Altın Beşik Destanı

Bu beşik temiz altından yasalğan, fil tişinen, qıymetli elmaz, zubercet, zumrut taşlarnen pek us-talıknen sırmalanğan eken Beşik sallanğanda, öz-lüginden şırnıqlı birsesnen ‘Ayneni’ türkisini yırlay eken Dülber Zera öz balasını bu beşik içinde yuq-latmağa başlağan

Kel vaqıt, keç vaqıt xan qızmın islâm dinini qabul etken bir xan oğluna nikâlanğan xaberi, iblis cin tayfası xanlığına da barıp yetişken

Xan çoqtan berli ğayıp olğan oğlum qıdırsa da, izini tapmay eken Bekçilerni asıp-kesse de, bir çoq falcılarğa fal açtırsa da, oğlunın qayda olğanmı bir türlü öğrenip olamağan En sonu xan, oğlunın dağ-larda ölüp qalğanına qarar bergen Oğlunın, düşman olğan xannın qızma evlenmekten ise, böyle ölümnen ölmesi daa da xayırlıdır dep, öz gönlüni ala eken

Düşman xannıfi sarayında olğan nikânı, qı-zmdan bala doğğanmı eşitkende, xannın qart yüreği şube ateşleri içinde yanmağa başlağan O, düşman memlektine gizli adamlar yollap, xanıfi qızma ev-lengen yaşnın kim ekenini öğrenip, kelmelerini emir etken Ketkenler, kerçekten de düşman dinini qabul etip, düşman sırasına kirgen xannın ğayıp sa-yılğan oğlu, olğanını anlap kelgenler

Bum eşitken xanmn, babasına, vatanına, dinine xiyanet etip, qaçıp ketken oğluna nisbeten açuvı bü-yügen ve alevlengen Düşman xannın qızına ev-lenip, ondan sarı yılan yetiştirgen, iblisnin dininden döngen oğluna qarşı olğan açuvı kettikçe ateş-lengen O, oğlum doğru yoldan sarptırğan bu al-lanın cm tayfasının yuvasını, kökünden, tamırından söküp atmağa, xain oğlum da talğa asıp öldürmeğe qattı qarar bergen

Xan bütün ulemasını çağırıp divan qurğan Olarnın öğüne öz maqsadını qoyaraq, düşman memleketini qanğa boğmaq, oğlunın dinge, va-tanğa yapqan xiyanetliginin intiqammı almaq is-tegenini söylegen Ulemalarnın, bu işte ona yardım etmelerini sorağan Olar bunın ucunda yağlı quyruq olğanmı duyğanlarınen, xannın açuvını daa ziyade arttırıp, öz askerlerini bermege işandırğanlar

İbliske tapmğan xannın ordusı dağlar içinde top-lanıp, çadırlar qurğanlar Cm ulemaları tarafından qandırılğan, quturtılğan xannın ateşli sözlerinen alevlendirilgen askerler, düşman toprağına apan-sızdan üçüm yapqanlar Yedi yaz, yedi qış cenk et-

kenler Qan, özen kibi aqqan Atlarrafi ayaqlan al-tında yer inley, dağdan tuşken düşman, canavarlar kibi üçüm etip köylerni, şeerlerni yıqa ekenler

Allanın çınlan ise, öz vatanlarını, bala ça-ğalarını, qartlarm qorçalavda, özlerinin birer batır olğanlarmı köstere ekenler Qart düşmannen kü-reşte, xan öz askerlerinin başında turıp, çarpışqan Cesur yiğit kiyevi de ayrı bir ordu başına turıp, özünifi yanı vatanı, öz qadmı, balası oğrunda düş-man ordusınen qaramance cenkleşe, er vaqıt as-kerlernin ogünde, birinci sırada, en qorqulı yerlerde uruşa eken Dünki dostları olğan, düşman as-kerlerinin üstüne arslan kibi atıla eken

Yazıq ki, ölümden qorqmaz, ateşten saqınmaz adam, oran ordusında yalınız bir dane eken O er yerde bulunamay, er yerge imdatqa yetişip olamay eken O bir yerde yense, başqa bir yerde aydut dağlılarnın quturğan köpek kibi ücümlerine da-yanalmay, sıra bozula, askerler keri çekile ekenler

O arslan kibi, bir bölük askernen düşmannın çadırına üçüm etip, içersine dalgan bir vaqıtta, ya-nındaki asker bölükleri dayanalmay geri qaçmağa yüz tutqanlar Bundan faydalanğan düşman, om qo-laysız bir dere içinde sıqıştırğan Düşmannın bit-mek-tükenmek bilmegen askeri, turmay kele eken Yüksek qayalardan binlernen oq, taş parçaları, yağ-mur kibi yağğan Bir daa, bu taşlardan bir danesi, o büyük qaramannın manlayına tiyip, om bir nefeste yerge serip qoyğan Bu taş, xain, zalim babasının eli-nen atılgan taş eken

Sevgili yolbaşçısını ğayıp etken ordu, düş-mannın ucumına dayanalmay, bozulğan ve bü-tünley yoq etilgen Oldürilgen xan oğlu yanma, onın sadıq dayası, sırdaşı, qart da serilgen Bütün çınlar arasına deşetli bir qorqu tuşken

Artıq qarşı turmaqnın değil, anca qaçıp qur-tulmaqnı tüşüngenler Kinleri qabarğan cin as-kerleri, yardımsız qalğan memleketnin içine sel kibi aqıp, köylerni, şeerlerni yıqqan taşlağanlar Qar-şılarma rastkelgenlerni asqan, kesken, doğrağanlar Taş üstünde taş qaldırmağanlar Çeçek kibi do-nanğan yalı boyum qaranlıq, issiz bir saxrağa çe-virgenler Esirlikke alığanlar özlerini baxıtlı saya ekenler, çünki olarnın iç olmasa, canlan sağ qalğan Qalğanlarını, bala-çağağa barğance, qırğanlar

Biçare cmlar qayda qaçıp qurtulsmlar? Başqa memleketke qaçıp qurtulmaq içün, denizde gemileri de yoq eken Dağlardaki qaleleri düşman eline keç-ken Bütün yollar, düşman memleketlerine barıp çıqa eken Kimse içün qurtulmağa yol, imkân qalmağan Cmlarnın xanı, qızı ve torum qahp, bugungi Alupka olğan yerde, son quvetini sarfetip, arslan kibi kü-reşken Çoq vaqıtlar, düşman askerleri onı elge ke-çirmeknift çaresini qıdırğanlar En son, onı te-melinden yıqmaq içün, bir çare tapqanlar Ay-Petri yaylasının töpesine çıqıp, ondan pek balaban qa-

yalarnı qoparıp, aşağa yuvarlatıp, xan sarayını darma-dağm etkenler Düşman askeri saraynın üs-tüne o qadar çoq taş yuvarlatqan, atta yer yüzünde saraydan eser bile qalmağan Oran yerine, bugunki ‘xaos’ dep adlandırılğan, balaban taş yığınları mey-danğa kelgen Ay-Petriden birici qayalar tüşkende, saraynın artıq yıqılacağını körgen qart xan qaarinden yana-yıqıla, gizli yer astı yolunen işar qayasmdaki qalege avuşqan Biçare xan, özünen beraber qanlı közyaşlarmı tokken, qızı Zeranen torunını da alğan Bitmez tükenmez baylıqlanndan, yalınız en qıymetli, baba tüsü olğan, altın beşikni alğanlar Zavallılar, pek büyük zamet ve meşaqatnen, yer tübü yolunen qa-lege doğru yürigenler Bu yol, töpede gizli bir qobağa çıqa eken Yer tübü yolunen qapığa yaqınlaşqanda, bir vaqıtlar düşmanğa qorqu bergen qalesini, Ay-Petriden yuvarlatqan taşlarnen yer - yeksan etil-genini körgen xan, qaarinden yanğan-yaqılğan

Zalim düşmanlar olarra bu gizli yerde kör-meycek, öldürmeycek, esirlikke alıp olamaycaq, lâkin o biçareler içün gizli qoba, qurtulış olacaqmı ya?

Bütün yerlerni xarabe alma çevirgen, er yer ölü-lernen tolgan, kimse qobanın ağızını açıp, olarnı qurtarıp olamaycaq İç bir yardımsız qalğan ba-xıtsızlar, bu qobanm içinde açlıqtan can çekişip ol-genler Ölecekte yaqm, qart xan altın beşiknin üze-rine öyle bir irim yapqan, beşik insan közüne körünmez bir alğa kelgen

Rivayetke köre, şu altın beşik bu künge qadar qobada saqlı tura eken Anca, bazıda bir quvetli fur-tuna eskende, yel qobanın içine kire de, beşikni teb-rete ve beşik yavaştan ağır ezginen, ağlatıcı bir ses-nen ayneni türküsini yırlay eken Çoq adam işar qobasma kirip, içindeki altm beşikni elge keçirmege çalışqan, lâkin om kimse tapıp olamağan Bu adam-larnıfi bazıları, işardan aşağı yıqılıp, parça parça olğan Bazı birleri, sağ qaytsalar da olarnı cm çarp-qan Olar, ya ömürlik qıyış ağız qalğanlar, ya elleri, ayaqları toplanğan, ya da delirgenler

Qart xan beşikni pek qatı ırımlağan Beşiknin tılsımını bilmegen, ora alıp olamaz Bu tılsım, öz ba-basınm elinden olgen Xanzadenin arslan qalbindeki sevgi kibi, sönmek bilmegen, qorqu bilmegen, sınırı olmağan muabbet ateşinen yanğaıı, bir qalbke malik olğan, adamğa açılacaqtır

Kaynak: Kültür Bakanlığı