izlerine rastlanılmaktadır Kazakistan’ın asıl nüfusunu oluşturan Kazaklar, çeşitli dönemlerde burada kalan Türklerin diğer uluslarla birleşmesiyle oluşmuş bir Türk kavmidir Kazak deyimi hür, serbest, yiğit, cesur anlamına gelmektedir Kazaklar, ancak Kasım Han zamanında (1445-1520) siyasal bir varlık olabilmişlerdir Kasım Han’ın ölümü devletin birliğini bozdu Kasım Han’ın küçük oğlu Ak Nazar Han, Kazakların yeniden siyasi birliğini sağladı Ancak Kazakların büyüme politikası bir yandan Moğolların öbür yandan da Rusların tepkisine yol açtı Kazakistan idari bakımdan üç ordu (bölge) şeklinde örgütlenmişti Her ordunun yaylak, kışlak ve otlak olmak üzere hakim olacağı yerler saptanmıştı Bunların herbirine ayrı damga verilmişti

Kazaklarda yönetim geleneği hangi esaslara dayanmaktadır?
Kurultay geleneği Kazaklar tarafından sürdürülmüştür Devlet işleri her yıl belli bir ayda toplanan kurultayda görüşülüyordu Kazakların idaresi beylerin elinde bulunuyordu Hanlar da beyler arasından seçiliyordu Han ve beylerin yanında adalet işlerine bakan hakimler vardı Kabile ve boyların başında ise ak sakallılar bulunuyordu 18 yüzyılın başında Kazakistan komşularının saldırısına uğradı Örneğin 1723’te Güney Kazakistan’ı Kalmuklar aldı Zira ordular(bölgeler) arasında anlaşmazlık Kazakları zayıflatmıştı

Rusya, 18 ve 20 yüzyıllar arasında Kazakistan'da nasıl bir politika izlemiştir?

Asya ve Hindistan ticaret yolu üzerindeki yerlere göz diken Rus Çarlığı, Kazakistan’a saldırdı 1731’de başlayan Rus işgali kısa sürede yayıldı 1854’te Kazakistan’daki yönetim Rusların eline geçti Çar I Nikola yayınladığı ukaz (ferman) ile tüm Kazak topraklarının Rus egemenliği altına girdiğini bildirdi Fakat, Kazaklar bu fermanı kabul etmediler Yer yer isyanlar çıktı Ruslar işgal ettikleri yerlere kendileriyle işbirliği yapacak idareciler atadılar Böylece hem ticareti hem de idareyi ellerine aldılar Halkı ezdiler, sindirdiler Bu bölgelerde çeşitli okullar açarak bir yandan Rus kültürünü, diğer yandan da Hıristiyanlığı yaymaya çalıştılar Ruslar, Kazak topraklarının devlete ait olduğunu bildirerek, Kazakların toprak sahibi olmasını önlediler Kazakları kendi topraklarında kiracı duruma düşürdüler 1889’da çıkarılan bir yasa ile Rus merkezi yönetimi köylülere istedikleri yerde yerleşme olanağı verince Rus aileler Kazakistan’a gelerek verimli topraklara yerleştiler 1890 ile 1910 yılları arasında 3 milyona yakın Rus köylüsü Kazakistan’a yerleştirildi

Rusya'daki Türkler, eğitim alanında nasıl bir politikanın izlenmesini istemişlerdir?

Rusya’da 1905’te meşruti yönetim kurulunca Kazak temsilciler de Duma’ya katıldılar Özgürlüklerden yararlanan Rusya'daki Türkler, Rusya Müslümanları Kongresi adı altında çeşitli toplantılar yaparak sorunlarını tartıştılar Eğitim ve kültür işlerinin her halkın kendi idaresinde yürütülmesi, ilkokullarda eğitim dilinin ana dilde yapılması, orta ve yüksek okullarda ise Türk diliyle yapılması ilkesini kabul ettiler

Kazaklar, Rus Çar'ından neler istemişlerdir?

Kazak Türkleri, Rus Çarına başvurarak eğitim ve yazışmalarda Rusça ile Türkçenin kullanılmasını istediler Kazaklar arasında dini propaganda yapılmamasını, Rus göçmen yerleştirilmesine son verilmesini, müslüman halka mülk edinme hakkının verilmesini istediler Kazak adıyla bir gazete çıkaran müslümanları bilinçlendirmeye ve örgütlemeye yöneldiler Birinci Dünya Savaşı başlayınca Kazak Türklerinin ellerindeki hayvanları Ruslar aldılar 250000 kişilik Kazak-Rus ordusu kuruldu Bunun üzerine Kazaklar 1916’da isyan ettiler İsyan çok sert bir şekilde bastırıldı 40000 aile isyan nedeniyle çöllere sürüldü Sovyet Devrimi üzerine 1-11 Mayıs 1917’de toplanan Rusya Müslümanları Kurultayından sonra Alaş-Orda Partisi açıkça Kazak Türklerinin haklarını korumaya yöneldi Ruslar buna tepki gösterdiler Hatta bu partinin çalışmalarını durdurmak istediler Kazaklar, Kızıl Ordu karşısında yenildiler 1924’te Taşkent’te toplanan bir kongrede Türkistan’daki Türkler arasında ayrılıklar ortaya çıktı Kazak, Özbek, Türkmen, Kırgız Komünist Partileri ayrı cumhuriyet olmak istediklerini bildirdiler Sovyet yönetimi Eylül 1924’te bunların her birinin ayrı cumhuriyet olarak varlıklarını kabul etti

Sovyet Yönetimi Kazakistan'da nasıl bir politika izlemiştir?

Sosyalist yönetim Kazakistan’da herşeyi devletleştirdi Kooperatifler yoluyla üretim kontrol altına alındı Ahmet Yesevi’nin ülkesinde ibadet yasaklandı Arap alfabesi bırakılarak Kril alfabesinin kullanılması zorunlu kılındı Sovyet politikasına uygun olarak Kazak Türklerini asimile etmek için büyük bir çaba harcandı

Kazakistan'ın Bağımsızlığını Kazanması

Nazarbayev, Kazakistan'da hangi alanlarda başarılı çalışmalar yapmıştır?

1984 yılında Kazakistan Merkez Komitesi Sekreterliğine getirilen Nazarbayev’in kısa süre sonra Bakanlar Kurulu Başkanı olması, Kazakistan tarihinin dönüm noktası oldu 22 Haziran 1989’da Kazakistan Komünist Partisi başkanlığına getirilen Nazarbayev, Mikhail Gorbaçov’un Glasnost-Perestroyka politikasına destek verdi Bunun karşılığı olarakta Kazakistan’ın haklarının korunmasını sağladı Kazakistan petrolünün, doğalgazının ve madenlerinin dış piyasada uygun fiyatla satılmasını istedi İzlediği tutarlı ve akılcı politika ona büyük saygınlık kazandırdı 1989 yılı Eylül’ünde resmi dilin Kazak Türkçesi olduğunu ilân etmesi halkın güvenini daha da arttırdı Böylece Kazak Türkleri ana dillerine kavuştular Ülkesini demokrasi ve serbest pazar ekonomisine geçirmek için önlemler aldı, düzenlemeler yaptı Siyasal partilerin kurulmasına izin verdi Azat (Hürriyet) Partisi Kazakistan’ın egemenliğini kazanmasında önemli rol oynadı 26 Mart 1990’da seçilen parlamento 24 Nisan 1990’da Nazarbayev’i cumhurbaşkanı seçti Nazarbayev parlamento desteği ile Rusların Kazakistan’daki nükleer deneme yapmalarını engelledi 1 Aralık 1991’de yeniden 5 yıl için cumhurbaşkanı seçildi Kazak geleneklerine uygun şekilde makamına oturdu 16 Aralık 1991’de Kazakistan’ın bağımsızlığını ilân etti Böylece Kazakistan Cumhuriyeti kurulmuş oldu Nazarbayev’in öncülüğünde devlet bürokrasisinin yanısıra dil, edebiyat,kültür alanlarında ulusalcılık hız kazandı Kruşçev zamanında kapatılan Kazak okulları yeniden açıldı Kazak milliyetçiliğinin temel kaynakları yeniden incelenmeye başlandı Kazakistan tarihi, sosyalist ideolojiden arındırılarak incelenmeye ve öğrenilmeye başlandı



Kazakistan - Türkiye İlişkileri

Kazakistan ile Türkiye arasında ilişkiler nasıl gelişmektedir?

Kazakistan ile Türkiye arasında kurulduğu günden beri çok iyi ilişkiler bulunmaktadır Kazakistan’ı ilk tanıyan ülke Türkiye olmuştur Türkiye ile Kazakistan arasında çeşitli andlaşmalar imzalanmış, protokoller yapılmıştır Türkiye 200 milyon dolar kredi vermiştir Çok sayıda Kazak öğrencinin Türkiye’de okuması kabul edilmiştir 1993’te Türkiye ile Kazakistan’ın ortak katkıları ile Hoca Ahmed Yesevi Uluslararası Kazak-Türk Üniversitesi kurulmuştur Kazakistanla kurulan siyasal,sosyal,ekonomik ve kültürel ilişkiler her yıl giderek hızlanmaktadır Kazakistanda 150 den çok Türk firması iş yapmaktadır Türk firmalarının üstlendiği projelerin tutarı 900 milyon doları bulmuştur