|
Prof. Dr. Sinsi
|
Haydutlar Mağarası Kızıltaş Efsanesi
AYDAMAQLAR QOBASI OJZIL-TAŞ EFSANESİ
(kırımca)
Uzun qış aqşamları bacadan yel sızğırğanda, quturğan deniz kibi ökürgende, tatarlar ocaq başmda oturıp, Qnmmn sonki yigiti aqqmda, qartlarnın ikâyesini dinlemeğe pek seveler İç bir vaqıt ezilgenlerinin ve yoqsullarnm canını ağırtmağan Alim içün, Qnmnm dağlan bile ğururlanğanlar Baylar Alimden, yaşından qorqan kibi, qorqqanlarBütün guberniyada Alimnen körüşmek istep, om yalınız bir adam araştırğan O Qarasuvbazarımn eski kayası eken Aytqanlanna köre, onıfi yumruğı teraze funtluqlarmdan da ağır eken Onıfi keskin baqışından yer tübüne saqlanıp bile, qurtulmaq mümkün değil eken
Qnm toqtamadan o aqta, yalınız Alim aqqında yedi yıl laf etken Bu yıllar içinde, Alim yedi kere qaravullar qoluna tuşken ve yedi kere buğavlarnı qopararaq, Taraqtaş dağlanna, noğay çöllerine qaçqan Bütün yaşlıq Alimge dost eken Xalq gecekündüz allanın adını anıp, Alimni belâdan saqlamasını istep, namaz qılğanlar Lâkin, Alimnin başı üstünde qara bulutlar asılı tura ekenler Aq saqallı qartlar tmıp tursalar da, bum bile ekenler
Şu yılı, Qrımda körülmegen suvuq olğanFaqırlar çekişken, lâkin zenginlerge de aruv olmağan,çünki yollarJ bovUt Alimnin basamlarından iç birevi aman körmegenler
Alimni çeşit yerlerde köre ekenler O şeerlerde peyda ola ve atta Qarasuvbazar kayasına barıp, Alimni elge bermek içün, öz yardımını bile teklif etken Bu vaqıt kaya Alimge:
Alim menim elimde olsa, sana yüz onluq, değen Alim onı külerek: Mına, Alim senin qolufia özü keldi, lâkin sen om tutıp olamadın, dey ve aman pencereden sıçrayaraq, atma minip, şeerden çıqıp ketken Artından atlılar quvğan, yetalmağanlar
ketken Artından atlılar quvğan, yetalmağanlar
Alimnin beyaz atma üç tanav oîıp, o toqtamadan uç kün, uç gece çapa bile eken
Alim Taraqtaş dağlarında da yaşağan Bu vaqıt üç taraftar qaravullar çıqıp, bütün Taraqtaş dağlarını sarıp alğanlar, lâkin Alimni tapamağanlar Otuz qavecisi, vaqıtmda Alimge xaber etip yetiştirgen, Alim QızılTaşqa avuşqan Anda, topraq tübünden kirilgen… aydamaqlar saqlanğan, dımlı bir qoba bar eken Anda, Alimnin itiyacı şeyleri topraq tübünde tura eken Bu qobanıiî içinde, şifalı suvnen yaralarnı sağıltqan ve insanlarnıfi quvetlerini arttırğan diğer bir qoba daa bar eken
Mmda, QızılTaşta, Alim bayağı bir vaqıtlar susıp turğan Onı, yalınız Otuz qavecisi ve Alimnin elçisi Battal bile eken Battalğa öz tilini yutmaq, Alimni elge bermekten qolay eken Alim, Battalnıfi öksüzçigi Şaşneni seve ve babasınen ona, kimerde türk fesi, kimerde panh fes, kimerde de altın küpeler cibere eken Şaşne, öz dostlarına yanı baxşışlarnı kösterip, qopaya turğan eken Balaban olsa, Alim ona evlencegini, bütün QızılTaş xazinesini ona berecegini, aytıp yüre eken
Domanaka urumnın qızı bum eşitip, babasına barıp ay ta Babası Alimden qorqa ve om sevmey eken, çünki qorqsafi, er zaman sevmeysin Ondan da ğayn, olarnıft arasında qan düşmanlığı bar eken: basqm vaqtında, Alim domanakanm tuvğanım öldürgen O vaqıt Otuzda kaya peyda olğan, cemaatnı toplağan O tatarlarğa qırğıy kibi baqıp: ‘Alim menim elimde olmağanğa qadar, köyden kenarğa tavuq, qafesteki gogercin bile çıqıp qanat sallamasın!’ değen Şu gecesi, köyde iç bir kimse yuqlamağan Soqaqta avazlı şeytan toy oynap, bağçalardaki tereklerni smdırğan, qorqaqlarnın qapısı tıqtıq qaqqan ve keçkenlernifi üstüne sazağanlı yağmur kibi atılgan Tav qorqunçlıqorqunçlı nefes alğan, buluüı kökten gürüldep yağmur, sel olıp QızılTaş deresine binlerce suv taşqınları meydanğa ketirgen
Bu gece, aydamaqlar iç kimseni beklemegenler, aydamaqlar qobası içinde yanıp biteyatqan qorlu ateşnifi başında, çekmenlerine sarılıp yuqlağanlar
Alim pek saqt yuqlay eken Sanki, er kün yapqanı kibi, bu gece de, şifalı suvra içeceği kelgen, lâkin qoba içindeki çoqraqlardan suv yerine, qan f ışqıra eken Caplarnm yuqarsından qara yılanlar qalaçlanıp, sarqıp tura ekenler Mma olardan birisi, tayğalaq ve suvuq soyu, Alimnifi boğazına sarılıp tüyümlengen
Bu ağırlıqqa dayanalmağan Alim, pek yaman bağırğan, közlerini açıp baqqanda, yanında özünifi köküsinden basıp, boğazını sıqıp turğan, büyüktenbüyük bir adamnı körgen Alim bağırğan, lâkin yüreğinin astından qopqan accı ağırı, onıfi esini alğan Alim bir daa közlerini açqanda, endi özünifi ve dostlarının bağlı olğanlarmı körgen ‘Selâm aleyküm, Alim, sen mana musafirlikke kelgen edin, amma şimdi, köresinmi, men sana musafirlikke keldim’, dep, kimdir onın ensesi üstünden söylengen
Aliminin közleri öğüne bir daa qaranlıq çokken, esi ketken Ekinci sefer esi başına kelgende, endi saba açılğan ve om şamara üstüne köy soqağı boyu alıp kete ekenler Sanki bütün köy ölü, köyde iç bir can körünmey eken Er kes, kâyanm baqışmdan saqlana ekenler Kaya, Alimnifi özüne baqıp, indemegen, sanki bir şey sorağanday olğan, Alim de baqışnen cevap bergen: ‘Bilem, artıq Qnmda yiğitler olmaz!’
Endi üyle vaqtında, köy pravleniyesinin yaranda, arabalar üstünde bağlanğan aydamaqlar yata eken Alim de, demir zıncırlarnen kişenlengen Onıfi yanında qaveci Battal yata eken Yolnı devam etmek içün er şey azır olğanda, Battalnın qızı Şaşne çapıp kele ve köz yaşlar tökip, incinip ağlay Kaya qızçıqqa: Ağlama, tezden baban qaytar, dey Son, Alimge baqaraq: Az qaldı unuta yazdım, men sana borçlum Xatırlaysıfimı, Alim menim elimde olğan vaqıtta, sana yüz onluq bermege işandırğan edim? Şimdi, Alim menim elimde, para senindir’, dey Alim: Olarm şuna ber, dey qızçıqnı köstere
Arabalar yavaştan yerinden köçe ve böylece Alimni dağlardan ömürlik alıp keteler
|