C* Türk Dünyası C*

TATARİSTAN ÖZERK CUMHURIYETİ



Rusya Federasyonu'na bağlı Özerk Cumhuriyettir

30 Ağustos 1991 tarihinde Özerkliğine kavuşmuştur
Yüzölçümü :68000km2
Nüfusu : 3642000
Başkenti : Kazan

TATARLAR KIRIM - KAZAN ve İDÎL TATARLARI

İdil-Kama bulgarları ile 13 yy da Orta Asya'dan bu bölgeye gelen Kıpçak Kuman Türklerinin torunlan olarak verilmektedirler Tatar adı kaynaklarda iki Türk boyu için kullanılmaktadır Bunlar Kazanlılar ve Kırımlılardır

Tatarlar bugün Rusya Federasyonunda, Ukrayna'da ve Kafkaslarda, yedi milyonun üzerinde yaşamaktadırlar Tatarların tarihinde ilk olarak on beşinci yy dan sonra Kırım ve Kazan Tatar Hanlıkları kurulmuştur

KIRIM TATARLARI



Karadeniz'in kuzeyindeki yarımadadan adını alan bu Türk boyu, Orta Asya'dan 1500 yıl önce Kırım'a göç eden Hun, Kıpçak, Peçenek, Hazar ve Oğuz boylarından oluşmaktadır

Güçlü, şanlı ve büyük bir devlet olarak Kırım Yarımadası'na ve Karadeniz'in kuzeyindeki Kıpçak topraklarına egemen olan Kırım Türkleri - Tatarları, Moskova'ya da girerek Moskova prensliğinivergiye bağlamışlardır Kırım, karadan Kırım Hanı 1 Mengeli Geray, denizden de Gedik Ahmet Paşa tarafından kuşatılarak Osmanlı topraklarına katılmıştır

18 yy kadar Kırım Hanlığı adı altında egemenliklerini sürdürmüşlerse de 18 yy da Çarlık Rusyası'nın egemenliği altına girmişler, bu arada da Osmanlı împaratorluğu'na büyük göçler etmişlerdir îkinci Dünya Savaşı öncesi ise Kırım SSCB Özerk bölgesi olarak isimlendirilmiş ancak, îkinci Dünya Savaşında Alman ordularıyla işbirliği yaptıklan gerekçesiyle Stalin tarafından Orta Asya'ya ve Sibirya'ya sürülmüşlerdir Bu Sürgün yaşamları SSCB'nin 1991'de çökmesine kadar devamı etmiştir Bu tarihten sonra ise Anayurtları olan Kırım'a-Bahçesaray'a dönmek için büyiik girişim ve çaba göstermişler, yer yer de yurtlarına dönmüşlerdir
Hemen şunu belirtelim ki Rusya'da yaşayan Türklerin içinde Azerbaycan'ın yanında ulusçuluk duygulannın geliştiği halk Tatarlardır îsmail Gaspıral'ı 1883 te Bahçesaray'da çıkarmaya başladığı "Tercüman" gazetesi ile Türklük bilincini yaymış "dilde, fıkirde, iş de" birlik idealini savunmuştur Yusuf Akçura, Gazi Giray bu düşüncelerin yanında yer almışlardır

Halen Ukrayna'ya bağlı Kırım Özerk Parlamentosunda, Kırım Tatarlarından seçilmiş 14 milletvekili vardır 1991'den sonra Kırım Hükümetinden bir başkan yardımcılığı, 2 bakanlık almıştır

Kırım'ın tarihi, coğrafi, sosyal ve siyasal önemi büyüktür Bu nedenle Türkiye Cumhuriyeti her bakımdan Kırım'a yardım elini uzatmakta ve Türkiye'nin kuzey komşusu Ukrayna ve Rusya Federasyonuyla ilişkilerinde Kınm Tatar-Türklerinin köprü görevini görebileceği inancını taşımaktadır

İDİL-VOLGA TATARLARI (KAZAN)

Bugünkü Kazan Tatarları İdil-Kama Bulgarları ile 13 yy da Orta Asya'dan Kazan bölgesine gelen Kıpçak Kuman Türkleridir

1920 de Kazan bölgesinde Tatar Özerk SSCB kurmuşlardır Tatarların bir bölümü bugün Özerk Başkır Rusya Federasyonun'da yaşamakta olup bunları Rusya'nın Güney steplerinden gelen göçebe Türkler oluşturmuştur Ayrıca Tatarların % 20 si Orta Asya'da, Özbekistan'da, Kazakistan'da olup 500 bin Tatar da Sibirya da yerleşmiştir Aynca, Türkiye'ye de Tatar göçü olmuştur

Tatarlarda kentleşme oranı yüksek ve uygar (medeni) bir yapıları vardır Kazan da bir Devlet Üniversitesi bulunmakta olup eski ve edebi dile, tarihsel geleneğe, güçlü bir burjuvaziye ve çok sayıda aydına sahiptirler Kiiltür dili olarak Kazan Tatarcasını kullanırlar

Kazan Tatarları üstün bir konukseverliğe sahiptirler Bütün evrensel ve iyi değerleri taşımaktadırlar Uygarlık ölçüleri yüksektir Cana ve insana yakındırlar Sıcak yaradılışlı olup güven vericidirler Tarihten gelen Tatar Halkının ve Hanlarının onur duygularını taşımaktadırlar

Bugün Rusya Federasyonunu içinde Özerk Tataristan Cumhuriyeti kurulmuştur Başkenti Kazan'dır Tataristaıı'ın nüfusu 3640000 dır Yüzölçümü ise 68000 km2 dir

Kazan, görkemli yapılarıyla, geniş caddeleriyle, kültür ve sanat yapıtlarıyla (doğal güzellikleriyle), müzeleriyle, yeşil alanlarıyla önemlidir

Ekonomik Durum

Tatar ekonomisi tarım ve hayvancılığa bağlı olmakla birlikte, deri, kumaş, metal işleme ve petrol üretimi, doğal gaz, uçak fabrikası, bilgisayar ve optik aletler fabrikaları bulunmaktadır Endüstri de gelişmiştir Ortalama yılda 100 milyon ton petrol üretmektedir
Gıda, içki, tütün, dokuma, orman ürünleri, kağıt, lastik, plastik, sanayii, kimya, gübre, cam, elektrik, gemi inşaat, demirçelik, çimento, elektronik, uçak, imalat, sanayii kollarıda gelişmiştir

Ulaştırma

Demiryolıı, denizyolu havayolu, karayolıı ve boru hatlanyla ulaştırma yapılmaktadır

Eğitim

Eğitim Rusça ve Tatarca yapılmaktadır Okur yazar oranı % 100 dür 1925-26 yılından sonra latin harflerine geçmişlerdir Tataristanda eğitimin milli yönü ağır basmaktadır Ülkede 13 üniversitede, 70000 öğrenci bulunmaktadır Kazan Üniversitesi, Avrupa'nın üçüncü en eski üniversitesidir Ana okulu 63 olup 58000 öğrenci okumakta, 2320 orta okulda ise (10 yıllık) 505000 öğrenci bulunmaktadır Ayrıca ülkede 1800 kiitüphane vardır ve 135 gazete çıkarılmaktadır 14 yy da müslümanlığı kabul eden Tatarlar, Türkistan'ın islamlaşmasında önemli yer tutmuşlardır Rusya Federasyonu'nun en zengin ve en gelişmiş Özerk Cumhuriyetidir