Saltanatın Kaldırılmasına Neden Olan Olay

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-24-2012

Kazım Karabekir tartışmaların uzaması üzerine Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa ile birlikte Mustafa Kemal'i ziyaret ettiklerini, Başkomutan, Doğu ve Batı Cephesi Komutanı olarak yasa teklifi ile ilgili olarak tereddütlerini giderici görüşmeler yaptıklarını nakletmektedir

(14) Görüşmeler çıkmaza girince Başkomutan, Gazi, Mareşal Mustafa Kemal, daha fazla sabredemeyip bir sıra üzerine sıçrayarak bilinen ünlü konuşmasını yapacaktır:

"En sonunda karma komisyon başkanlığından söz aldım, önümdeki sıranın üstüne çıktım ve yüksek sesle şunları söyledim:

Efendiler: egemenliği hiç kimse, hiç kimseye bilim gereğidir diye, görüşmeyle tartışmayla veremez

Egemenlik, güçle, erkle ve zorla alınır

Osman oğulları, zorla Türk ulusunun egemenliğine el koymuşlardı

Bu yolsuzluklarını altı yüz yıldan beri sürdürmüşlerdi

Şimdi de Türk Ulusu bu saldırganlara, artık yeter diyerek ve onlara karşı ayaklanarak egemenliğini kendi eline almış bulunuyor

Bu bir oldubittidir

Söz konusu olan, ulusa egemenliğini bırakacak mıyız, bırakmayacak mıyız sorunu değildir

Sorun, olmuş bitmiş bir gerçeği yasa ile saptamaktan başka bir şey değildir

Bu kesinlikle yapılacaktır

Burada toplananlar, Meclis ve herkes sorunu doğal bulursa, sanırım ki uygun olur

Yoksa yine gerçek, yönetime göre saptanacaktır; ama belki birtakım kafalar kesilecektir"

(15)

Bu konuşma Mustafa Kemal'in en sert konuşmasıdır

Meclis üyelerine karşı daima nazik, daima sabırlı olan Gazi Paşa bu defa amansızdır

Konuşma böyle başlarsa da sonradan İslamiyet ve Halifelik kavramı üzerine yaptığı bilimsel açıklamalarla daha yumuşak ve olumlu bir şekilde devam eder

(16) Oylama sonucunda (bir kişinin ben karşıyım diye bağırmasına rağmen, söz yok sesleri arasında) 1/2 Kasım 1922 Gecesi ittifakla Saltanat kaldırılmış, hilafet kalmış ve bütün hükümranlık haklarının Türkiye Büyük Millet Meclisinde toplandığı kabul edilmiştir

(17)

Meclis'in aldığı karar İstanbul'a ulaşınca Refet Paşa İtilaf Devletleri temsilcilerine Babıali Hükümetini Türkiye Büyük Millet Meclisi adına devraldığını bildirdi

Tevfik Paşa, 4 Kasım 1922'de Yıldız Sarayında Padişaha Osmanlı İmparatorluğunun son hükümetinin makamı mühürlerini teslim etti

Oysa daha bir hafta kadar önce Padişah Refet Paşa'yı huzuruna kabul etmişti ve Refet Paşa kendisine saygılı bir şekilde "Efendimiz, bugünkü durum daha fazla sürüp gidemez

Türkiye'de biri Ankara'da, biri İstanbul'da iki hükümet olamaz

Olayların gücüne boyun eğerek hükümetinizi istifaya çağırıp, milletin yararına olmayan bu ikiliğe son vermenizi dilemeye geldim" demişti

(18)

Burada bir soru akla gelebilir

Acaba saray, Ankara ile zıtlaşacağı yerde daha olumlu yaklaşımlar ve asker ve sivil destekleyicilerinin de yardımı ile daha demokratik bir Meşruti Monarşi düzeni kurmayı başarabilir miydi? Kanaatimizce bu sorunun cevabı şöyle olacaktır: Belki kısa bir süre için durum kurtarılabilirdi

Fakat bunun ömrü fazla uzun olamazdı

Çünkü Mustafa Kemal ve Ordu çok acı tecrübelerden geçerken bazı gerçekleri de artık net bir şekilde görmüşlerdi

Her şeyden önce Türk insanı hür vatandaş olarak onurlu, haysiyetli ve kişiliğine saygı duyulacak bir yaşamı hak etmişti

Tıpkı bir Fransız, bir İngiliz gibi

Bunun bedelini de çok ağır ödemişti

Ama hakkı olan bireysel refah ve mutluluğunun altı yüz yıllık ve bin üçyüz yıllık manevi bağlarla bağlanmasına artık izin verilemezdi

Askerler bu konuda kararlıydılar, gerekirse karşı çıkanlarla ve hatta içlerinde hala uyanmamış bağımlılarla yeni bir kavgaya hazırdılar

Bundan sonraki tarihsel gelişim içinde Mustafa Kemal Paşa ve çevresindekilerin taviz vermez, kararlı bir tutum içinde görünmelerinin en önemli nedeni budur

Yeni devletin temelinde "kavga" vardır

Bina inşa edilirken, binayı yapanların her safhada "kavga"ya hazırlıklı olmaları kadar tabii bir şey olamazdı

Türk ulusu için yararlı olduğuna inandıkları her türlü çaba, önce normal yollardan desteklenecek, büyük engellerle karşılaşılması halinde engeller gerekirse zorla bertaraf edilecekti

10-24-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Saltanatın Kaldırılmasına Neden Olan Olay Kazım Karabekir tartışmaların uzaması üzerine Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa ile birlikte Mustafa Kemal'i ziyaret ettiklerini, Başkomutan, Doğu ve Batı Cephesi Komutanı olarak yasa teklifi ile ilgili olarak tereddütlerini giderici görüşmeler yaptıklarını nakletmektedir(14) Görüşmeler çıkmaza girince Başkomutan, Gazi, Mareşal Mustafa Kemal, daha fazla sabredemeyip bir sıra üzerine sıçrayarak bilinen ünlü konuşmasını yapacaktır: "En sonunda karma komisyon başkanlığından söz aldım, önümdeki sıranın üstüne çıktım ve yüksek sesle şunları söyledim: Efendiler: egemenliği hiç kimse, hiç kimseye bilim gereğidir diye, görüşmeyle tartışmayla veremez Egemenlik, güçle, erkle ve zorla alınır Osman oğulları, zorla Türk ulusunun egemenliğine el koymuşlardı Bu yolsuzluklarını altı yüz yıldan beri sürdürmüşlerdi Şimdi de Türk Ulusu bu saldırganlara, artık yeter diyerek ve onlara karşı ayaklanarak egemenliğini kendi eline almış bulunuyor Bu bir oldubittidir Söz konusu olan, ulusa egemenliğini bırakacak mıyız, bırakmayacak mıyız sorunu değildir Sorun, olmuş bitmiş bir gerçeği yasa ile saptamaktan başka bir şey değildir Bu kesinlikle yapılacaktır Burada toplananlar, Meclis ve herkes sorunu doğal bulursa, sanırım ki uygun olur Yoksa yine gerçek, yönetime göre saptanacaktır; ama belki birtakım kafalar kesilecektir"(15) Bu konuşma Mustafa Kemal'in en sert konuşmasıdır Meclis üyelerine karşı daima nazik, daima sabırlı olan Gazi Paşa bu defa amansızdır Konuşma böyle başlarsa da sonradan İslamiyet ve Halifelik kavramı üzerine yaptığı bilimsel açıklamalarla daha yumuşak ve olumlu bir şekilde devam eder(16) Oylama sonucunda (bir kişinin ben karşıyım diye bağırmasına rağmen, söz yok sesleri arasında) 1/2 Kasım 1922 Gecesi ittifakla Saltanat kaldırılmış, hilafet kalmış ve bütün hükümranlık haklarının Türkiye Büyük Millet Meclisinde toplandığı kabul edilmiştir(17) Meclis'in aldığı karar İstanbul'a ulaşınca Refet Paşa İtilaf Devletleri temsilcilerine Babıali Hükümetini Türkiye Büyük Millet Meclisi adına devraldığını bildirdi Tevfik Paşa, 4 Kasım 1922'de Yıldız Sarayında Padişaha Osmanlı İmparatorluğunun son hükümetinin makamı mühürlerini teslim etti Oysa daha bir hafta kadar önce Padişah Refet Paşa'yı huzuruna kabul etmişti ve Refet Paşa kendisine saygılı bir şekilde "Efendimiz, bugünkü durum daha fazla sürüp gidemez Türkiye'de biri Ankara'da, biri İstanbul'da iki hükümet olamaz Olayların gücüne boyun eğerek hükümetinizi istifaya çağırıp, milletin yararına olmayan bu ikiliğe son vermenizi dilemeye geldim" demişti(18) Burada bir soru akla gelebilir Acaba saray, Ankara ile zıtlaşacağı yerde daha olumlu yaklaşımlar ve asker ve sivil destekleyicilerinin de yardımı ile daha demokratik bir Meşruti Monarşi düzeni kurmayı başarabilir miydi? Kanaatimizce bu sorunun cevabı şöyle olacaktır: Belki kısa bir süre için durum kurtarılabilirdi Fakat bunun ömrü fazla uzun olamazdı Çünkü Mustafa Kemal ve Ordu çok acı tecrübelerden geçerken bazı gerçekleri de artık net bir şekilde görmüşlerdi Her şeyden önce Türk insanı hür vatandaş olarak onurlu, haysiyetli ve kişiliğine saygı duyulacak bir yaşamı hak etmişti Tıpkı bir Fransız, bir İngiliz gibi Bunun bedelini de çok ağır ödemişti Ama hakkı olan bireysel refah ve mutluluğunun altı yüz yıllık ve bin üçyüz yıllık manevi bağlarla bağlanmasına artık izin verilemezdi Askerler bu konuda kararlıydılar, gerekirse karşı çıkanlarla ve hatta içlerinde hala uyanmamış bağımlılarla yeni bir kavgaya hazırdılar Bundan sonraki tarihsel gelişim içinde Mustafa Kemal Paşa ve çevresindekilerin taviz vermez, kararlı bir tutum içinde görünmelerinin en önemli nedeni budur Yeni devletin temelinde "kavga" vardır Bina inşa edilirken, binayı yapanların her safhada "kavga"ya hazırlıklı olmaları kadar tabii bir şey olamazdı Türk ulusu için yararlı olduğuna inandıkları her türlü çaba, önce normal yollardan desteklenecek, büyük engellerle karşılaşılması halinde engeller gerekirse zorla bertaraf edilecekti