Cumhuriyetin Bize Kazandırdığı Yenilikler Nelerdir

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-24-2012

Türk tarihinde büyük Selçuklu Devleti sultanları ile Abbasi halifeleri arasındaki ilişkiler Atatürk’;ün anlatmak istediğine güzel bir örnektir

Buna göre “;Sünni İslâm Aleminin dini reisi olarak kalan halife siyasi bakımdan, Selçuklu Devleti’;nin vasalı durumundadır

Mamafih dini reis olarak Selçuklu hükümdarları ona hürmet ve tazimde kusur etmemişler ve bastırdıkları paralarda önce onun adını zikretmişlerdir

Böylece Halife’;nin dini reis olarak kalması ve dünyevi selahiyetleri Selçuklu hükümdarına devredilmesi, yalnız Türk tarihi bakımından değil, İslâm tarihi bakımından da çok mühim bir hadisedir: İslâm tarihinde ilk defa din ve dünya işleri halifenin tevcih ettiği, “;Sultan”; unvanına sahip hükümdar tarafından yürütülmüştür”;

Osmanlı Devleti zamanında azınlıklara verilen sınırsız özgürlük ve gösterilen hoşgörü en az Halife-Sultan münasebeti kadar önemli bir hadisedir

Halifelik Osmanlı hanedanına geçtikten sonra sadece dini bir unvan olarak kullanılmıştır

II

Abdulhamid (1876-1909) dünya Müslümanlarının birliğini sağlamak için siyasi arenada halifeliği kullanmak istemiş, kısmen muvaffak olmasına rağmen genel manada bir başarı sağlayamamıştır

Atatürk’;ün halifelik ile ilgili görüşler şu şekilde idi: “;Halife ve halife makamının hakikatte ne dinen, ne de siyaseten hiçbir mana ve hikmeti mevcudiyeti yoktur

Türkiye Cumhuriyeti safsatalarla mevcudiyetini, istiklâlini tehlikeye maruz bırakamaz

Halife makamı bizce en nihayet tarihi hatıra olmaktan fazla bir ehemmiyete haiz olamaz…”;

Atatürk, halifeliğin kaldırılmasına karşı çıkanların aslında bu makamdan çıkarı olan kişiler olduğunu biliyordu

Bu ve buna benzer bir çok kurum kaldırılarak bu mufsit kişilerin emellerine ulaşmaları engellenmiştir

Bunun en güzel örneği 13 Şubat 1925 tarihli Şeyh Said isyanıdır

Din elden gidiyor yaygarasıyla ortaya çıkan bedbin insanların neler yapabileceklerini göstermiştir

Türkiye’;yi lâikleştiren yasaların bir çoğu 3 Mart 1924 yılında yapılmıştır

Böylece genç cumhuriyetin ideallerinin önü açılmıştır

Zira Mustafa Kemal Atatürk 10

Yıl Nutku’;nda bunu şöyle anlatmaktadır

“;Az zamanda çok ve büyük işler başardık… Fakat, yaptıklarımızı asla kafi görmeyeceğiz

Çünkü, daha çok ve daha büyük işler yapmak mecburiyetinde ve azmindeyiz

Yurdumuzu dünyanın en mamur ve en medeni memleketleri seviyesine çıkaracağız

Milletimizi en geniş refah vasıta ve kaynaklarına sahip kılacağız

Millî kültürümüzü muasır medeniyet seviyesinin üstüne çıkaracağız…

… Daha az zamanda, daha büyük işler başaracağız

Bundan da muvaffak olacağımıza şüphem yoktur

Çünkü, Türk Milleti’;nin karakteri yüksektir

Türk Milleti çalışkandır

Türk Milleti zekidir

Çünkü, Türk Milleti birlik ve beraberlikte güçlükleri yenmesini bilmiştir ve çünkü, Türk Milleti’;nin yürümekte olduğu terakki ve medeniyet yolunda elinde ve kafasında tuttuğu meşale müsbet ilimdir

”;

H- Uygar ve Çağdaş Bir Devlet

Özellikle medeniyet sözüyle kastedilmek istenen şey nedir? Medeniyetlerin birbirlerinden üstün yanları var mıdır? Çağdaşlık nasıl olur? Hukukta ulaşılan en son nokta nedir? Gibi bir takım sorulara verilecek cevaplar bu konuyu daha iyi anlamamızı sağlayacaktır

Bilindiği gibi “;medeniyet dar anlamıyla şehirliliği şehirleşmeyi geniş anlamda da yerleşik hayata geçmeyi ifade etmektedir

Bedevilikten kurtulmayı ifade edememektedir

Binaenaleyh, bedevi veya konar göçerlik nedeni olmaları yahut medeniyet vücuda getirmeleri mümkün değildir”;

“;Türk Dil Kurumu tarafından vaktiyle uygarlık kavramıyla karşılanan bu kelimenin Batı dillerindeki karşılığında civilization dır”;

Medeniyetler birbirlerinin üzerlerine inşa olunmaktadır

Şöyle ki, 16 yy’; dan itibaren teşekkül etmeye başlayan Batı medeniyetinin ayaklarından birinin “;Eski Yunan”; birinin “;Eski Roma”; olduğunu söylemek mümkündür

Çöküş her medeniyetin önüne geçilemez alın yazısıdır

Çökmüş bir medeniyetin üzerine ısrar etmek akıl karı değildir

Bu temel sebeplerinden biri şudur

Her medeniyet insanlığın büyük değerlerinden biri veya bir kaçını gerçekleştiriyor

Yunan – Estetiği, Roma – Hukuku, Sami – Dini, Çin -faydalıyı, Hint – Hayal ve tasavvuru, İslâm mimari ve tezkinatı, Batı – İlmi, şüphesiz her değerin bir gelişme sının vardır

Oraya varılınca görev tamamlanmış olur

Hiçbir medeniyet her alanda başkasından daha ileri gittiğini iddia edemez

Hem Osmanlı hem de Türkiye Cumhuriyeti’;nde Garblılaşma, batılılaşma, çağdaşlaşma gündemden indirilememiştir

Osmanlı aydını için de bu tartışmalar tanzimattan I

Dünya Savaşı’;na kadar devam etmiştir

Özellikle Tanzimat’;tan sonra Osmanlı aydını halkından, tarihinden, kültüründen ayrıldığı ölçüde batılı ve çağdaş sayılmıştır

10-24-2012	#4
Prof. Dr. Sinsi	Cumhuriyetin Bize Kazandırdığı Yenilikler Nelerdir Türk tarihinde büyük Selçuklu Devleti sultanları ile Abbasi halifeleri arasındaki ilişkiler Atatürk’;ün anlatmak istediğine güzel bir örnektir Buna göre “;Sünni İslâm Aleminin dini reisi olarak kalan halife siyasi bakımdan, Selçuklu Devleti’;nin vasalı durumundadır Mamafih dini reis olarak Selçuklu hükümdarları ona hürmet ve tazimde kusur etmemişler ve bastırdıkları paralarda önce onun adını zikretmişlerdir Böylece Halife’;nin dini reis olarak kalması ve dünyevi selahiyetleri Selçuklu hükümdarına devredilmesi, yalnız Türk tarihi bakımından değil, İslâm tarihi bakımından da çok mühim bir hadisedir: İslâm tarihinde ilk defa din ve dünya işleri halifenin tevcih ettiği, “;Sultan”; unvanına sahip hükümdar tarafından yürütülmüştür”; Osmanlı Devleti zamanında azınlıklara verilen sınırsız özgürlük ve gösterilen hoşgörü en az Halife-Sultan münasebeti kadar önemli bir hadisedir Halifelik Osmanlı hanedanına geçtikten sonra sadece dini bir unvan olarak kullanılmıştır II Abdulhamid (1876-1909) dünya Müslümanlarının birliğini sağlamak için siyasi arenada halifeliği kullanmak istemiş, kısmen muvaffak olmasına rağmen genel manada bir başarı sağlayamamıştır Atatürk’;ün halifelik ile ilgili görüşler şu şekilde idi: “;Halife ve halife makamının hakikatte ne dinen, ne de siyaseten hiçbir mana ve hikmeti mevcudiyeti yoktur Türkiye Cumhuriyeti safsatalarla mevcudiyetini, istiklâlini tehlikeye maruz bırakamaz Halife makamı bizce en nihayet tarihi hatıra olmaktan fazla bir ehemmiyete haiz olamaz…”; Atatürk, halifeliğin kaldırılmasına karşı çıkanların aslında bu makamdan çıkarı olan kişiler olduğunu biliyordu Bu ve buna benzer bir çok kurum kaldırılarak bu mufsit kişilerin emellerine ulaşmaları engellenmiştir Bunun en güzel örneği 13 Şubat 1925 tarihli Şeyh Said isyanıdır Din elden gidiyor yaygarasıyla ortaya çıkan bedbin insanların neler yapabileceklerini göstermiştir Türkiye’;yi lâikleştiren yasaların bir çoğu 3 Mart 1924 yılında yapılmıştır Böylece genç cumhuriyetin ideallerinin önü açılmıştır Zira Mustafa Kemal Atatürk 10 Yıl Nutku’;nda bunu şöyle anlatmaktadır “;Az zamanda çok ve büyük işler başardık… Fakat, yaptıklarımızı asla kafi görmeyeceğiz Çünkü, daha çok ve daha büyük işler yapmak mecburiyetinde ve azmindeyiz Yurdumuzu dünyanın en mamur ve en medeni memleketleri seviyesine çıkaracağız Milletimizi en geniş refah vasıta ve kaynaklarına sahip kılacağız Millî kültürümüzü muasır medeniyet seviyesinin üstüne çıkaracağız… … Daha az zamanda, daha büyük işler başaracağız Bundan da muvaffak olacağımıza şüphem yoktur Çünkü, Türk Milleti’;nin karakteri yüksektir Türk Milleti çalışkandır Türk Milleti zekidir Çünkü, Türk Milleti birlik ve beraberlikte güçlükleri yenmesini bilmiştir ve çünkü, Türk Milleti’;nin yürümekte olduğu terakki ve medeniyet yolunda elinde ve kafasında tuttuğu meşale müsbet ilimdir”; H- Uygar ve Çağdaş Bir Devlet Özellikle medeniyet sözüyle kastedilmek istenen şey nedir? Medeniyetlerin birbirlerinden üstün yanları var mıdır? Çağdaşlık nasıl olur? Hukukta ulaşılan en son nokta nedir? Gibi bir takım sorulara verilecek cevaplar bu konuyu daha iyi anlamamızı sağlayacaktır Bilindiği gibi “;medeniyet dar anlamıyla şehirliliği şehirleşmeyi geniş anlamda da yerleşik hayata geçmeyi ifade etmektedir Bedevilikten kurtulmayı ifade edememektedir Binaenaleyh, bedevi veya konar göçerlik nedeni olmaları yahut medeniyet vücuda getirmeleri mümkün değildir”; “;Türk Dil Kurumu tarafından vaktiyle uygarlık kavramıyla karşılanan bu kelimenin Batı dillerindeki karşılığında civilization dır”; Medeniyetler birbirlerinin üzerlerine inşa olunmaktadır Şöyle ki, 16 yy’; dan itibaren teşekkül etmeye başlayan Batı medeniyetinin ayaklarından birinin “;Eski Yunan”; birinin “;Eski Roma”; olduğunu söylemek mümkündür Çöküş her medeniyetin önüne geçilemez alın yazısıdır Çökmüş bir medeniyetin üzerine ısrar etmek akıl karı değildir Bu temel sebeplerinden biri şudur Her medeniyet insanlığın büyük değerlerinden biri veya bir kaçını gerçekleştiriyor Yunan – Estetiği, Roma – Hukuku, Sami – Dini, Çin -faydalıyı, Hint – Hayal ve tasavvuru, İslâm mimari ve tezkinatı, Batı – İlmi, şüphesiz her değerin bir gelişme sının vardır Oraya varılınca görev tamamlanmış olur Hiçbir medeniyet her alanda başkasından daha ileri gittiğini iddia edemez Hem Osmanlı hem de Türkiye Cumhuriyeti’;nde Garblılaşma, batılılaşma, çağdaşlaşma gündemden indirilememiştir Osmanlı aydını için de bu tartışmalar tanzimattan I Dünya Savaşı’;na kadar devam etmiştir Özellikle Tanzimat’;tan sonra Osmanlı aydını halkından, tarihinden, kültüründen ayrıldığı ölçüde batılı ve çağdaş sayılmıştır