|
Prof. Dr. Sinsi
|
Milli Mücadelede Maraş Savunmaları
10 Staney E Kerr, The Lions of Marash, Albany 1973, s 80
11 Yaşar Akbıyık, Milli Mücadelede Güney Cephesi Maraş, Anakara 1999, s185
12 Kerr, age, s 81 Riyaziye Muallimi Hayrullah Efendi’nin Ablası Fatma Hanım’ın anlattıklarına göre: Muallim Hayrullah İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin üyesi olduğu için IIAbdülhamit tarafından Titonik vapuruyla Mısır’a sürüldü ve 1908 IIMeşrutiyet’in ilanından sonra yurda döndü Maraş’a geldikten sonra Riyaziye Muallimi Hayrullah Bey, Tekke Şeyhi Selim Dede’nin üvey kızı Ayşe Hanım’la evlendi Bu evliklerinden üç oğlu oldu Milli teşkilata üye olarak Maraş’ta Fransızlarla yapılan savaşa katıldı 7-8 Ocak 1920’de Türkoğlu civarında Bababurnu muharebesinde bacağından yaralandı Tedavi edilmek amacıyla Antep’e götürüldü Fransızların şerrinden korumak için ismi gizlendi ve kıyafeti değiştirildi Balıklan mahallesinde bulunan Mecit Bey’in hastanesinde tedavi altına alındı Yerini tespit eden Ermeniler burada Hayrullah Bey’i rahat bırakmadılar Bunun üzerine Hayrullah Efendi Kürttepe’de bulunan eniştesi Ser Komser Fevzi Bey’in evine getirildi
Maraş Harbi sona erdikten sonra Hayrullah Bey Antep’ten sedye üzerinde Maraş’a getirildi Binlerce Maraşlı onu Erkenez Köprüsünde sevgi ve coşku ile karşıladılar “kazanız ve zaferiniz kutlu olsun” diyerek tebrik ettiler Aradan bir süre geçince yarası azdı ve tedavi için Alman Hastanesi’ne götürüldü Hastanede kaldığı sırada yarası iyileşti ve Koltuk değneğiyle vefat eden Yörük Selim’in cenaze törenine katıldı Yarası iyi olmuştu Sonra birden hastanede rahatsızlandığı haber alındı Hayrulah Efendi, kendisinin hastanede bulunan Ermeni Doktor Artin tarafından intikam amacıyla zehirlendiğini annesine söyledi Halk bu olay üzerine galeyana geldi hastaneyi yakıp doktorları öldürmek istedi Fakat doktorlar hastaneden kaçmışlardı Muallim Hayrullah Bey için Çukadar Hacı Ahmet Efendi bir elbise yaptırmıştı Bunu giyemeden şehit oldu Annesi bu elbiseyi oğlunun cenazesinin yanına koyarak “Oğlum, yavrum Hayrullah’ım kalk da bu urbanı giy, kalk” diye feryat etti Hayrullah Efendi’nin cenazesine bütün Maraşlılar katıldı Muallim Hayrullah Efendi’nin Ablası Fatma Hanım’ın yayınlanmamış notları arşivimizde bulunmaktadır
13 Ali Sezai Bey’in Yayınlanmamış Notları, s1 Notların aslı Kahramanmaraş’ta Yaşar AlpAslan’ın Arşivi’nde, fotokopileri özel arşivimizde bulunmaktadır
14 Ali Sezai Bey’in Yayınlanmamış Notları, s10
15 Ali Sezai Bey’in Yayınlanmamış Notları, s2
16 Ali Sezai Bey’in Yayınlanmamış Notları, s2-3
17 Yaşar Akbıyık, Milli Mücadelede Güney Cephesi Maraş, Ankara 1999, s130-131; Abadie, Türk Verdünü Gaziantep, Tecüme Eden; Necmeddin, Dersaadet 1339, s87
18 ATASE, no 1/105, Dosya no 4, Kılıf 256, Fihrist 49
19 Hüsamettin Karadağ, İstiklal Savaşında Maraş, Mersin 1943, s13; Akbıyık, age, s133
20 Akbıyık, age, s133
21 Ali Sezai Bey’in Yayınlanmamış Notları, s3, Akbıyık, age, s134
22 ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-3
23 Ali Sezai Bey’in Yayınlanmamış Notları, s11
24 Bağdatlılar, age, s56, Akbıyık, age, s136, Ali Sezai Bey’in Yayınlanmamış Notları, s 4
25 ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-3, Akbıyık, age, s136-137, Stanly Kerr, age, s70-71
26 Ali Sezai Bey’in Yayınlanmamış Notları, s4, Akbıyık, age, 137
27 Ali Sezai Bey’in Yayınlanmamış Notları, s11
28 Ali Sezai Bey’in Yayınlanmamış Notları, s5, 11
29 ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-4
30 Ali Sezai Bey’in Yayınlanmamış Notları, s 6-7
31 Ali Sezai Bey’in Yayınlanmamış Notları, s 2
32 Fransızların işgali döneminde diğer aileler gibi Ali Sezai Efendi’nin ailesi de yiyecek sıkıntısı çekti Aslan Bey’in Heyet-i Merkeziye’ye başkan olmasından sonrada ihtiyaçları olan aylık iki kırat unluk buğday ve bulgurluğu alamadılar Bu sebeple ailesi çok perişan oldu Bu şekilde mağdur olmasının sebebini dinen ve siyasi yönden anlayamadığını belirtti Ali Sezai Bey’in Yayınlanmamış Notları, s10
33 Ali Sezai Bey’in Yayınlanmamış Notları, s 9
34 ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-4
35 ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-6 Akbıyık, age , s 200; Kerr, a g e, s95
36 “The 22 Days of Marash: Papers on the Defense of the City Against Turkish Forces Jan-Feb, 1920”, The Armenian Review, 31 (Spring 1977-1978), s65
37 Ali Sezai Bey’inYayınlanmamış Notları, s13
38 ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-6
39 ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-7
40 “The 22 Days of Marash , 31, s67
41ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-7
42 ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-8
43 ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-9
44 ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-10
45 Staney E Kerr, The Lions of Marash, Albany 1973, s 148
46 Kerr, age, s154
47 Mehmet Yetişgin, “Ermenilerin Maraş’tan Ayrılmaları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi,Cilt XX, Mart 2004, Sayı 58, s 71
48 Dr Mustafa, Alman Hastane’inden dışarı çıktıktan sonra elinde barış bayrağı ve yanında barış metnini taşırken suikast sonucu alnından aldığı iki kurşun la şehit edildi Boş olarak bulunan kovanların biri Fransız diğeri ise Türk silahlarına ait olduğu tespit edildi Boş kovanın ait olduğu bu silahın savaş sırasında Ermeniler tarafından Türklerden alındığı tahmin edilmektedir Dr Mustafa’yı Ermeniler suikastla öldürmüştür Sebebi Ermeniler Fransızların Maraş’tan çekileceği haberinin yayılmasını itemediler Çünkü barış metni Dr Mustafa’da bulunuyordu Kerr, age, 176, 182, 185
49 Kerr, age, s169
50 ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-11
51 The 22 Days of Marash 31, s57-58; Kerr, age, s196; Yetişgin,agm , s73
52 Kerr, age, s165-166
53 Yetişgin, agm, s74; Kerr, age, s188
54 ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-11; Kerr, age, s155-156; Yetişgin, agm, s75
55 ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-8
56 Kerr, a g e, s203-204; The Times, 14 Şubat 190; Yetişgin, a gm S 77
57 ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu Klasör no 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-12
58 ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-13
59 ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-12
|